Vergeet de baksteen, de Belg is geboren met bubbels in de maag. De eerste Belgische parelende wijnen (mét keurmerk) konden dan ook niet lang uitblijven.
Iedereen in dit land kent wel iemand die jaarlijks met een missie naar de champagnestreek trekt. Op amper 250 kilometer rijden van Brussel vullen ze de koffer van de auto met de fraaiste champagnes van hun favoriete wijnboer. Goed voor de eigen kelder en die van vrienden en familie. Die vele duizenden kisten ontspringen handig de dans van accijnzen en officiële exportcijfers. En die laatste zijn nu al duizelingwekkend.
Zo was 2024 goed voor de invoer van bijna acht miljoen flessen champagne in België, twintig miljoen flessen cava en naar schatting minstens evenveel prosecco. De Italiaanse bubbel is aan een ware opmars bezig – al ontbreken daar exacte cijfers. Wat wel zwart-op-wit staat, is dat België in alle statistieken van verkoopcijfers in de top staat. Meestal tussen of boven landen die vele malen groter zijn. Voor cava is België zelfs al decennialang exportmarkt nummer een in de wereld.
Voor cava is België al decennialang exportmarkt nummer 1. De reden? Onze neiging om álles met bubbels te vieren.
De reden voor zoveel Belgisch bruisend genot? De neiging om werkelijk alles met bubbels te vieren. Geen geboorte, verjaardag, huwelijk, communiefeest, receptie, nieuwjaarsavond – even ademen – nieuwjaarsdag, jubilee, bedrijfsfeest of aperitief lijkt mogelijk zonder een glas mousserende wijn, een erfenis van het katholieke en liberale verleden.
Parels aan de kroon
Rond 1800 breekt champagne in heel Europa door als dé drank van de feestende elite. Koningshuizen en edellieden zijn vaste klant bij de grote wijnhuizen in Reims en Epernay. In de stoffige boekhouding van Moët et Chandon prijkt rond 1830 niet toevallig Leopold I, de eerste vorst van het jonge België.
Ons land wordt in de negentiende eeuw een economische macht van wereldformaat. En daar hoort champagne bij. Dankzij onze vroege omhelzing van de industriële revolutie bereiken bubbels sneller dan elders de rijke burgerij die de levensstijl van de adel kopieert. Brusselse bankiers, Gentse textielbaronnen, Luikse staalgiganten en Antwerpse havenbonzen laven zich maar wat graag aan knallende flessen uit het nabije Noord-Frankrijk.
Hoe fijn zou het zijn als in toprestaurants naast een lijstje champagnes ook een assortiment BelBul op de kaart zou staan?
De Belgische liefde voor sprankelend plezier zal blijven duren tijdens de kunstzinnige belle époque. Sterker nog: na de Eerste Wereldoorlog en in de roaring twenties blijkt België de enige exportmarkt die de champagnestreek rechthoudt, onder meer omdat Amerika de poorten voor Franse wijn dichthoudt tijdens de drooglegging.
Vanaf de jaren zestig schuift ook de gewone man aan in het rijtje van Belgische bubbelliefhebbers. Wie eindelijk wat meer geld verdient, doet wat de notabelen al decennia doen: schuimwijn drinken, en soms zelfs champagne. Het is de periode van de befaamde Sabena-vluchten waar sloten champagne geschonken worden in businessclass. Het is dan ook geen toeval dat Belgische toeristen aan de costa’s hun oog laten vallen op de goedkopere Catalaanse cava. De rest is nationale geestrijke geschiedenis.
Een blik op de sobere calvinistische levensstijl van Nederland doet je beseffen hoe uniek de Belgische situatie is. De sfeer van weelde en overvloed ontbrak boven de Moerdijk. Snel gaan biechten bij de katholieke pastoor om al je zonden weg te spoelen was en is daar onmogelijk, net zoals de bourgondische zakenlunch overgoten met wijn. Daarom laat het kleine België het grotere Nederland ver achter zich in elke bubbelstatistiek.
Nationale bubbel
Sinds de lente van 2025 eisen ook de producenten van Belgische wijnen luidkeels hun deel op van de bubbelbubbel. ‘Heeft u nog een flesje van die Belgische cava?’ Die vraag waren wijnbouwers in Vlaanderen en Wallonië meer dan beu. Ze maken geen cava, champagne of prosecco. Maar wat dan wel?
‘BelBul is de nieuwe naam die we gelanceerd hebben voor Belgische mousserende kwaliteitswijn. Die moet gemaakt worden door familiale domeinen en volgens de méthode traditionnelle, zoals in de champagnestreek’, vertelt Wouter Bogaert. In Lemberge nabij Gent maakt hij al jaren Vlaamse schuimwijnen. Bogaert is de initiatiefnemer van het nieuwe label. Op zijn eigen flessen had Bogart al een tijdje de term ‘BelBulles’ staan, op zijn Frans.
