Hoe is het om te reizen met een beperking? ‘Het raakt me nog altijd wanneer anderen in mijn plaats beslissen: jij kunt dit niet’

Reizen met een beperking vraagt voorbereiding, doorzettingsvermogen en verbeeldingskracht, maar het is zeker mogelijk. Dat bewijzen deze vier reizigers.

‘Thuis voelt Jerom zich gevangen in zijn eigen lichaam, maar buiten bloeit hij helemaal open’

Jelle Vervaeke en Françoise Derycke reizen graag en veel met zonen Tibo (21) en Jerom (18). Jerom heeft het Kabuki-syndroom, een zeldzame aangeboren ontwikkelingsstoornis die onder meer tot een mentale en motorische achterstand leidt.

Wie naar de website van Jerom surft – want die heeft hij dus – ziet het meteen: deze jongeman houdt van actie, snelheid en avontuur. “Of we nu gaan wandelen in de Ardennen of zeilen in Spanje, buiten bloeit hij helemaal open”, zegt Françoise. “Thuis voelt hij zich gevangen in zijn eigen lichaam en zijn beperkte mogelijkheden. Hij verveelt zich snel en dan wordt hij onrustig. Hij heeft uitdagingen nodig.”

Jerom was drie jaar toen na een lange zoektocht de diagnose Kabuki viel. Het heeft Jelle en Françoise nooit tegengehouden om samen met hun kinderen de wereld in te trekken. Die eerste kampeervakantie in Italië viel zo goed mee dat ze elk jaar een stapje verder durfden te gaan. Het gezin trok met de mobilhome langs de Amerikaanse westkust, reed op kamelen in de woestijn van Dubai en maakte een gletsjerwandeling in Noorwegen. “We hebben ons nooit aangepast aan de handicap van Jerom, we zorgen gewoon dat hij overal mee naartoe kan”, vertelt Jelle. “Hij kan slechts beperkt stappen, dus nemen we hem mee in een buggy of op onze rug, in een speciale draagrugzak. We trainen wekelijks om dat soort dingen te kunnen doen.”

Ook Tibo deinst er niet voor terug om zijn jongere broer te dragen. Het gezin is bijzonder hecht en dat maakt veel mogelijk. “Jerom heeft ervoor gezorgd dat we niet anders konden dan allemaal nauw samen te werken. Het kost soms letterlijk bloed, zweet en tranen, maar je kunt wel degelijk reizen met een kind als Jerom. Door ons verhaal te delen hopen we andere gezinnen te inspireren om ook uit hun kot te komen.”

jeromvervaeke.be

‘In Bolivia kon ik niet met mijn rolstoel naar het hotel op de berg, dus hebben ze me op een paard gezet’

Inge Blockmans (34) wil mooie plekken in de wereld opzoeken. Ze was twee jaar toen ze na een ongeluk in een rolstoel terechtkwam.

Met haar familie, met vriendinnen, in haar eentje, Inge is zolang ze het zich kan herinneren altijd op reis gegaan. “Mijn wielen zijn mijn vrijheid. Ze geven me snelheid en mogelijkheden.”

Zonder wielen zijn het de sterke armen van haar vader, moeder en broers die haar meenemen, zoals ze dat altijd gedaan hebben. Ze klemt haar armen rond hun schouders, zij nemen haar benen vast. Zo simpel kan het zijn. “Mijn familie kijkt niet naar wat er mogelijk is, maar hoe iets mogelijk is. Op de rug van mijn broers heb ik jungles doorkruist en rotsen en vulkanen beklommen. Zelfs al zijn ze buiten adem of nat van het zweet, ik voel me op geen enkel moment een last voor hen. Dat is prachtig. Zij zorgen ervoor dat ik durf te dromen.”

Intussen reist ze ook met haar vriend, een triatleet die er niet voor terugdeinst om met vriendin én rolstoel op het strand te kamperen. “Laat ons zeggen dat ik er niet van hou om mij te beperken tot bestemmingen met het label rolstoeltoegankelijk”, lacht ze.

Ze kan veel, maar haar rolstoel doet mensen vaak het tegenovergestelde denken. “Op Hawaï heb ik zes organisaties moeten aanschrijven voor er eentje bereid was om me mee op duiktocht te nemen. Mijn rolstoel boezemt vaak angst in. Het raakt me nog altijd wanneer anderen in mijn plaats beslissen: jij kunt dit niet.”

Soms vermeldt ze opzettelijk niet dat ze rolstoelgebruiker is wanneer ze een uitstap boekt. “De kans dat ik uiteindelijk toch niet mee mag, is er altijd, maar gelukkig zien mensen vaak wél oplossingen. In Bolivia kon ik niet met mijn rolstoel naar het hotel op de berg, dus hebben ze me op een paard gezet. In Sri Lanka droegen medewerkers van een stoffenwinkel me zes verdiepingen naar boven zodat ik zelf de stof voor mijn sari kon kiezen. Het is heel mooi om te zien hoe bereid – en vindingrijk – mensen zijn om je te helpen. Het vraagt ook van mezelf verbeeldingskracht en flexibiliteit. Ik heb me al over de grond naar het toilet gesleept op een zeilboot en me laten vervoeren in een kruiwagen. (lacht) Ik begrijp heel goed dat niet iedereen dat kan of wil, maar voor mij is het dat waard. Ik wil gewoon de wereld zien.”

