Op het Duitse eiland Usedom schijnt de zon even gretig als aan de Côte d’Azur

Usedom wordt soms ‘Nice van het Noorden’ of Deutschlands Sonneninsel genoemd. Het eiland verkennen is makkelijk: er rijdt een kusttrein van raketbasis via kuuroord naar zeepier en badplaats.

Hergé moet in Peenemünde zijn geweest. De V2-raket die hier staat opgesteld, lijkt sprekend op het exemplaar waarin Kuifje en Bobbie naar de maan werden geschoten – vijftien jaar voor Neil Armstrong zijn grote sprong voor de mensheid zou maken. Inderdaad liet Hergé zich inspireren door de raket die in opdracht van de nazi’s werd gebouwd door Wernher von Braun. Dezelfde Von Braun die voor de Amerikanen Apollo 11 bouwde. Van zowel de fictieve als de echte Raket naar de Maan ligt de oorsprong op dit eiland in de Oostzee.

Tijdens de Tweede Wereldoorlog was dit een bedrijvig dorp met villa’s voor Von Braun en zijn rakettechneuten, barakken voor duizenden dwangarbeiders, een vrachthaven, treinstations, een vliegveld en Europa’s krachtigste kolencentrale – maar ook winkels, restaurants, een sauna en een bioscoop. In de herfst van 1944 werden de eerste V2-raketten gelanceerd, die in Parijs en Londen duizenden doden maakten. Peenemünde werd door de geallieerden gebombardeerd, maar veel gebouwen bleken onverwoestbaar en de ruïnes vormen nu een openluchtmuseum.

In de kolossale energiecentrale huist nu het Historisch-Technisches Informationszentrum. Een sober vormgegeven tentoonstelling biedt er tekst en uitleg over Von Braun en zijn raketten, het werk en leven op de basis, de verwoestende gevolgen van het wapentuig en Von Brauns overlopen naar Amerika, waar hij het van staatsvijand tot volksheld schopte, van Hitlers Raketenmann tot Kennedy’s Rocket Man.

Keizerlijke goedkeuring

Verder is het op Usedom strandvertier alom. Ik stap in de trein die over het eiland boemelt, de conducteur blaast op zijn fluit en de hemel trekt open – de Usedomer Bäderbahn heeft als bestemming zon, zee en zand. Nächster Halt: Seebad Zinnowitz, waar de diepblauwe zee wordt omhelsd door een wit zandstrand vol strandkorven. Daarachter glooiende duinen vol groen helmgras en een boulevard vol zwierige hotels in romantische Bäderarchitektur, met alle veranda’s, koepels, torentjes en tierelantijnen van dien. Kan zo op een postkaart.

Water is er ook aan de achterkant van Zinnowitz: daar ligt het Achterwasser. Dat is dan wel via de meanderende Peenestrom met de Oostzee verbonden, maar zo brak als wat en een walhalla voor watervogels en vogelaars. Vanuit Zinnowitz’ kleine jachthaven vertrekt eenmaal daags een rondvaartboot voor een ontspannen boottocht tussen de witte zwanen, langs kleine eilandjes en decoratief in het riet dobberende vissersbootjes.

Zinnowitz ist schön, maar nog lang niet de mooiste badplaats van het eiland. Daarom stap ik opnieuw op de Bäderbahn, op naar de pronkjuwelen van Usedom: de drei Kaiserbäder. In Bansin, Heringsdorf en Ahlbeck ging het er vroeger zo deftig aan toe dat het keizerlijke goedkeuring genoot. Halverwege de 19e eeuw drong het besef door dat frisse zeelucht heilzaam voor ziel, lijf en leden is, de strandvakantie kwam in zwang en ’s zomers trok een stoet aristocraten van Berlijn naar Usedom. Het trio vissersdorpen werd in rap tempo getransformeerd tot een lint van chique badplaatsen met elk een paleishotel, boulevard en zeepier. Rokkostuum of hoepelrok aan en flaneren maar.

Zeepier met terras

Kon Zinnowitz al op een postkaart, Ahlbeck kan zo in een prentenboek. Ook hier een eindeloos lang en breed strand vol strandkorven en een boulevard met luxehotels. Zelfde laken een pak, zou je denken, toch heeft Ahlbeck een streepje voor: hier staat misschien wel Europa’s mooiste zeepier. Bijna driehonderd meter steekt die de Oostzee in, met erbovenop een stralend wit paviljoen met torentjes en terrassen rondom. Geen betere plek te bedenken voor een koel wijntje op een mooie nazomerdag dan Café Seebrücke.