‘Toen we een naam zochten voor alle Belgische wijnbouwers, waren het opvallend genoeg de Waalse producenten die ervoor pleitten om die “-les” eraf te laten. Dat vonden ze te Frans klinken.’ Zo werd het gebalde BelBul geboren. ‘De naam appelleert aan België, aan belletjes en bubbels en aan de schoonheid. Bovendien is er een grafische symmetrie en klinkt het in de twee landstalen goed.’
De bedoeling is dat BelBul komaf maakt met de wildgroei aan de verwarrende benamingen die je nu op etiketten vindt. Perle de Wallonie? Méthode Traditionelle belge? Vlaamse mousserende kwaliteitswijn of Crémant de Bruges? De fantasie is vaak rijker dan de duidelijkheid. De geboorte van het kwaliteitslabel toont alvast aan dat wijnbouwers van de Westhoek tot aan de Maas beseffen dat ze misschien wel meer met elkaar gemeen hebben dan eerst gedacht.
‘Bij de lancering van BelBul in mei waren we met tweeëntwintig producenten. Intussen zijn er nog tien wijnbouwers bijgekomen en staan er nog vijftien kandidaten in de rij. Het label slaat dus aan.’ Maar vergis je niet: er zijn dus ook wijnbouwers die sprankelende Belgische wijnen maken die ervoor kiezen om zich niet aan te sluiten bij BelBul en het label dus niet op hun fles mogen zetten. Toetreding tot de club heeft namelijk een (beperkte) jaarlijkse kost.
Een minstens zo belangrijke missie van BelBul is om de bubbelgekke Belg te overtuigen. ‘Hoe fijn zou het zijn als meer toprestaurants de Belgische bubbels omarmen? Dat er naast een lijstje champagnes ook een assortiment BelBul op de kaart staat?’ droomt Bogaert.
Kunnen we het maken?
Over de kwaliteit bestaat eigenlijk weinig twijfel. Op internationale concours rijgen onze bubbels de medailles aan elkaar. Blind geproefd scoren ze niet zelden beter dan de grote en duurdere broer champagne. ‘I’d say Belgian grapes are well suited to producing fizz, thanks to their relatively high acidity’, schreef de gezaghebbende Engelse Master of Wine Jancis Robinson eerder dit jaar in The Financial Times. In de wijnwereld is dat het equivalent van Caesar die ons de dappersten aller Galliërs noemt. De groeiende aandacht voor wijnen uit koele klimaten creëert meer dan ooit een buitenlandse interesse voor die ‘exotische’ Belgische bubbels.
Zelfs in natte jaren waarin wijnboeren amper wijn kunnen maken, zullen er altijd druiven zijn voor goede bubbels.
‘Zo’n twintig jaar geleden zijn we begonnen met de verkiezing van de beste Belgische wijnen’, vertelt Gido Van Imschoot van de Vereniging Vlaamse Sommeliers. ‘Ook toen al, in die pionierstijd van de Belgische wijnbouw, staken de mousserende wijnen er kwalitatief bovenuit. Die sterke positie van Belgische bubbels is tot op de dag van vandaag een rode draad in onze tastings en wedstrijden.’
Van Imschoot verklaart het sterke potentieel als volgt: ‘Ten eerste is er de grote affiniteit van de Belg met het product. We weten wat goede bubbels zijn. Daarnaast is er enorm veel technische knowhow bij wijnbouwers dankzij de vele opleidingen. Tot slot is er ons klimaat. Dat is uitermate geschikt om druiven te kweken voor schuimwijnen. Zelfs in grauwe of natte jaren waarin wijnboeren amper rode of witte wijn kunnen maken, zullen er altijd druiven blijven voor goede bubbels.’
Buiten de zone
Dat hebben ze in de champagnestreek intussen ook door. In 2002 beslisten een Waalse wijnhandelaar en een bevriende landbouwer om een wijngaard aan te leggen in Binche, nabij Bergen: de Vignoble des Agaises. Dat deden ze pas nadat een champagnemaker hun bodem had geïnspecteerd. De man zag in Henegouwen krijtlagen die hem deden denken aan de grond bij hem thuis in de Champagne. Ideaal dus voor de aanplant van chardonnay voor bubbels. Rond 2010 zou hetzelfde gebeuren enkele kilometer verderop bij Domaine Chant d’Eole, waar Waalse ondernemers de handen in elkaar slaan met wijnmakers uit de Champagne. Beide domeinen hebben tientallen hectaren aan wijnranken en zijn uitgegroeid tot de grootste van het land. Hun succes is navenant. Wie aan de kelderdeur een fles bubbels wil kopen, belandt op de wachtlijst, want alles is al gereserveerd nog voor de oogst is binnengereden.
Het wordt trouwens drummen in bruisend Bergen. In 2018 werd Mont des Anges opgericht door een Waalse investeerder, met in de kelder een jonge wijnmaker uit de Champagne. De stijl is elegant, culinair en verfijnd.
