Genderoorlog in Zuid-Korea, waar de zin ‘girls can do anything’ verboden is

Terwijl vrouwen over heel de wereld demonstreren voor vrouwenrechten, krijgt de Zuid-Koreaanse vrouwenbeweging zo veel mannelijke terugslag dat het leidde tot een genadeloze genderoorlog, zowel on- als offline.

Zuid-Korea mag dan wel de voorbeeldige leerling zijn op vlak van technologische progressie, wetenschappelijke doorbraken, en één van de allerbeste onderwijssystemen ter wereld hebben. Op vlak van vrouwenrechten scoort het land echter op z’n zachtst gezegd schandalig slecht. Een kleine situatieschets: uit het rapport van Global Gender Gap van vorig jaar blijkt dat Zuid-Korea de 117^de plaats scoort op vlak van gendergelijkheid, en daarmee tussen Tunesië en Gambia komt te staan. De prijs van de grootste genderloonkloof van alle OESO-landen gaat ook naar Zuid-Korea, met veertig procent verschil tussen het salaris van vrouwen en dat van hun mannelijke compatriotten.

Het lijkt simpel: geef vrouwen evenveel als mannen en ’t is opgelost, toch? Seksisme is echter zo diepgeworteld in de Koreaanse cultuur dat de kans zéér groot is dat je er als vrouw nooit een leidende functie, vaak sexistische opmerkingen en altijd minder kansen dan mannen zal krijgen. ‘Dat pikken we niet meer, ge-daan!’ zegt de Zuid-Koreaanse feministe Hye Yoon Tina Ham.

It’s a man’s world

In het boek ‘stupeur et tremblements’illustreert Amélie Nothomb perfect hoe vrouwen gekleineerd worden in seksistische, hiërarchische Aziatische bedrijven. Het lijkt dat hoe hoger je klimt op de carrière-ladder, hoe minder vrouwelijk talent je zal terugvinden. De top drie van grootste bedrijven (Samsung, Hyundai en LG) hebben geen enkele vrouw aan boord. Van alle Koreaanse CEO’s is amper 2,6 procent vrouwelijk. ‘Vrouwen krijgen kinderen, koken en kuisen het huis. Dat is vaak nog de mentaliteit’, vertelt Jay Chris Kang, een Koreaanse economie-student die verhuisde naar de Verenigde Staten. ‘Als collega’s of vrienden ongepaste opmerkingen maken, verdedig ik vrouwen wel. Maar zegt je baas zoiets en je spreekt hem tegen? Zoek de volgende dag dan maar nieuw werk, want ik schat de kans klein dat hij dat pikt!’

Ook in de Koreaanse pop-wereld en in de vrijwel altijd door mannen gepresenteerde talkshows wordt weleens subtiel de spot gedreven met vrouwen. De vrouwelijke popidolen moeten just for fun schaarsgekleed sexy dansjes uitvoeren voor het publiek. Om nog maar te zwijgen over seksistische en uiterlijk-gerelateerde vragen als ‘Ben je wat aangekomen? Je bent veel sexier als je slanker bent! Je moet echt minder gaan eten’, aldus een vijftiger tegen een achtienjarige.

Jay Chris Kang is een van de vele Koreaanse mannen die opgroeide met zulke programma’s, maar nooit stilstond bij de subtiele vrouwenhaat in de media: ‘Politieke correctheid is iets wat we nooit hebben meegekregen in onze opvoeding of op school. Het is de gewoonte om in tv-programma’s af en toe eens te lachen met de uiterlijk van anderen, dat hoort gewoon bij de humor! Pas toen ik naar de Verenigde Staten verhuisde, besefte ik dat het in andere culturen niet door de beugel kan.’

‘Girls can do anything’

De moord op een vrouw in het drukke Gangnam-station stak vorig jaar de lont in het kruit. De moordenaar stak een willekeurig vrouwelijk slachtoffer neer, naar eigen zeggen omdat vrouwen hem in het verleden al vaker afwezen. De politie classificeerde zijn geval als een ‘schizofreen die tijdens een psychose handelde’, waardoor hij niet werd veroordeeld op grond van misogynie. Vrouwelijke tegenhangers zagen echter in dat vrouwenhaat een persistent probleem is in de Koreaanse maatschappij.

Hoewel het land relatief veilig is op het eerste zicht, zijn vrouwen de kop van jut van mannelijk geweld in relaties, op het werkveld én op straat. Niet overtuigd? In een enquête bij 2.000 mannen geeft acht op de tien Koreanen toe in hun relatie psychologisch en/of fysiek geweld gebruikt te hebben.

‘Een haatmisdrijf in het hartje van Seoul, waar duizenden mensen samenkomen om gezellig uit te eten en te shoppen? Dat kwam als een donderslag bij heldere hemel’, vertelt Hye Yoon Tina Ham, een 22-jarige feministe die op vijf minuutjes van het Gangnam-station woont. ‘Door het Gangnam-incident voelen talloze vrouwen zich zeer onveilig.’ Die angst zorgde dat de vrouwen elke dag voor het Gangnam-station demonstreerden.

