Als Moederdag niet helemaal een feest is: enkele punten waar vandaag het schoentje knelt

De tweede zondag van mei is normaal een feestdag vol dankbaarheid. Maar anno 2020 komt Moederdag met een ietwat scherp randje, nu heel wat moeders na twee maanden lockdown aan het einde van hun Latijn zijn.

Doorgaans werkt Moederdag zo: je geeft haar een bos bloemen en een welgemeende kus en vervolgens vergeeft zij je dat je haar jarenlang hebt geterroriseerd met vuile sokken door het hele huis en slapeloze nachten. Dit jaar zou dat echter wel eens wat anders kunnen lopen. De maatregelen die de verspreiding van covid-19 moeten afremmen eisen immers hun tol, ook bij moeders.

Combinatie werk-gezinsleven

Thuiswerk is de norm en wie thuis werkt, moet zijn kinderen daar ook houden en eventueel aan preteaching doen. Dat levert veel creativiteit, flexibel gegoochel met werkuren en frustraties op. Menig vader en moeder voelde zich de afgelopen weken zowel een belabberde werknemer als een weinig toegewijde ouder. Toch waren het de moeders die de hoogste prijs betaalden.

Zo constateerde Onderzoeksgroep TOR (Tempus Omnia Revelat) aan de Vrije Universiteit Brussel dat vaders gemiddeld 9,14 uur minder lang werkten tijdens de eerste weken van de coronacrisis. Voor moeders was dat maar liefst 13,21 uur. 68,5 procent van de vrouwelijke respondenten zegt in hetzelfde onderzoek dat de corona-uitbraak een grote invloed heeft op het werk. Bij de mannen is dat tien procent minder. Nog concreter wordt het als je naar de wetenschappelijke wereld kijkt. Verschillende uitgevers van wetenschappelijke tijdschriften stelden vast dat ze significant veel minder inzendingen kregen van vrouwelijke onderzoekers. Vrouwen, en vooral moeders, komen minder aan werken toe in de lente van 2020.

De oorzaken achter die vaststelling zijn al langer bekend. Vrouwen worden nog steeds gezien als per definitie zorgende wezens, terwijl mannen volgens de stereotypen geld in het laatje brengen. Ze werken ook vaker in sectoren die minder goed betalen en kozen vaker eerder al voor deeltijds werk dan hun mannen. Zo lijken hun jobs binnen een gezin minder prioritair wanneer er crisissituaties met de kinderen moeten worden opgelost. De opvang in coronatijd? Vraag het mama even.

Niet alleen hun carrière en financiën kunnen lijden onder deze periode. Heel wat moeders geven aan alles te willen doen voor vijf minuten rust. De tijd die ze nu immers niet gebruiken om te zorgen, brengen ze in hun home office door. Zelfzorg staat op een laag pitje.

Klinkt dat al uitdagend, dan verdienen minstens twee groepen mama’s nog een extra vermelding. Hun werk – betaald en onbetaald – wordt immers vaak als vanzelfsprekend gezien, terwijl dat het niet is. Eerst en vooral: extra hulde voor de moeders die vandaag werken in de zorg. De statistieken weten dat zij talrijk zijn. Van alle vrouwen die actief zijn op de arbeidsmarkt is 25 procent tewerkgesteld in de zorg, tegenover 6 procent bij mannen. Daarnaast krijgen ook alleenstaande moeders het steeds moeilijker om in tijden van Corona niet alleen te zorgen voor hun kinderen, maar ook voor brood op de plank. In andere tijden is hun sociaal netwerk hun levenslijn. Nu vrienden en familie echter geen optie meer zijn voor de kinderopvang en bubbels zo klein mogelijk gehouden moeten worden, staan heel wat van hen met hun rug tegen de muur.

Elementaire zorg voor zwangere vrouw en pasgeboren kind

Het coronavirus zorgt voor heel wat vragen en ongerustheid bij zwangere vrouwen, ook al zijn er geen wetenschappelijke aanwijzingen dat zij vatbaarder zouden zijn voor het virus of dat de ziekte kan worden overgedragen op het ongeboren kind. Pas bevallen vrouwen moeten het met heel wat minder zorg dan anders doen. Vroedvrouwen en gynaecologen doen wel hun best, maar de hulp van familieleden en deugddoende babbeltjes na weer een nacht met weinig slaap valt helemaal weg. Al kan de verplichte afzondering ook net leuk zijn omdat je zo in alle rust kan wennen aan dat nieuwe leven in huis, experten houden ook hun hart vast voor een mogelijk toename van postnatale depressies.

Ook de geboorte zelf is bron van heel wat vragen, hoewel bevallen op de materniteit volstrekt veilig is. Nu en dan waaien er verhalen langs die elk moederhart doet rillen. Zo was er Felicia, een Spaanse mama die besmet was met het virus en wiens baby meteen na de bevalling van haar werd weggehaald. De eerste ontmoeting gebeurde via een tablet, tien dagen later. Dergelijke ingrepen zijn niet nodig en kunnen zelfs nadelig zijn voor moeder en kind. Aan de basis? Te weinig kennis bij het zorgend personeel. De Wereldgezondheidsorganisatie (WHO) verklaart immers duidelijk dat zelfs een bewezen besmetting geen reden is om moeder en kind uit elkaar te halen. Toch steeg de afgelopen tijd het aantal vragen om een thuisbevalling. Dat is niet noodzakelijk negatief – er zijn genoeg bekwame vroedvrouwen die ze graag en goed begeleiden – maar angst zou niet de enige motivatie mogen zijn om daarvoor te kiezen.

Voor hoogzwangere vrouwen die technisch werkloos zijn wacht er een extra domper. Valt deze periode van werkloosheid zes weken voor hun uitgerekende datum? Dan hebben ze pech, want die zes weken werkloosheid door overmacht worden automatisch omgezet in prenatale rust. Met andere woorden: ze gaan af van de tijd die je na je bevalling hebt om je kindje te leren kennen voor je terug aan het werk moet. Op die manier kunnen voltijds technisch werklozen tot wel de helft van hun zwangerschapsrust na de bevalling in rook zien opgaan.