Ook mannen lijden onder seksisme

Je krijgt mannen echt wel aan de kant van het feminisme als je hùn ervaringen met seksisme ernstig neemt, zegt Knack-medewerkster Cathérine Ongenae. ‘Door mannen als boeman voor te stellen en vrouwen als passieve slachtoffer, ontken je de ambiguïteit en de handelingsbekwaamheid van beiden.’

Je krijgt mannen echt wel aan de kant van het feminisme als je hùn ervaringen met seksisme ernstig neemt, zegt Knack-medewerkster Cathérine Ongenae. ‘Door mannen als boeman voor te stellen en vrouwen als passieve slachtoffer, ontken je de ambiguïteit en de handelingsbekwaamheid van beiden.’

Dat vrouwen niet de enige zijn die lijden onder partnergeweld, schreef hij me in een mailtje. Dat het verhaal niet altijd zo eenduidig is als ‘man pleegt geweld op vrouw’. Hij reageerde hiermee op een opiniestuk dat ik in november publiceerde op Weekend.be. Naar aanleiding van de Eurobarometer over gendergerelateerd geweld maakte ik me boos over hoe losjes men doet over seksueel geweld tegen vrouwen. In dat stukje had ik het niet over het geweld waar mannen soms het slachtoffer van worden.

Dat ik me daarvan bewust ben, antwoordde ik. Natuurlijk weet ik dat er vrouwen zijn die mensen – en dus ook mannen – ongemeen hard het bloed vanonder de nagels kunnen pesten. ‘Waarom wordt daar dan zo weinig over geschreven?’, wilde hij weten. Hij had een punt. Ik denk dat ik er niet zoveel over schrijf omdat dit soort informatie vaak misbruikt wordt door een bepaalde groep mannen. Het wordt ingezet als argument om hun dominantie uit te roepen. Maar op die manier doe je een heleboel mannen die wel oké zijn en ook lijden onder dat machismo tekort. Bovendien: als we de problemen van mannen doodzwijgen, hoe kun je dan verwachten dat ze de vrouwenzaak steunen?

Niet marginaal

Ik nam het onderzoek er opnieuw bij. Die studie reduceerde partnergeweld niet nadrukkelijk tot eenrichtingsverkeer van mannen tegen vrouwen. Maar terwijl partnergeweld tegen vrouwen uitgebreid was bevraagd, bleven de vragen over partnergeweld tegen mannen oppervlakkig. Alsof men wilde zeggen: het bestaat, maar in de marge. Dat is toch wat veel mensen denken.

Hij was overigens niet de enige die me voorzichtig liet weten dat de realiteit genuanceerder was. Alleen al in mijn nabije omgeving meldden een paar mannen zich met een verhaal waar ze met niemand over durven te praten. Ik luisterde. Ik zocht naar cijfermateriaal. Wat ik vond, tartte alle verbeelding. Internationaal onderzoek suggereert dat 1 man op 5 op een bepaald punt in zijn leven te maken krijgt met een psychologische, economische, seksuele of fysieke vorm van partnergeweld. Voor vrouwen is dat 1 op 4, wat ook hallucinant is. Maar terwijl er voor vrouwen kanalen zijn om hulp te zoeken, en er vanuit het feminisme hard wordt gewerkt aan sensibilisering, is er voor mannen erg weinig gespecialiseerde hulpverlening. In Vlaanderen heb je één vluchthuis voor mannen dat wordt gerund door CAW Mechelen, en een gespecialiseerde vorm van tele-onthaal, Mannenklap in Leuven.

Losers en sissy’s

Onderzoek leert ons dat mannen vaak in alle talen zwijgen als ze te maken krijgen met partnergeweld. Omdat ze zich ervoor schamen. Omdat ze weten dat de kans dat ze geloofd worden klein is. Als ze er al over durven te praten, dan is het meestal informeel, met een vriend. Er wordt zelden aangifte gedaan. Daarom blijft het onzichtbaar, en denken we dat de verhalen die we kennen particulier zijn, of marginaal. Het zullen wel zwakkelingen zijn, denkt men, wat maakt dat mannen de lippen nog steviger op elkaar houden. Alsof je bovenop de ellende nog een loser wil genoemd worden.

Maar is dat de reden waarom er zo weinig over partnergeweld tegen mannen wordt geschreven? Of komt het ons, feministen, beter uit om vrouwen niet als pleger voor te stellen? Vrouwen en mannen zijn elkaars gelijke, waarom zouden we de minder mooie kanten van vrouwen dan verzwijgen? Ik geef toe dat dat nog te vaak gebeurt, al denk ik niet dat het altijd moedwillig is. Vrouwen zijn ook maar mensen.

Hoewel het feminisme vecht tegen genderstereotypering, trappen feministen zelf ook in die val. Door mannen als boeman te presenteren en vrouwen als passieve slachtoffers, ontken je de ambiguïteit en de handelingsbekwaamheid van beiden. Er zijn er zelfs die beweren dat mannen onmogelijk seksisme kunnen ervaren. Natuurlijk ervaren mannen seksisme. Een zachtaardige man een sloef noemen, het mannelijke geslacht zien als een te plunderen geldbuidel, of zeggen dat huilen voor sissy’s is: dat is seksisme.

Tirannieke alcoholicus

Dat mannen als niet-zorgzame wezens worden afgeschreven, is al lang een van mijn stokpaardjes. Een vrouw kan haar ex-partner moeiteloos onder de knoet houden door te dreigen hem zijn kind af te nemen. Vaders leggen bij een vechtscheiding nog al te vaak de duimen als een moeder hen voor de rechtbank beschuldigt van onkunde of met leugens komt aanzetten. Bewijs het maar eens, dat je niet de tirannieke alcoholicus bent waar ze je voor verslijt.

Dit soort toestanden kunnen natuurlijk niet. Alleen al om die reden is mijn strijd tegen seksisme er nooit een tegen mannen geweest. Maar ik begin te zien dat ik hen dat ook met zoveel woorden moet vertellen. Als je weet dat negatieve opmerkingen harder binnenkomen dan positieve, dan kan ik begrijpen dat mannen die het goed menen met vrouwen geïntimideerd raken door het feminisme.

Toen mijn artikel over mannenmishandeling deze week verscheen in Knack, stuurde een vriend die me al vijftien jaar kent me een bericht. ‘Als dat feminisme is, dan ben ik ook een feminist.’ Zo simpel is het blijkbaar. Dat we ook voor de rechten van mannen opkomen, kunnen we wel zeggen, maar we moeten het ook tonen. Als je inclusie wil, dan moet je openhartig durven luisteren naar mannen. En eerlijk toegeven dat wreedheid, agressie en de behoefte om te domineren eerder bij een bepaald persoonlijkheidsprofiel hoort dan bij een bepaald geslacht. Op die manier installeren we zelf de gelijkwaardigheid die ons zo dierbaar is.