‘Solo reizen traint je spier om keuzes te leren maken’

Alleen op reis gaan, is eenzaam? Think again. Op solotrip naar Wenen en Praag ondervindt Joanna Vervoort (26) dat het heerlijk is om alleen op vakantie te gaan. Wat maakt alleen reizen zo leuk? Het antwoord achterhaalt ze door te praten met de andere soloreizigers die ze onderweg ontmoet, en door ten rade te gaan bij de gelukswetenschap. ‘Je zal gegarandeerd alleen zijn, en dat is helemaal oké.’

Het is rond het spitsuur wanneer ik op het station van Brussel-Zuid wacht op mijn nachttrein. Nog vijftien minuten, en dan begint mijn korte vakantie naar Wenen en Praag. Ik kijk er naar uit om vier dagen lang in musea rond te dwalen, koffie te drinken en boeken te lezen. En om alleen te zijn, dat ook. Zo meteen vertrek ik namelijk – voor de derde keer in mijn leven – alleen op vakantie.

Of er dan niemand met me meewou? Misschien wel. Maar om eerlijk te zijn heb ik het zelfs niet gevraagd. Mijn vrienden en familie zijn nochtans voortreffelijk reisgezelschap, maar af en toe vind ik het heerlijk om er alleen op uit te trekken. Ook als ik er, zoals nu, slechts een paar dagen voor kan vrijmaken.

Lege agenda

Dat ik alleen op reis trek, daar ben ik lang niet de enige in. Uit een enquête die het Chinese reisbureau Klook in 2019 afnam bij 21.000 reizigers over de hele wereld, blijkt dat 79 procent van hen al eens alleen op reis ging of dat op zijn minst serieus overweegt. Over de soloreishonger van de Belgen zijn er geen cijfers, maar bij reisbureau Kilroy in Gent zien ze wel dat deze vorm van reizen erg populair is bij hun klanten. ‘We helpen mensen met het plannen van een reis. Vaak zijn dat lange en avontuurlijke reizen in een ander continent. Ik schat dat ongeveer vijftig procent van hen van plan is om die alleen te maken’, legt reisspecialist Ellen uit. ‘Dat is veel, maar ergens is dat ook logisch als je pakweg een jaar weg gaat. Vind maar eens iemand die net als jij op dat moment niet vasthangt aan een job of studie. Dan ben je bijna gedwongen om alleen te gaan.’

Maar ook voor kortere vakanties kan het soms gemakkelijk zijn als je alleen naar je eigen agenda moet kijken. Zelf boekte ik mijn tickets op dezelfde dag dat ik besloot om naar Wenen en Praag te vertrekken. Ik wist namelijk dat ik vrij was die dagen, en hoefde bij niemand af te toetsen of we niet beter een week eerder zouden gaan, of een week later. Of anders volgende maand?

Op mijn eerste avond in Wenen ontmoet ik Conner, een twintiger uit Michigan, de Verenigde Staten. Ook hij vertrok spontaan voor drie weken op soloreis. ‘Ik had een hoop vrije tijd en besloot: ik wil naar Europa gaan. Ik boekte een ticket, en twee dagen later was ik hier, zonder plan. Ik vertelde zelfs aan niemand dat ik zou vertrekken.’

Geen compromissen

Het is natuurlijk zijn niet-overeenstemmende agenda’s niet de enige reden dat reizigers alleen op pad gaan. Voor mij staat alleen reizen gelijk aan eindeloze vrijheid. Vrijheid om nog een dag langer te blijven op een mooie bestemming, maar ook de vrijheid om een dutje te doen in de namiddag, ook al lonken buiten de romantische steegjes van Praag of de topmusea van Wenen.

