Jongeren van generatie Z bedelven elkaar op sociale media met lieve berichten. En dat is opmerkelijk: ‘In het echte leven zou het raar zijn als we elkaar continu zouden zeggen hoe goed iemand eruit ziet.’
‘Zo pretty!’, ‘Allerknapste’ en ‘Wa (sic) een knappe mie’: het is slechts een bloemlezing van de vele complimenten die de laatste profielfoto van mijn 17-jarige nichtje opleverde op Facebook. De bijkomende honderden likes laat ik dan nog buiten beschouwing. Wanneer ik scroll doorheen haar tijdlijn en die van haar vriendinnen, blijkt dat het geen unicum is. Jongeren overladen elkaar met amicale liefdesverklaringen en loven elkaars uiterlijk dat het een lieve lust is. Vanwaar komen al deze (oppervlakkige) boodschappen?
‘Goh. Dat is toch gewoon leuk dat je iemand complimentjes geeft over hoe hij of zij eruit ziet?’, haalt datzelfde nichtje haar schouders op. ‘Ikzelf doe dat enkel bij mijn beste vriendinnen en bij mijn vriendje. Niet bij mensen die ik niet goed ken. Zo kan je hen een positief gevoel geven.’
‘Nu vraagde wa’, lacht mijn 18-jarige neef. ‘Ik denk dat onze generatie elkaar dergelijke complimenten inderdaad geeft om je vriend of vriendin een goed gevoel over zichzelf te bezorgen. Zelfs al is dat een keilelijke foto.’
‘Ik vind het zelf ook wel leuk als dat bij mijn foto’s gebeurt.’ Het nichtje weer. ‘Langs de ene kant denk ik wel dat je het onbewust ook terug verwacht. Als je iets schrijft bij iemand, hoop je dat ze dan misschien ook iets leuks over jou gaan zeggen. Langs de andere kant ga je er natuurlijk niet letterlijk om vragen. Het is meer iets dat automatisch gebeurt.’
‘Ik hoop gewoon dat deze jongeren hierdoor niet vergeten om de waarheid te durven zeggen wanneer nodig.’
Op zoek naar identiteit
Nieuw is het niet, benadrukt jongerenpsychologe Natalie De Schepper. ‘De manier waarop wel natuurlijk. Het feit dat jongeren elkaar gaan vergelijken en bezig zijn met hun uiterlijk is iets wat hoort bij die leeftijd. Ze zijn bezig met het zoeken naar hun identiteit en willen er graag bijhoren. Sociale media zorgen ervoor dat het veel makkelijker is om op deze manier toenadering te zoeken. De jongerengeneratie van nu is opgegroeid met het internet, dus het is niet verwonderlijk dat ze het vooral online doen.’
‘Het is nog altijd gemakkelijker om iemand via sociale media te complimenteren dan in het echt’, zegt ook trend researcher Ellen Anthoni van Trendwolves. ‘De drempel ligt veel lager. In het echte leven zou het raar zijn als we elkaar continu zouden zeggen hoe goed iemand eruit ziet, maar op het internet werkt dat wel. Je kan ook mensen waar je naar opkijkt makkelijker toespreken en er zo een soort band mee creëren.’
Waar vroeger vooral het aantal likes ertoe deed, is het aantal reacties op een foto de nieuwe maatstaf, merkt Anthoni op. ‘Een reactie met een compliment in kost meer moeite, en is dus ook meer waard dan een simpele click op een duimpje.’
Zorgen dergelijke overmatige complimenten dan niet voor een weinig accuraat zelfbeeld? Professor in de sociale psychologie Alain Van Hiel wikt en weegt zijn antwoord. ‘Een tendens als deze die jongeren zichzelf goed doet voelen, zou ik sowieso niet slecht willen noemen. Velen van ons denken sowieso al rooskleurig over zichzelf en vinden zichzelf bijzonder. Dan moeten we ervoor opletten dat die rooskleurigheid niet donkerpaars wordt.’
‘Ik hoop gewoon dat deze jongeren hierdoor niet vergeten om de waarheid te durven zeggen wanneer nodig’, gaat Van Hiel verder. ‘Als je merkt dat het ideaalbeeld dat je van jezelf had toch niet blijkt te kloppen, kan dit zwaar doorwegen en negatieve gevoelens opwekken. Dit kan later dan tot problemen leiden, wanneer ze van hun roze wolk vallen. Maar dat zou ik niet enkel aan de like-cultuur linken. We leven in een tijd waarin het moeilijk wordt om iets over iemand te zeggen dat negatief is. Dan lopen mensen vroeg of laat tegen de muur. Ze noemen dat ook wel de pampercultuur.’
Likes voor dopamine
En toch zijn complimenten ook belangrijk voor de vorming van jongeren, benadrukt jongerenpsychologe De Schepper. ‘Het geeft hen het zelfvertrouwen dat ze nodig hebben tijdens hun zoektocht naar hun identiteit. Toch is het ook nodig dat jongeren soms te horen krijgen dat ze iets niet helemaal goed gedaan hebben, zodat ze leren omgaan met falen en leren uit hun fouten. Het belangrijkste is gewoon dat ze regelmatig constructieve en realistische feedback krijgen.’
Er is een tijd geweest dat sociale media enkel draaiden omduckfaces, maar momenteel zien we een veel grotere diversiteit aan manieren waarop mensen bevestiging proberen te krijgen.
Gaan jongeren online dan gewoon onbewust op zoek naar bevestiging? Ellen Anthoni denkt alvast van wel. ‘Likes en positieve comments doen dopamine vrijkomen. Net zoals complimenten dat doen. Er is een tijd geweest dat sociale media enkel draaiden om duckfaces, maar momenteel zien we een veel grotere diversiteit aan manieren waarop mensen bevestiging proberen te krijgen. Naast hun uiterlijk, worden ook activiteiten, meningen en projecten gepost om likes en reacties te krijgen.’
‘Het stopt ook niet bij een bepaalde leeftijd of generatie, alleen de thema’s waarover men complimentjes geven veranderen wel’, aldus Anthoni. ‘We leven in tijden waarin netwerken van onschatbare waarde zijn. Mensen halen meer uit elkaar door complimenten te geven dan door elkaar in de grond te boren. Wat ik hoop is dat het zich ook in het offline leven gaat vertalen. Maar dat valt natuurlijk moeilijk te voorspellen.’
Fout opgemerkt of meer nieuws? Meld het hier
