Van steenkool naar cultuur: De wedergeboorte van het Ruhrgebied

Het Duitse Ruhrgebied heeft het stoffige deken van zijn industriële verleden van zich afgeworpen en schittert vandaag als een moderne kunst- en cultuurmetropool. De big five – Dortmund, Bochum, Duisburg, Essen en Oberhausen – spannen de kroon!

200 musea, 250 festivals, 120 theaters, 100 concertgebouwen, 100 culturele centra, 3 grote musicaltheaters, 3500 industriële monumenten … Het is een understatement om te stellen dat het Ruhrgebied (Nordrhein-Westfalen) de voorbije jaren fors heeft geïnvesteerd in cultuur. Duitsland is – misschien verrassend – de bestemming nummer één in Europa voor cultuurliefhebbers. Het Ruhrgebied is bij onze oosterburen – zeker verrassend – uitgegroeid tot de cultuurregio bij uitstek.

Weg zijn de donkere wolken

Ooit was het anders. Nog niet zo heel lang geleden riep het Rurhgebied hoofdzakelijk beelden op van mijnbouwwerkers met roet op het aangezicht en donkere wolken die opstijgen uit de schouwen van grote en grijze industriecomplexen. De karakteristieke schachttorens, hoogovens en opslagtanks bepalen ook vandaag nog een stuk van de skyline van het Ruhrgebied, maar ze hebben een nieuwe bestemming gekregen als symbolen van het industriële verleden van de regio. Meer nog, sommige van de oude industrietempels hebben een totale reconversie ondergaan. Het vroegere gist- en pakhuis van de Union-Brauerei in Dortmund, van kilometers ver herkenbaar aan de enorme “U” op het dak, is omgevormd tot een internationaal gelauwerd kunstcentrum. Het museum van de Dortmunder U-Turm stelt een boeiende collectie van foto’s, sculpturen en schilderijen uit de 20^ste en 21^ste eeuw tentoon. De Zeche Zollverein in Essen, waar tot midden jaren 80 nog steenkool werd gedolven, belichaamt de overgang van industriële naar culturele metropool. Het complex prijkt sinds 1989 op de Werelderfgoedlijst van de Unesco.

Culturele hoofdstad van Europa

De conversie kende zijn orgelpunt in 2010, toen het Ruhrgebied werd uitgeroepen tot culturele hoofdstad van Europa. Niet alleen in Bochum, Dortmund, Duisburg, Essen en Oberhausen – zeg maar de “big five” van de regio – trok die erkenning een stroom van buitenlandse toeristen aan, ook de kleinere steden profiteerden mee. Sindsdien neemt het aantal cultuurgezinde bezoekers alleen maar toe. Een van de grootste publiektrekkers is de Ruhrtriennale, een cultuurfestival met muziek, dans, theater, performances en beeldende kunst op verschillende spectaculaire locaties over de hele regio. In tegenstelling tot wat de naam doet vermoeden, vindt de Ruhrtriennale elk jaar plaats. Alleen wordt de artistieke leiding om de drie jaar aan een andere grootmeester overgedragen.

Link tussen verleden en toekomst

Het Deutsches Bergbau-Museum in Bochum, het grootste mijnbouwmuseum ter wereld (goed voor 400.000 bezoekers per jaar), brengt een eresaluut aan het industriële verleden van de regio. Een hoogvlieger, letterlijk en figuurlijk: na een afdaling in de mijn nemen de bezoekers de lift tot aan de top van de 63 meter hoge schachttoren, waar hen een indrukwekkend panoramisch uitzicht wacht. Ook de Henrichshütte in Hattingen, waar in de Tweede Wereldoorlog duizenden dwangarbeiders tewerkgesteld waren, legt de link tussen het verleden en de toekomst. Het industriemuseum geldt als een van de “verborgen parels” van het Ruhrgebied. En als je toch in de buurt bent, bezoek dan ook de DASA (Arbeitsschutzaustellung) in Duitsland, waar je een blik in het dagelijks leven van de vroegere industriearbeiders opvangt.

Een diepe duik

Nog plaats over voor een extra portie cultuur? Dan heeft het Ruhrgebied wel enkele suggesties. Het Red Dot Design Museum in Essen huisvest een van de belangrijkste verzamelingen hedendaagse vormgeving in Europa. Moderne schilderkunst, beeldhouwwerken en fotografie vind je in Essen ook in het Museum Folkwang, door de Britse architect David Chipperfield omgetoverd tot een museum met wereldwijde uitstraling. Kruis zeker ook de Gasometer in Oberhausen aan, een voormalige gastank omgebouwd tot een majestueuze expositiehal. In het Archaologische Park in Xanten (bij Duisburg), met artefacten uit de Romeinse tijd, duik je nog enkele eeuwen dieper in de geschiedenis. Waar wacht je nog op?

Kerstmarkten

Het Ruhrgebied is ook bekend om zijn kerstmarkten, die in Duitsland een ware instelling zijn. Je vindt er een groot aantal kerstmarkten met voor elk wat wils: zo zullen de kinderen ongetwijfeld veel plezier op de Sinterklaasmarkten beleven en zullen hun ouders van de nostalgische sfeer van de “Schlossweihnachtsmärkten” genieten. Die worden traditioneel in een kasteel georganiseerd.