Handenarbeid, rooftops en gastronomie: hoe portomerk Gran Cruz zijn stoffige imago wil kwijtspelen

We associëren het vooral met oudere mensen en het zou louter geschikt zijn als aperitief. Portwijnen kampen al enige tijd met enkele vervelende vooroordelen. Hoe rekent een merk met meer dan honderd jaar ervaring af met die clichés? Knack Weekend trok naar het epicentrum van de porto op zoek naar een antwoord.

Geen enkel portomerk dat het zo goed doet als Gran Cruz. Met een verkoop van 10 miljoen flessen in meer dan 50 landen zijn ze de nummer één in de wereld van de porto. Toch wordt ook Cruz met enkele uitdagingen geconfronteerd. Consumenten bestellen vaak ‘een porto’, ervan uitgaand dat er maar één soort bestaat. ‘We zijn Martini niet, we hebben geen groot marketingbudget en dat zorgt voor een tweestrijd tussen merk- en productkennis’, stelt Elsa Couto, exportmanager van het merk.

Om hun diversiteit aan producten in de kijker te plaatsen en simultaan af te rekenen met de vooroordelen over porto, zet Cruz meer en meer in op het creëren van belevenissen die bij de cultuur van het portodrinken horen. Met het oprichten van een multimediacentrum en rooftopbar, het openstellen van hun wijndomein en het verwelkomen van gasten in hun charmante hotel, proberen ze daar verandering in te brengen. Elsa neemt ons op sleeptouw doorheen de verschillende activiteiten in en rond Porto.

Waar vroeger vissers en handelaars samenkwamen om met hun handelswaren de Douro over te steken, wordt nu de kunst van het wijn maken gevierd in het multimediacentrum ‘l’Espaço Porto Cruz. Op deze plek in Villa Nova de Gaia krijgen bezoekers de kans om de subtiele eigenschappen van verschillende soorten porto’s te ontdekken via zintuiglijke (ja, het is met proeven!) en interactieve ervaringen. In het statige gebouw leren we bij over de productie van Portugese wijn, zijn geschiedenis, de streek en de mensen die belangrijk waren voor de ontwikkeling van het merk.

Hoewel de uitleg zeker de moeite was, steken we niet weg dat we vooral uitkeken naar de degustatie onder leiding van een professionele sommelier. In totaal proeven we zeven porto’s, elk met een andere leeftijd en complexiteit. Van een klassieke Tawny, een fruitige Ruby en een op eikenhout gerijpte Vintage tot een naar honing geurende zeven jaar oude White Colheita Port. Wie dacht dat alle porto’s op elkaar lijken, mag dat idee snel overboord gooien.

De verschillende aroma’s en tonen in de proefglazen vallen snel op, zelfs voor leken. Terwijl de sommelier geduldig uitlegt hoe elke porto op zijn manier uniek is en waar we op moeten letten, sippen en spugen we de wijnen met zicht op de Douro een voor een terug uit.

Cocktails voor de jongere generaties

Op weg naar het dakterras werpen we en passant een blik op het interieur en de netjes gedekte tafels in Decastro Gaia. ‘Met dit restaurant willen we bewijzen dat een gedurfde keuken die Portugese gerechten combineert met porto’s, mogelijk is’, vertelt Elsa. Onze verkenning van het gebouw wordt afgesloten aan de rooftopbar alwaar onze mond wagenwijd openvalt door het 360 graden uitzicht op de Douro en de stad Porto.

Elsa stopt ons een cocktail op basis van witte porto en passievrucht in de handen en we mengen ons onder de Portugese beau monde terwijl de avondlucht zich van haar meest zalmroze kant laat zien. ‘Hier proberen we vooral de jongere generaties warm te maken voor onze dranken en aan te tonen dat er heel wat innovatieve cocktailcombinaties mogelijk zijn met porto.’ Die mogen er zeker zijn, al smaakt op deze locatie vooral de combinatie met ondergaande zon naar meer.