Ahlbecks zeepier oogt nostalgisch, maar schijn bedriegt. De houten pier uit 1898 werd in de eerste oorlogswinter vermorzeld door kruiend ijs. Een halve eeuw moest men het stellen zonder zeepier, maar na de Wende werd de pier heropgebouwd volgens het oorspronkelijke bouwplan. En zo is Ahlbeck nu weer een badplaats met schwung.

Vanmiddag wil ik maar één ding: languit onderuit op het strand met een goed boek. Het zonnetje schijnt, alleen is het wat winderig. Daar weet men hier wel wat op: voor een paar euro huur ik mijn eigen gevlochten tweezitter met windkap, zonneschermpje en zachte zitkussens. Hup, rugleuning achteruit, voetenbankje uitschuiven, gevulde wijnkoeler op het klaptafeltje, boek open en genieten maar. Nog voor de Volkswagen en de Autobahn is het de beste Duitse uitvinding ooit: de strandkorf.

Wellness op voorschrift

Ben ik toch aan het ontspannen, test ik meteen die andere lokale specialiteit: de spa. Kuren is in Duitsland een serieuze zaak, zo serieus dat een weekje uitwaaien aan de Oostzee op medische indicatie vergoed wordt door het ziekenfonds. Bij de welgestelde Berlijners op Usedom is de moderne variant meer in trek; het wemelt hier van de vijfsterrenhotels met super-de-luxe spa’s. Die van Strandhotel Ostseeblick is een klaterende oase van sauna’s en zwembaden met een zonneterras en wellness-bistro. Het spamenu telt twintig pagina’s. Daar kunnen de Romeinen een puntje aan zuigen.

In badjas en op slofjes meld ik me voor de behandeling van mijn keuze: Honig und Meer, waarbij louter lokale producten van het eiland en uit de Oostzee worden gebruikt en die begint met een schrobbeurt met grof zeezout. Korte metten met dode huidcellen, ook even afzien, maar weldra word ik ingesmeerd met een weldadige laag warme honing. Die zweet ik er weer af tijdens een kwartiertje in de sauna, maar intussen is mijn huid er wel zijdezacht van geworden. Dan nog een pakking met algenmousse en een lichaamsmassage met duindoornolie. Anderhalf uur smeren, strelen, kneden en stomen, maar dat is nog niet alles.

De Meerness Beauty Kompakt-facial blijkt allesbehalve compact. Mijn gezicht wordt gewassen, gescrubd, ingesmeerd en gemasseerd met tonics, crèmes, extracten en papjes van zeezout, algen, jodiumrijke modder, honing en duindoornbessen. De therapeute legt stap voor stap de heilzame werking uit, maar dat gaat langs me heen. Als ik tot slot een maskertje krijg van kustkrijt dat een minuut of tien moet intrekken onder een warm handdoekje, dommel ik langzaam in. De rest van de dag ben ik zo ontspannen als een lappenpop.

Badkuip van Berlijn

Het trio Kaiserbäder deelt hetzelfde twaalf kilometer lange strand en een bijna even lange boulevard. Toch hebben de badplaatsen elk hun eigen identiteit behouden. Ahlbeck is de knapste met zijn zwierige zeepier en houten villa’s in Bäderarchitektur, Heringsdorf is een mondaine badplaats met toprestaurants, vijfsterrenhotels en moderne spa’s, en Bansin is klein maar fijn.

Bansin was een laatbloeier. Swinemünde, Ahlbeck en Heringsdorf stonden halverwege de 19e eeuw al bol van de badgasten, maar Bansin kwam pas een halve eeuw later in beeld. De sfeer van een vissersdorp is hier het best behouden; op het strand liggen vissersbootjes, het wemelt van de visrestaurants en in oude vissershuisjes in de duinen worden frische Fischbrötchen verkocht, rijk belegd met gerookte paling, zalm of makreel, zo uit de rookoven op je kartonnen bordje – verser wordt vis niet.

Deutschlands Sonneninsel, ‘Nice van het Noorden’ en ‘Badkuip van Berlijn’; Usedom komt geen bijnamen tekort sinds schrijver Heinrich Mann, kameraad Tolstoj, keizer Wilhelm en walskoning Johann Strauss hier verpoosden. Vóór mij checkte de Zweedse koningin Silvia in bij Seehotel Ahlbecker Hof, maar vandaag is de torensuite voor mij. Op mijn gietijzeren balkon geniet ik van alweer zo’n zwoele zomeravond aan de Oostzee. Ik voel me de koning én keizer te rijk. Zo, nu eerst een Usedomer Sommerbier.