Die vrijheid is ook een belangrijk punt voor andere soloreizigers die ik tegenkom op mijn reis. De Duitse Isabelle Vees (21) ontmoet ik in Praag, tijdens een bezoek aan een microbrewery. Zij reist voor de eerste keer alleen en houdt van de flexibiliteit die ze tot nu toe heeft ervaren. ‘Ik hoef geen compromissen te maken en dat is af en toe wel fijn. Nu sta ik op, drink ik koffie en kijk ik waar de dag me brengt.’ Met die vrijheid komt echter wel een verantwoordelijkheid, weet Peter (30) uit de VS, die ook alleen op pad is. ‘Elke dag moet je tegen jezelf zeggen: nu bezoek ik deze plaatsen, en nu neem ik het initiatief om andere mensen te ontmoeten’, zegt hij. ‘Je kan niet backseat trippen en iemand anders de planning laten doen. Hoe de reis uitdraait, dat is grotendeels je eigen verantwoordelijkheid.’

Je eigen keuzes kunnen maken: waarom is dat zo belangrijk? Voor die vraag klop ik aan bij Hein Zegers die zich als psycholoog aan de KU Leuven verdiept in wat mensen over de hele wereld gelukkig maakt en bovendien als ex-steward bij Lufthansa een groot deel van de wereld (alleen) afreisde. ‘Er zijn veel theorieën over geluk’, vertelt Zegers, ‘maar een heel bekende is de Zelfdeterminatietheorie. Die stelt dat er drie sleutels’ zijn waar mensen gelukkig van kunnen worden. Een eerste is autonomie – de vrijheid om zelf te bepalen wat je doet. Als je alleen reist, wordt je spier om keuzes te leren maken als het ware getraind. Een tweede punt dat kan bijdragen tot geluk is competentie, oftewel: dingen doen waar je goed in bent. Op vakantie zijn er een heel aantal taakjes die je tot een goed einde moet brengen: overnachting zoeken, een route uitstippelen … Als je die taken allemaal alleen kan, geeft dat een goed gevoel.’

Sociale wezens

De derde sleutel tot geluk volgens de Zelfdeterminatietheorie is verbondenheid. ‘Als reiziger alleen ben je misschien niet altijd verbonden met een andere persoon’, zegt Zegers, ‘maar je kan je wel meer verbonden voelen met een plek. Wanneer je niets of niemand rond je hebt dat je doet denken aan thuis, staat je brein meer open voor nieuwe indrukken. Een mooi landschap kan dan bijvoorbeeld veel sterker binnenkomen.’

Daarnaast kan je je ook verbonden voelen met de mensen die je onderweg ontmoet, zegt de welzijnswetenschapper. ‘Wij, mensen zijn echt sociale wezens. Als er één ding is waar de mens volgens de gelukspsychologie niet zonder kan, dan zijn het wel anderen.’

En dat is ook een andere grote reden waarom mensen alleen op reis gaan. Bijna elke soloreiziger die ik ontmoet, geniet het meest van de gesprekken met anderen. Ik ook, overigens. In hostels of in treinen kom ik vanzelf andere mensen tegen die alleen reizen. Of we nu praten over de plaatsen die we al bezocht hebben, of over het iets minder lichtvoetige leven thuis, er zijn maar weinig gesprekken die me niet hebben geboeid.

Anderen ontmoeten gaat ook net iets makkelijker als je alleen bent, vertelt Felix Dietrich (24) uit Duitsland, wanneer ik samen met hem aan de ontbijttafel zit in een hostel in Praag. ‘Als je met een reisgenoot op vakantie gaat, zal je toch vaker met zijn tweeën praten. Nu ben ik alleen, en moet ik wel anderen aanspreken.’

Dat beaamt ook de Nederlandse Rutger (29), die mee aan tafel zit. Hij trekt net als ik een paar dagen lang door Europa, en houdt vooral van de praatjes die hij aanknoopt met andere reizigers, zoals bijvoorbeeld hier, in dit hostel. ‘Ik hou van nieuwe impulsen, en door met alle mensen hier te praten, krijg ik veel nieuwe ideeën. Dat miste ik ook echt tijdens de pandemie.’