Al snel waren de rollen weer omgedraaid: ‘Mannen hielden plots anti-#metoo demonstraties op nog geen vijf meter het station. Ze speelden de slachtofferrol en deden alsof zij gediscrimineerd werden’, vertelt Tina verder. ‘Alsof dat niet genoeg was, namen ze foto’s van de aanwezige vrouwen en plaatsten ze die online.’ Dit leidde tot genadeloze conflicten op Twitter en Facebook, en zorgde voor de nieuwe trend #youtoo: een oproep van Koreaanse mannen om de verplichte legerdienst voor vrouwen terug in te voeren.

‘Vrouwenhaat is overal, je voelt het altijd’, Tina vertelt over de moeilijkheden waarmee ze dagelijks wordt geconfronteerd: ‘ Mijn eigen vader zegt soms dat meisjes er goed moeten uitzien, dat ze mooie benen moeten hebben. Stel je voor hoe dat voelt! Ik verloor bovendien heel veel mannelijke vrienden tijdens mijn opleiding. Hoe meer ik opkom voor vrouwenrechten, hoe minder zij daar respect voor tonen. Hier in Zuid-Korea hebben we een slogan: girls can do anything. Mannen haten die zin, het is op verschillende plaatsen zelfs verboden om het uit te spreken.’

De hel brak afgelopen weken nogmaals los toen een zangeres van de Koreaanse meisjesband Red Velvet het feministische boek ‘Kim Ji Young, born 1982‘ las. De roman situeert de rol van vrouwen die in een moeilijk parket zitten in de Koreaanse samenleving. De foto van de vrouwelijke popster werd door talloze mannelijke fans verscheurd en in brand gestoken. Vrouwelijke fans namen het voor de popster op, maar in online forums kreeg de zangeres haatreacties, bedreigingen en werd ze uitgemaakt voor “feministische slet”. Dit alweer leidde tot een heropflakkering van de woelige clinch.

https://twitter.com/1968RVF/status/975344990883737600✨B0329✨https://twitter.com/1968RVF

어이없어서 웃음 밖에 안나와 ㅋㅋㅋㅋㅋㅋ pic.twitter.com/JshCdasJRA

— ✨B0329✨ (@1968RVF) March 18, 2018

Van ontkenning tot woede

‘Bijna twee derde van de Koreaanse mannen weigert te geloven dat de ongelijkheid tussen vrouwen en mannen groot is. Amper iets meer dan een derde neemt het serieus’, vertelt Jay Chris Kang, ‘Vaak gebruiken mannen het argument dat ze zelf gediscrimineerd worden door de verplichte legerdienst.’

‘Wij Koreaanse vrouwen hebben een hele lijst met geldige redenen om te protesteren’, reageert feministe Tina. ‘Zoals het feit dat in openbare wc’s heel vaak verborgen camera’s ophangen. Of hoe je in het Koreaans het woord “straat” ingeeft op Google afbeeldingen, en je dan terechtkomt op foto’s van vrouwen die door gluurders zijn genomen. Of hoe negentig procent van Koreaanse porno uit ‘wraakporno’ bestaat, waarbij de man dus seksfilmpjes publiceert van zijn ex-partner zonder toestemming. Of hoe illegale prostitutie een zeer groot probleem is. Als het merendeel van de mannen deze feiten niet erkennen, zitten ze duidelijk nog in de ontkenningsfase!’

Na de ontkenningsfase komt collectieve woede, zo blijkt uit het recente schandaal in het Zuid-Koreaanse politieke landschap. Politiek sleutelfiguur Heejung Ahn was de sterkste kandidaat om de huidige president op te volgen, maar hij bleek zijn assistente jarenlang, repetitief verkracht te hebben. Dat zorgde voor zo veel verontwaardiging dat de presidentskandidaat meteen ontslag nam. ‘De internationale #Metoo-beweging in de wereld werpt nu ook eindelijk zijn vruchten af in Zuid-Korea. Sinds dit schandaal lijkt er een trage maar gestage verandering te komen in de mentaliteit van Koreaanse mannen’, aldus Jay.

Koreaanse feministische groepen zoals Megalian zijn nu aan de opmars. ‘Ze kunnen heel scherp uit de hoek komen, maar hebben wel vaak een punt’, vertelt Jay, ‘Je hebt nog extreem-radicale groepen als Womad, die staan voor vrouwelijke suprematie. Ze vinden dat mannen moeten sterven en dat hun penis moet afgesneden worden.’ Maar feminisme hoeft helemaal niet zo extreem te zijn, vindt Tina. ‘Ik ga nu verder studeren in genderpsychologie. Door de haatmisdrijven en vrouwenhaat ben ik geïnspireerd geraakt om van Zuid-Korea een betere, gelijkere en veiligere plek te maken voor onze dochters’, aldus Hye Yoon Tina Ham.