‘Ik kan een zonsondergang voelen en ruiken, maar ik zou er zo graag nog eens écht een zien’

Monique Van den Abbeel (47) reisde vorig jaar met haar zoon Robin naar Zuid-Afrika. Door een aangeboren oogafwijking werd ze als kind langzaam blind.

Als alleenstaande moeder met een beperking is het voor Monique nooit vanzelfsprekend geweest om met vakantie te gaan. Door een financiële meevaller kon ze vorig jaar voor het eerst op reis. Samen met zoon Robin trok ze naar Zuid-Afrika, waar StievieWonderTours, het reisbureau van Kathleen Aerts (ex-K3) en haar man Steven Van Hoof, een reis op maat had uitgestippeld. “Ze hadden geen ervaring met mensen met een visuele beperking, maar ik voelde me meteen zeer welkom. Ze luisterden heel goed naar mijn vragen. Ik heb niets aan een safari in een auto met gesloten ramen waarin ik alleen de airconditioning hoor. Dus zijn we op pad geweest in een jeep, zodat ik de wind kon voelen, de weilanden kon ruiken en de leeuwen rond de auto kon horen stappen. Bij de neushoorns stonden we zo dicht dat ik ze het gras uit de grond hoorde trekken.”

Haar zoon was, met veel plezier, haar begeleider en chauffeur op reis. “Thuis ben ik zelfredzaam, maar daar hing ik veel aan zijn arm. Hoewel ik het daar zelf soms wat lastig mee had, zag hij er geen graten in. Het was bijzonder om dit samen te doen.”

Terwijl Robin foto’s nam en aan zijn moeder beschreef wat hij vastlegde, maakte Monique geluidsopnames. Van het enthousiaste gebabbel van Robin of van de gids, van ruziemakende aapjes, van de zee die nooit stopt met ruisen. Ze rook aan bloemen, streelde boomstammen en jachtluipaarden en proefde van dampende visschotels. “Ik kijk met mijn zintuigen, maar helemaal hetzelfde is dat niet. Ik kan een zonsondergang voelen en ruiken, maar ik zou er zo graag nog eens écht een zien. Mijn visuele herinneringen zijn aan het vervagen. Toen ik een olifant mocht aanraken, bleef het plots zwart voor mijn ogen. Ik kon het beeld niet oproepen. Dat was pijnlijk.”

In haar woonkamer hangt een collage van foto’s die Robin tijdens hun reis heeft gemaakt. “Ik kan de foto’s niet zien, maar de gedachte dat ze daar hangen maakt me evengoed gelukkig.”

‘Elke reis begint voor mij met stress’

Chris Mertens (55) droomt van verre reizen, maar de rolstoel van haar man Danny Van Mol (56) maakt die niet zo vanzelfsprekend.

Danny kwam vijftien jaar geleden in een rolstoel terecht na een kankerbehandeling. Sindsdien was reizen nooit meer zo simpel als inpakken en wegwezen. “Tien jaar geleden vonden we voor het eerst de moed om weer op vakantie te gaan”, vertelt Chris. “Naar Tenerife, waar de hotels en restaurants goed aangepast zijn aan rolstoel–gebruikers.” Er volgden nog meer reizen, onder meer naar Spanje en Egypte, nauwkeurig georganiseerd door Chris. “Er kruipt enorm veel tijd in de voorbereiding. Probeer online maar eens een rolstoeltoegankelijke kamer te boeken. Dat is gewoon onmogelijk. Lukt het toch, dan moet je alsnog voorbereid zijn op verrassingen. Dan blijkt er een klein trapje te zijn aan de kamer of is het toilet te klein om met de rolstoel in te manoeuvreren. Ik ben een doorzetter, maar geen enkele reis gaat zonder tranen.”

Italië was fantastisch, zeggen ze allebei. Daar hebben zelfs de kleinste strandbarretjes een aangepast toilet voor mensen met een beperking. In Berlijn konden ze met de rolstoel zo op elke bus stappen. “Mocht Chris me niet op sleeptouw nemen, ik zou gewoon thuisblijven”, geeft Danny toe. “Elke reis begint voor mij met stress. Ga ik overal binnen kunnen? Zal ik wel een toilet vinden? Wie niet in een rolstoel zit, beseft niet hoe ontoegankelijk veel sanitaire ruimtes zijn.”

Chris: “Van Danny mag ik gerust met vriendinnen weggaan, maar ik wil mijn reizen met hém beleven. De kinderen zijn het huis uit, we hebben er de tijd en de ruimte voor. In mijn wildste dromen reizen we samen met de mobilhome door Canada, of gaan we Thailand of Sri Lanka ontdekken. Ik wil niet elk jaar naar hetzelfde hotel gaan. Ik wil de verwondering van het reizen blijven voelen. Dat is voor mij de grootste drijfveer om niet bij de pakken te blijven zitten.”