Aha-erlebnis

Alleen reizen lijkt wel hét recept voor geluk. Iedereen alleen op pad dan maar volgende zomer? Dat is wat kort door de bocht, vindt Hein Zegers. ‘Sommigen worden hier gelukkiger van dan anderen. Als je meer van nieuwe prikkels houdt, zal je hier meer van genieten dan iemand die meer aan zijn routine vasthoudt. Ook is er een verschil tussen introverte en extraverte mensen. Door alleen te reizen laat je je inner introvert aan zijn trekken komen. Je zal gegarandeerd alleen zijn en dat is helemaal oké. Mensen die wat extraverter van aard zijn, zullen dan misschien meer het contact met anderen opzoeken.’

Toch wil Zegers soloreizen zeker niet afschrijven voor mensen die zichzelf eerder als routineus of extravert bestempelen. ‘Er is een verschil tussen wat mensen denken dat hen gelukkig maakt, en wat hen echt gelukkig maakt. Je komt alleen maar te weten wat werkt voor jou door nieuwe ervaringen op te doen.’ Met andere woorden: misschien denk je dat je altijd mensen om je heen wilt hebben, maar blijk je alleen op reis toch te genieten van dat kopje koffie, alleen op een terras. ‘En zo doe je een aha-erlebnis aan jezelf cadeau’, zegt Zegers.

Wanneer ik na vier dagen weer de trein terug naar huis neem, ben ik inderdaad een aantal inzichten rijker. Twee steden op vier dagen tijd bleek bijvoorbeeld veel te kort. Op mijn volgende reis zorg ik ervoor dat ik minder inplan, en meer rust neem. En dat mag je gerust uitbreiden naar het echte leven. Door andere reizigers te vragen naar hun redenen om alleen te reizen, leerde ik ze bovendien op een andere manier kennen. Ik weet nu dat bijna iedereen een interessant verhaal te vertellen heeft, zolang je maar geïnteresseerde vragen stelt.

Wat ik ook weet, is dat het niet zo lang meer zal duren voor ik opnieuw op een station zal staan. Met een rugzak om mijn schouders en vooral: weer op mijn eentje.

Safety first

Zal ik wel veilig zijn, als ik alleen op pad trek? Dat is veruit de grootste bezorgdheid voor wie alleen op reis wil gaan. Volgens een Nederlands onderzoek dat reisbureau Tourlane in 2020 uitvoerde, is voor veertig procent van de vrouwen angst voor de eigen veiligheid een reden om toch niet alleen op reis te vertrekken. Voor mannen is dat 27 procent.

Die bezorgdheid voor de eigen veiligheid merkt ook Ellen van Kilroy. ‘De vraag die mensen ons het meeste stellen, is of het land waar ze naartoe willen gaan wel veilig is.’ Vaak kan het reisbureau die bezorgdheid de kop indrukken. ‘De meeste landen zijn wel degelijk veilig om naartoe te reizen, ook al scheppen de media soms een ander beeld. Het belangrijkste is om je gezond verstand te gebruiken: loop bijvoorbeeld niet te koop met waardevolle voorwerpen.’

De ene bestemming is natuurlijk een iets veiligere optie dan de andere. Voor beginnende reizigers raadt Ellen Zuid-Oost Azië aan. ‘Daar zijn veel jonge reizigers, je kan er makkelijk van plaats tot plaats reizen en de lokale bevolking spreekt goed Engels.’ Landen die politiek instabiel zijn, sla je wél best over, zoals Venezuela op dit moment. Zelf had Ellen ook problemen toen ze als vrouw alleen door Marokko reisde, onder andere met catcalling. “Voor zo’n land zou ik aanraden om met een groep mee te gaan, voor je eigen gemoedsrust.”

Toch wil Ellen benadrukken om je niet te laten tegenhouden door angst als je eraan denkt om alleen te gaan reizen. ‘Als je echt wil gaan, doe het dan en gebruik je gezond verstand. Een reis kan je leven veranderen. Het zou zonde zijn als je de kans niet neemt uit schrik.’