Het champagnemodel
Net zoals in de streek rond Bergen zijn er ook in Vlaanderen veel aanhangers van het ‘champagnemodel’. Dat is geen ranke Franse schone, maar de archetypische manier om van de druiven chardonnay en pinot noir een bubbel te maken. Dat gebeurde al in de jaren negentig bij Vlaamse pioniers als Chardonnay Meerdael bij Leuven en Schorpion en Genoelselderen in Haspengouw. Vele wijnmakers zouden die stijl volgen.
Maar er bruist in de marge ook meer dan de klassieke kopie. Zo vind je Belgische sprankelende wijnen van riesling, auxerrois, chenin blanc of gamay. Die ruimte tot experiment met druiven maakt ons uniek.
Daarnaast kiezen steeds meer wijnmakers voor schimmelresistente druiven of PiWi’s, van het Duitse Pilzwiderstandsfähige Reben. Daarbij moet de wijnbouwer minder pesticiden of fungiciden spuiten tegen ziektes in de wijngaard. Beter dus voor mens en milieu, en eenvoudiger om biologisch te werken in ons natte landje. Op dit moment is er al BelBul van de PiWi’s johanniter, sauvignac gris, rondo, monarch en nog een paar andere druiven. Hoewel die namen minder vertrouwd klinken, zul je ze de komende jaren sowieso vaker op het etiket zien.
Waar voor je geld
Maar zal de consument dat enthousiasme wel volgen? Wereldwijd kalft de wijnmarkt af. Nu al drinken we duidelijk minder bubbels dan vijf jaar geleden. Bovendien kost een fles BelBul snel twintig à dertig euro. Je moet ze qua stijl dan ook echt vergelijken met champagne, niet met speelse cava of prosecco. Dan kun je niet anders dan vaststellen dat je in die prijscategorie echt wel waar voor je geld krijgt als je kiest voor Belgische mousserende wijn. Onze toppers kosten vaak niet meer dan een modale Franse fles. Kenmerkend voor Belgische bubbels zijn ook de speelse zuren die helaas weleens durven te ontbreken in een champagne van dezelfde prijs.
Toch mag het soms wat meer zijn. Zo blijft het uitkijken naar meer producenten die hun Belgische bubbels langer in de kelder laten rijpen. Nu is dat vaak maar een tot anderhalf jaar. Een langere periode sur lattes resulteert in complexere schuimwijnen die veel meer zijn dan een aperitief. Je product langer van de markt houden is dan ook een investering. Een die veel domeinen die nog niet lang bezig zijn, niet kunnen maken.
De eindbalans? Belgische bubbels zijn een prachtproduct met veel potentieel. Zo is er de verpletterende macht van de cijfers. Gezien de miljoenenverkoop van de parelende drievuldigheid champagne-cava-prosecco moet er zeker een markt zijn voor de kleine Belgische productie. Anders gezegd: als elk Belgisch gezin jaarlijks één fles BelBul koopt, dan zijn onze wijnbouwers meteen meer dan uitverkocht. Chauvinistischer klinken, het mag wat vaker.
Proef het zelf: Belgische bubbels
1. Domaine Viticole du Chenoy, Extra Brut, Namen, richtprijs 23 euro
Biologisch domein dat voluit kiest voor PiWi’s. Unieke, fruitige, frisse blend van johanniter, bronner, souvignier gris en regent. Lekker als aperitief of bij pure vis.
2. Mont des Anges, Blanc de blancs, Henegouwen, richtprijs 38 euro
Klassebubbel van chardonnay, subtiel houtgerijpt voor zachte romigheid. Gastronomische champagnestijl, luxe aan de feesttafel.
3. Aldeneyck Riesling Brut, Limburg, richtprijs 23 euro
Het unieke karakter van deze aromatische druif is hier perfect in een bubbel gevangen langs de oevers van de Maas. Hemels bij sushi of bij een kruidig vegetarisch gerecht.
4. BRUUT rosé, Vlaams-Brabant, richtprijs 26 euro
Rosé bubbels zijn breed inzetbaar dankzij hun fruitigheid, structuur en soms kruidige accenten. Zo ook deze zalmkleurige verleiding van pinot noir, gamay en chardonnay. Wijngaard in het Pajottenland van de familie Dehandschutter van sterrenrestaurant Sir Kwinten (**).
5. LZ37, Wijngaard ’t Verhaal, Oost-Vlaanderen, richtprijs 22 euro.
Een feestbubbel van chardonnay, auxerrois en lemberger met mooie zuren en een sprankelend verhaal. Vernoemd naar de Duitse zeppelin LZ37 die tijdens de Eerste Wereldoorlog gestationeerd was waar nu de wijngaard is.
Meer details over de flessen, domeinen en verkooppunten via belbul.be
