Activiste Maria Canabal: ‘Niet je geslacht verdient een prijs, alleen je talent en wat je verwezenlijkt’

De Frans-Spaanse juriste en journaliste Maria Canabal (50) is oprichtster van Parabere, een internationaal platform dat vrouwen in de gastronomie ondersteunt en zichtbaar maakt.

Ik ben juriste geworden uit traditie. Iedereen in mijn familie was advocaat, notaris of diplomaat. De vraag wat ik zou studeren werd zelfs niet gesteld. Het was pas tijdens mijn studie in Toulouse dat ik mijn ware passie ontdekte: ik behaalde een master in de journalistiek en werd journaliste voor onder meer Le Monde en Le Nouvel Observateur.

Dat ik over gastronomie zou schrijven, lag voor de hand. Als dochter van een ambassadeur verhuisde ik om de twee, drie jaar naar een ander land. Recepties, diners en cocktails hoorden bij ons dagelijks leven. Ik hield er een brede kijk op de wereld en de verschillende keukens aan over.

Op de cover van gastronomische bladen stonden altijd dezelfde blanke chefs. Met een van de hoofdredacteurs sloot ik een deal dat we afwisselend een mannelijke en een vrouwelijke chef aan bod zouden laten komen. Dat heeft niet lang geduurd: de nummers met een vrouw op de cover verkochten minder goed. Dat maakte me boos. Genoeg geschreven, vond ik, het was tijd voor actie.

Ik ben met mijn kop tegen de muur gelopen, maar ik heb er wel een gat in gemaakt. Tien jaar geleden sprak niemand over man-vrouwkwesties in de gastronomie. Toen ik het eerste Parabere Forum organiseerde in Bilbao, spraken collega-journalisten over ‘un truc de femmes’, belden chefs me om te vragen waarom ik hen aanviel en hapten ook de sponsors niet toe. Men vroeg me zelfs of ik lesbisch was geworden! (lacht)

#metoo heeft ons geholpen. Plots vonden de chefs niet meer dat ik met iets onbenulligs bezig was en waren ze van mening dat diversiteit en gelijkheid in de gastronomie wel aandacht verdienden. Net als seksueel grensoverschrijdend gedrag, dat ook in de keuken voorkomt. Maar die beweging is iets van vrouwen – en mannen – die economisch onafhankelijk zijn en sterk staan. Als je als vrouw drie kinderen te voeden hebt, houd je je mond. Als zelfstandige vrouw vond ik het mijn taak om wél te spreken, voor de anderen.

Vrouwelijk talent is vaak nog onzichtbaar. In het geheel van de gastronomie werken meer vrouwen dan mannen, maar vooral achter de schermen: in kantines, ziekenhuizen en scholen. Jury’s van wedstrijden, leraars in hotelscholen en inspecteurs van culinaire gidsen daarentegen zijn altijd mannen. Weet je dat er in de hele geschiedenis van de Bocuse d’Or slechts één vrouwelijk jurylid was? Uitpakken met grote chefs is uiteraard prestigieus. Maar zonder zichtbare rolmodellen is het geen wonder dat meisjes denken dat de haute gastronomie niets voor hen is.

Parabere is begonnen met een databank. Vandaag zitten er zesduizend vrouwen in, uit zestig landen: wijnmaaksters, kippenkweeksters, chefs, voedselhistorici, specialisten in groene thee, vrouwen die mescal maken, van alles. Onze volgende stap was de telefoon nemen en congresorganisatoren bellen: ‘Waarom zit er geen enkele vrouw in het panel? Hoezo u vindt er geen?’ Zo hebben we de voorbije zes jaar wereldwijd honderden vrouwen uitgestuurd om in jury’s te zetelen, deel te nemen aan wedstrijden en te spreken in universiteiten en op congressen. Vandaag is het omgekeerd en bellen organisatoren ons zelf op. Ze willen wel vrouwen, maar ze kennen ze niet.

Chefs kunnen diversiteit niet langer negeren. Dat pikt het publiek niet meer. Anderzijds zijn er nog altijd weinig grote chefs die naar onze forums komen. Mijn droom is een daad van verzet zoals op het stripfestival van Angoulème, waar de mannelijke deelnemers een boycot uitriepen omdat er niet één vrouw was uitgenodigd. Dáár wacht ik op. Als man vertellen over de keuken van la mamma en la nonna is gemakkelijk. Wat ik wil is dat een chef op een dag zegt: ‘Ik kom niet naar uw soiree, want er is geen enkele vrouw uitgenodigd.’

Aparte prijzen voor vrouwelijke chefs zijn een belediging. Alsof een vrouwelijke chef niet precies hetzelfde werk doet als een man. Ook zij heeft een lening bij de bank, werkt lange uren en leidt een ploeg. Mocht men me ooit tot beste vrouwelijke journalist uitroepen, dan bedank ik feestelijk. Niet je geslacht verdient een prijs, alleen je talent en wat je verwezenlijkt.