Bio-bouwen zit in de lift: ‘Ook oude gebouwen kan je duurzaam renoveren’

Dat duurzaam bouwen en verbouwen geen geitenwollensokkenverhaal is bewijzen deze moderne bio-ecologische woningen. Drie koppels vertellen hoe zij duurzaam, praktisch en esthetisch verantwoord verbouwd hebben.

Alexander en Valerie: ‘De binnentuin is onze blikvanger’

Al veertien jaar woont Alexander met zijn vrouw Valerie en hun zonen in een prachtig gerenoveerde rijwoning in het centrum van Berchem. Het koppel werd verliefd op de art deco-elementen in het huis, dat ze intussen verbouwd hebben tot een bio-ecologische woonst.

Als architect was Alexander al vertrouwd met bio-ecologisch bouwen. Voor de leken onder ons: dat is een bouwmethode waarbij zo weinig mogelijk petrochemische materialen of schadelijke stoffen gebruikt worden en zoveel mogelijk energie- en waterbesparend gewerkt wordt. Voor hem was deze aankoop de uitgelezen kans om die kennis ook toe te passen op zijn eigen stek.

‘Ik ben heel praktisch ingesteld en dan kom je al snel uit bij bio-ecologische materialen: ze zijn efficiënt en gemakkelijk in gebruik. Wie handig is en over de juiste informatie beschikt, bespaart een stevige duit.’

Zo is een goede isolatie een dankbare investering. Alexander en Valerie kozen voor dertig centimeter papiervlokken in het plafond en een vlaswolcombinatie in de muren. Bijzonder efficiënt, want de kantoren en de slaapkamers hoeven helemaal niet extra verwarmd te worden.

‘Ons energieverbruik is met de helft gedaald, ook al is onze woning nu aanzienlijk groter’, verklaart Alexander. Dankzij een zonneboiler hoeven ze op zonnige dagen geen gas meer te gebruiken om te verwarmen in de leefruimtes. ‘Ons wooncomfort is niet te vergelijken met dat van traditionele woningen. Er is nergens koude of tocht, de temperatuur is overal constant en de materialen voelen heel aangenaam.’

‘De investeringen in onze woning zijn groter dan wat we terug zouden krijgen als we ze nu verkopen, maar voor ons telt de langetermijnvisie erachter. Het is jammer dat bio-ecologisch bouwen nog vaak gezien wordt als een geitenwollensokkenverhaal. Nochtans zijn er in de architecturale afwerking heel veel mogelijkheden voor details. Door de strakke lijnen van de ramen, deuren en kasten te laten doorlopen krijg je bijvoorbeeld een heel moderne uitstraling. We hebben ook gekozen voor een binnentuin, daar zijn we nog altijd enorm blij mee. ‘

Tim en Eline: ‘Je voelt hier de rust in huis’

Een honderd jaar oude boerderij renoveren: het idee was romantisch, maar jammer genoeg niet haalbaar. Daarom beslisten Tim en Eline om de boel plat te gooien en te vervangen door een nieuwe, duurzame gezinswoning. Er kwamen amper aannemers aan te pas, ze deden bijna alles zelf en creëerden zo een heel warm en modern thuis.

‘Ons vorige huis hebben we verbouwd met traditionele, niet-ecologische materialen’, zegt Tim. ‘Mijn huid en mijn luchtwegen raakten geïrriteerd, ondanks de nodige bescherming. Bij onze hoeve wou ik het opnieuw zelf doen, maar dan wel met andere materialen. Vooraf vreesden we bio-ecologisch bouwen boven ons budget zou zijn, maar gelukkig bleek dat niet het geval.’

De structuur van het huis bestaat uit houtskelet. ‘Dat is sneller dan steen en je kan er zelf mee aan de slag’, klinkt het. Op de kelder en de isolatie na heeft het koppel alles eigenhandig verbouwd.

Een houtvuur in de vorm van een speksteenkachel is de enige verwarming in de hoeve, maar door de goede isolatie is dat meer dan genoeg. ‘Het is eigenlijk altijd tweeëntwintig graden binnen, maar misschien komt dat door mijn drie vrouwen!’ (lacht)

‘Om de muren langs binnen af te werken kozen we voor Fermacell, stevige gipsvezelplaten waarmee je een strakke wand bouwt die je nadien kan schilderen. De vloeren en meubels bestaan vooral uit lokaal ecologisch hout, dat geeft echt een heel warm en gezellig gevoel in huis. We zouden het meteen opnieuw doen.’

Het interieur is een combinatie van zwarte natuursteen en massief eikenhout, dat ze gebruikten voor zowel de vloeren als de meubels. Omdat ze de muren wit lieten zorgt dat voor een sober, maar toch heel warm effect. ‘Je voelt meteen de rust in huis’, zegt Tim. ‘We trokken de stijl door in alle ruimtes dus je krijgt overal hetzelfde gevoel. Als eyecatchers gebruiken we vooral accessoires. Sommige materialen zijn ruwer en niet alles is even recht, maar dat maakt het net extra gezellig.’

Danny en Marijke: ‘Wie lang genoeg zoekt, ontdekt dat er veel oplossingen zijn’

De woning van Danny en Marijke is een oase van rust in hartje Merelbeke. In de jaren 60 deed het gebouw dienst als medische groepspraktijk, nu is het een gezinswoning en gastenverblijf in één.

Het koppel deelde het gebouw jarenlang met de schoonvader van Marijke, een dokter. Toen die in 2015 overleed moesten ze kiezen: verhuizen of renoveren. ‘Bij nieuwbouw is bio-ecologisch bouwen gemakkelijk, maar bij renovatie moet je rekening houden met wat er al staat. Vaak denken mensen dat het niet haalbaar is om een gebouw uit de jaren zestig duurzaam te renoveren, maar voor ons was dat evident.’

Het gebouw steunt op stalen kolommen met betonnen balken, waardoor een volledige isolatie moeilijk was. Een voorzetgevel uit hout bracht soelaas. ‘De voorzetgevel is afgewerkt met grenen uit de Ardennen. Als je dat thermisch behandelt, krijgt het dezelfde sterkte en duurzaamheid als tropisch hardhout. In de nieuw gecreëerde ruimte lieten we papiervlokken van oude Duitse kranten spuiten. Wie lang genoeg zoekt en goed vergelijkt, ontdekt dat er veel oplossingen bestaan.’

Voor de renovatie was het gebouw verdeeld in dertig afgesloten ruimtes. Die tussenmuren zijn intussen gesloopt, de leefruimtes lopen in elkaar over en er stroomt veel licht binnen via de grote raampartijen. Combineer dat met de strakke lijnen van het interieur en je krijgt een echt loftgevoel.

De overgebleven wanden werden bezet met leempleister, wat ook de vochtregeling in huis verbetert. Een laagje ecologische verf maakt het geheel af. In de natte ruimtes werkten ze met kalkpleister die verzadigd werd met natuurlijke zeep.

‘Voor zo’n mooie wand betaal je maar een kleine meerprijs’, legt Danny uit. ‘En het gevoel is helemaal anders: de typisch chemische geur van nieuwe gebouwen hebben wij nooit gehad.’

Dankzij grondig overleg met een architect en verschillende aannemers is het koppel er in geslaagd om een bijna energieneutrale woning te creëren met een E-peil van acht. Ter vergelijking: de norm voor 2021 ligt op dertig. ‘Van april tot september verwarmen we ons water bijvoorbeeld enkel met de zon. Zo’n zonneboiler is de meest evidente investering bij verbouwingen. De kosten zijn beperkt en de impact is heel groot.’