Een fijn wijndomein: Les Davids in Avignon combineert architectuur, kunst en wellness

Architecturale wijnpaviljoenen zijn al jaren en vogue. Ze ogen niet alleen mooi, maar trekken ook architectuurtoeristen uit de hele wereld aan. Het Franse Luberon is er nu een rijker, met dank aan de Belgische projectontwikkelaar Sophie Le Clercq. Haar vakantiehuis groeide uit tot het biologisch wijndomein ‘Les Davids’. ‘Noem het gerust een uit de hand gelopen experiment.’

Aan de top van de vallei waar Les Davids in genesteld is, op de grens van de Ventoux en de Monts de Vaucluse, wacht een gloednieuw wijnhuis getekend door Marc Barani op zijn eerste gasten. Het massief beton ontleent zijn okerkleur aan de rotsen en onverharde wegen die het gebouw omringen. Ondanks de strakke lijnen en het indrukwekkend volume van 2.130 vierkante meter gaat het zo op in het glooiende landschap van wijnranken, fruit- en truffelbomen.

Sinds deze week kun je er in de schaduw van het indrukwekkende uitkragend dak van 30 ton, de wijnen en andere delicatessen – confituur, siropen, fruitsappen en brood – van het huis degusteren. De wijnmakerij zelf staat volledig in teken van het gravitatieproces van de wijnbereiding: in plaats van pompen te gebruiken wordt op zwaartekracht vertrouwd om het druivensap te verzamelen in de grote kuipen, te rijpen en uiteindelijk twee verdiepingen lager te kunnen bottelen. Daarmee wordt een teveel aan zuurstof in de wijn – wat het aroma en de smaak kan beïnvloeden – op natuurlijke wijze vermeden.

Aan de ene kant van het terras krijg je een adembenemend zicht op de wijnranken van het domein. De glaswand aan de achterzijde gunt bezoekers een blik op de tulpvormige betonnen vaten waarin de wijn rust. ‘Het gebouw moest een verbinding vormen tussen het landschap, de druiven en de mensen’, legt de architect zijn ontwerp uit. Hij kreeg carte blanche voor het project. ‘Met het dak wilde ik het verpletterende licht van de Provençaalse zon temmen, een schemerzone creëren om de harde overgang van buiten naar binnen te verzachten.’ Wijn en architectuur, beide kunnen zo dichterlijk omschreven worden, dat het niet anders kan dan klikken.

Verkeerde weg, juiste richting

De monumentale chai – Frans voor wijnkelder – vormt een orgelpunt voor zijn bezielers. De kers op de taart na twee decennia hard, maar bevredigend labeur om van Les Davids opnieuw een rijk, biodivers landgoed te maken. Ook al was dat niet echt het plan toen Sophie Le Clercq en haar man, de Belgische schilderkunstenaar Yves Zurstrassen, hun hart verloren aan het domein dat als sinds de 15de eeuw op landkaarten prijkt. Van het vakantiehuis dat ze de zomer lang bewonen, stonden enkel de muren nog recht. De wijnranken en fruitbomen die er ooit bloeiden waren helemaal kaalgevreten door schapen en geiten. ‘Sophie wilde gewoon een vakantiewoning waarvoor ze niet het vliegtuig op moest. De tgv brengt je vanuit Brussel rechtstreeks naar Avignon, wat de regio meteen interessant maakt’, vertelt Zurstrassen, die ook een atelier heeft op het domein. Hij werkt er graag op de tonen van Miles Davis – zijn inspiratie voor het fresco dat de chai siert – en andere free jazz-muzikanten. ‘Maar het is door puur toeval dat we hier zijn beland. We reden de verkeerde weg op en ontdekten de vallei en haar natuurlijke vijver. Het was een coup de foudre.’

Sophie Le Clercq is via haar moeder de vijfde generatie aan de leiding van het familiebedrijf CIT Blaton – de bouwonderneming die onder andere de Post Plaza in Gent en het Europees Parlement in Brussel renoveerde – en stampte als projectontwikkelaar JCX-immo uit de grond. Dat het Wiels vandaag een museum is, hebben we aan haar, als toenmalige bestuurder van het Architectuurfonds, te danken. Bouwen zit Sophie met andere woorden in het bloed. ‘Maar dan in de brede zin van het woord’, zegt ze met klem. Transformeren, experimenteren, de dingen – maar ook zeker de mensen – rondom haar zien groeien, is waar ze op kickt. Dat haar vakantiehuis in de Luberon niet de rustplek ging worden die ze oorspronkelijk voor ogen had, leek – achteraf bekeken – misschien toch wel in de sterren geschreven. ‘Het is sterker dan mezelf’, geeft ze lachend toe. ‘Maar in dit geval kwam er geen strak businessplan aan te pas. Althans niet op voorhand. Dit is het resultaat van toeval en pure liefde. Liefde voor eten, voor gastvrijheid, voor kunst en esthetiek.’

Wijn en jazz

Diezelfde liefdesmix zette haar aan om een architecturaal wijnhuis te laten ontwerpen door Marc Barani. De Franse architect heeft onder meer de Ecole Nationale Supérieure de la Photographie in Arles en het auditorium van het Institut de France in Parijs op zijn naam staan. In 2013 werd hij gelauwerd met de Grand Prix National de l’Architecture en in 2018 met de Grote Gouden Medaille van de Academie van Bouwkunst. ‘Het wijnhuis is de belangrijkste plek van een domein. Daar gebeurt de magie, niet in het verblijf van de eigenaars. Ik wou een uitstekende architect die een verfijnde plek kon ontwerpen voor mijn (h)eerlijke wijnen.’ Daarmee wil ze niet meedingen in de race naar het opvallendste wijnhuis (zoals Ysios door Calatrava, Marques de Riscal door Gehry en anderen die het zo goed doen op Instagram), maar een gebalanceerde mix van esthetiek en innovatie creëren die vooral kwaliteit en expertise uitstraalt. Discreet, zonder drempelvrees op te wekken, want gastvrijheid staat boven alles.

‘Tegen 2022 wil ik van Les Davids een soort wijnresort maken. In de verschillende hameaux op het domein (authentieke gehuchtjes die verbouwd zijn tot gastenkamers, met zwembad, petanquebaan, tennis en wellness) kunnen nu al groepen vanaf 6 personen logeren. Tijdens hun verblijf wil ik hen onderdompelen in de warme wijnboercultuur die ik heb ontdekt. Die van lekker eten en drinken, ontspanning en verbinding.’ Op het programma: een bezoek aan de makerij, een wijnassemblage-workshop met de oenoloog van het domein, brood en zoetigheden uit de eigen bakkerij, food pairing op maat en met wat geluk ook een jazzfestival. Maar ook wie enkel de Luberon doorreist is welkom om er zijn honger te stillen en dorst te lessen. Kennis van wijn of architectuur is niet vereist, wel een stevige portie joie de vivre.