Wat we kunnen leren van het Mexicaanse Bacalar-meer over duurzaam toerisme

Wat als je inkomsten afhankelijk zijn van een prachtig, maar bijzonder fragiel ecosysteem? Het Mexicaanse Bacalar-meer wordt de lagune van de zeven kleuren genoemd. Het toerisme boomt er, maar de sector beseft dat strenge maatregelen nodig zijn om deze kostbare parel te beschermen. Wordt Bacalar de blauwdruk voor duurzaam toerisme in Mexico?

Van diepblauw naar appelblauwzeegroen en weer terug – wie langs de kristalheldere oevers van lagune Bacalar rijdt, komt in een felblauwe gefotoshopte postkaart terecht. Lang was dit 55 kilometer lange fenomeen een goed bewaard geheim, maar een half decennium geleden kreeg het toerisme voet aan wal in Bacalar.

In 2019 ging de toeristische sector van 500 naar 1200 kamers, tot een jaar later tropische storm Cristobal zich kwam bemoeien en de regen met bakken uit de lucht viel. De hele regio rond Bacalar stroomde over en de mangroves die het water doorgaans zuiveren nog voor het Bacalar kan bereiken, kregen de boel niet meer gebolwerkt. Resultaat? Door het sediment in het water sloeg de lagune in juni en juli wekenlang bruin uit. Bacalars ecosysteem was de kluts kwijt. De toeristen waren ontevreden.

In de maanden nadien kwamen Bacalars kleuren gelukkig weer boven water. De lagune herstelde zich, maar de sector kwam tot het besef dat wie z’n businessplan ophangt aan de schoonheid van Bacalar, er goed voor moet zorgen. Sindsdien doet de plaatselijke bevolking haar uiterste best om de toeristen te informeren over hoe fragiel hun lagune is. Steeds vaker duiken er duurzame initiatieven op langs haar oevers.

Genieten met minimale impact

In 2018 was ik voor het eerst in Bacalar, in een van de toen nog zeldzame hostels. Het had een eigen pier en kajaks waar je gratis mee op het meer kon varen. Restaurants waren er amper. ’s Avonds prakten mijn gezelschap en ik avocado’s, knoflook, ui, tomaten, limoen en verse koriander tot een vijfsterrenguacamole. Die speelden we ongedwongen naar binnen met nacho’s uit de plaatselijke kruidenierszaak.

Wanneer ik hier in 2022 terugkom, telt het dorp tientallen hippe brunchbarretjes, restaurants, cafés, hotels en hostels. Je moet nu overal betalen om met een kajak het meer op te varen. Plan je uittocht niet op een woensdag, want dan is het Bacalars rustdag en wordt er geen vervoer toegelaten. Aan dit soort initiatieven merk ik dat de lagune hier, ondanks het groeiende toerisme, nog steeds de hoofdrol speelt.

Op een feestje in The Yak Lake Hostel ontmoet ik Enrique Kikin, de man die organisatie Mía Sustentable oprichtte om Bacalar te beschermen. Op Google Earth zoomt hij in op Bacalar en toont hij me hoe het water vanuit verschillende rivieren in de lagune stroomt. Pas nadien vloeit het via kleine waterwegen in de baai van Chetumal in zee.

“Bacalar is een heel klein en fragiel ecosysteem”, vertelt Enrique. “Aan de rand van de lagune leven stromatolieten, een fossiel afzettingsgesteente dat uit verschillende laagjes bacteriën bestaat. De bovenste doen aan fotosynthese en produceren ontzettend veel zuurstof, wat de lagune gezond houdt. Alleen zijn de stromatolieten erg gevoelig voor klimaatverandering, vervuiling én aanraking. Ze lijken op rotsen en daardoor zijn heel wat toeristen zich van geen kwaad bewust. Met hun peddel duwen ze zich af tegen de stromatolieten of klauteren erop om weer aan wal te raken, wat de bovenste lagen zwaar beschadigt. Ook zonnecrème is een boosdoener. De lokale bevolking draagt daarom petjes, zonnebrillen en zwemkledij met lange mouwen wanneer ze in de lagune zwemmen.”

Intussen beseffen ook Bacalars ondernemers dat verregaande bescherming nodig is om de lagune te laten leven. Ze zijn helemaal in het ecotoerisme gedoken en werken met lokale materialen, stellen mensen uit de regio tewerk en promoten duurzame activiteiten die toeristen laten genieten, met een minimale impact op de lagune.