Espaço Porto Cruz: Largo Miguel Bombarda, N.º23 4400 – 222 Vila Nova de Gaia

Gran Cruz bezit een van de mooiste en oudste wijngaarden in de Douro-vallei, de Quinta de Ventozelo. Het wijngoed strekt zicht uit over meer dan vierhonderd hectare en staat in voor de productie van een zeer uitgebreid palet aan portwijnen. Binnen een jaar wil het merk er uitpakken met een gloednieuw project dat inzet op wijntoerisme.

Op het domein zullen ze een breed scala aan activiteiten en zelfs verblijfplaatsen aanbieden die sterk verbonden zijn met de natuur en landbouwwereld. Door het openstellen van hun Quinta willen ze het als Werelderfgoed erkende landschap in de kijker plaatsen en toeristen informeren over het gebied en de wijnproductie. Elsa loodst ons doorheen de verschillende activiteiten op het wijndomein.

Wegsmelten tussen de druivelaars

‘Trek niet je mooiste outfit aan.’ Het advies dat we krijgen voor we naar de Douro-vallei trokken, was duidelijk. Met het doorkruisen van stoffige en bochtrijke paden wil Cruz toeristen het hele wijngaardgebeuren zelf laten ervaren.

Hoe dieper tussen de druivelaars, hoe meer we ons bewust worden van het ruwe en zware werk dat de plukkers hier moeten doorstaan. ‘Het vinden van werkkrachten wordt een van onze grootste uitdagingen voor de toekomst’, stelt Elsa. We begrijpen waarom. Hoewel het warme weer – in vergelijking met de herfstige temperaturen in België – erg welkom was, is het moeilijk in te beelden dat arbeiders niet wegsmelten bij het handmatig plukken van de druiven.

De wijnboeren ontfermen zich trouwens niet alleen over de wingerds in de vallei, ook olijfbomen genieten er van het microklimaat en vallen onder hun hoede. Bij het proeven van de olijfolie tijdens ons middagmaal krijgen we al spijt dat onze terugvlucht voorzien is met enkel handbagage. Om nog niet te denken aan de porto die we moeten achterlaten. Na de uitleg tussen de velden zullen bezoekers naar het ‘interpretatiecentrum’ geloodst worden dat momenteel nog in constructie is. Met dit interactieve museum wil Gran Cruz uitleggen hoe het hele wijnbouwsysteem in elkaar zit en wat de geschiedenis van de vallei is. Een soort van Quinta-cursus voor beginners.

Als een echte wijnboer

Steek je liever zelf de handen uit de mouwen en waan je je graag een Portugese wijnboer? Trek dan samen met enkele arbeiders het veld in voor een pluktocht door de druivelaars of olijf- en fruitbomen. Naast het landbouwwerk zullen er ook enkele begeleide proeverijen zijn. Het domein telt bovendien vier jacht- en observatieposten waar het hele jaar door verschillende activiteiten, zoals het jagen op zwijnen of vogelspotten, zullen plaatsvinden.

Als er tussen de activiteiten door één iets is dat echt opvalt, dan is het wel de stilte die er heerst. De oogst is voorbij en we worden overvallen door een gevoel van kalmte op het domein. Geen enkele auto die je hoort voorbijrazen, zelfs geen vliegtuig dat krijtstrepen door de helderblauwe lucht trekt. Voor een stadsmens als mezelf is het even wennen, maar snel ook genieten. Wil je het geluidsluwe gebied zelf verkennen of al wandelend je gedachten op een rijtje zetten? Gran Cruz heeft zeven verschillende wandelroutes uitgestippeld die elk op een ander aspect van de vallei focussen. En avant!

Thuiskomen op locatie

‘Heb maar geen te hoge verwachtingen, de lunch zal heel simpel zijn.’ Elsa verontschuldigt zich omdat veel gebouwen nog niet volledig klaar zijn en ze ons een geïmproviseerd middagmaal zullen voorschotelen. Dat eerste mag dan wel waar zijn, van het tweede is niets van aan. Van verse vijgen, olijven en tomaten, tot verschillende soorten belegde broodjes en bijhorende wijnen, alles is in overvloed aanwezig.

Als dessert verschijnt er zelfs een zelfgemaakte sinaasappeltaart op tafel. De eenvoudige gerechten en hapjes zijn – ondanks de verontschuldigingen – een bewuste strategie. Met hun hotel en restaurant in Porto (daarover later meer) wil het portomerk de high class toer opgaan, maar hier in de vallei streven ze naar het omgekeerde en zetten ze in op gezelligheid en het gevoel van thuiskomen.

Jorge Dias, algemeen directeur van Gran Cruz toont ons trots de nieuwe keukeninstallatie in de ‘Cantine’. Het gebouw, dat oorspronkelijk fungeerde als refter voor de arbeiders, zal nu dienst doen als restaurant waar de Portugese keuken centraal staat. Je zal er terecht kunnen voor een lichte maaltijd, een glas wijn, uiteraard afkomstig uit de vallei, of een ander drankje met uitzicht op de Douro. Gasten die willen overnachten, zijn welkom in de witgekalkte huisjes verstopt tussenin de wijnranken. Achter diezelfde ranken schuilen trouwens ook een zwembad en tennisbaan. We geven het maar mee.

Quinta de Ventozelo: Ervedosa do Douro, 5130 – 135 São João da Pesqueira

‘Alles is er klein. De keuken is klein, de kamers zijn klein en zelfs het hotel is klein.’ Aan het woord is Miguel Castro Silva, één van de twee chefs die het nieuwe restaurant Casario uitbaat. De eetgelegenheid heeft slechts plaats voor 24 personen en maakt deel uit van het ‘Gran Cruz House’, een charmant hotel dat met zijn zeven kamers even kleinschalig is als het restaurant.

Te midden van vrolijk gekleurde huizen, omgeven door smalle straatjes en aan de noordoever van de Douro. Dat het Gran Cruz House op de Cais de Ribeira strategisch gelegen is, is een understatement. Ooit diende het gebouw, daterend uit de late zestiende eeuw, als opslagplaats voor uitheemse producten zoals koffie en chocolade. De goederen waren afkomstig uit voormalige kolonies en kwamen via de Douro Portugal binnen. Na twee jaar restaureren kunnen er nu gasten dineren en logeren.

Met drukletters in je agenda

In het restaurant beloven chef-koks Miguel Castro Silva en José Guedes onvergetelijke ervaringen met de Portugese gastronomie en aangepaste wijnen in de hoofdrol. Gerechten als gemarineerde zeebaars met verse kruiden, pijlinktvis in een bouillon van shiitake-paddenstoelen en ui, of kalfsvlees met aardappelpuree en een portwijnsaus, maken die belofte meer dan waar. Het dessert, een amandelmillefeuille gevuld met schapenroomkaas en afgewerkt met rode vruchtensorbet, is helemaal raak. Om aan de verwachtingen te voldoen en rustig te beginnen, is Casario voorlopig enkel open voor diners, maar laat dat je vooral niet tegenhouden om de naam met drukletters in je culinaire agenda te plaatsen.

Mocht je na het vijf- of zevengangenmenu een glas te veel op hebben, dan verwelkomen ze je graag in het Gran Cruz House. Elk van de zeven kamers is vernoemd naar een Cruzwijn en geïnspireerd op telkens een ander beeld uit de Woman in Black-campagne van het merk. Op tijd boeken, is de boodschap met het beperkte aantal plaatsen.

Gran Cruz House:Viela do Buraco, Ribeira Square, Porto 4050-132

Of het portomerk hiermee zijn ietwat oubollige imago kan afschudden, valt nog af te wachten. Dat het een verdienstelijke poging tot verjonging is, die je niet meteen terugziet bij andere portomerken, is wel het minste dat we kunnen zeggen.