Glijden over de gouden rivier

Met een elektrische sloep varen we traag en stil een stuk van de Leie af, tussen Deinze en Baarle. De laatste honderd jaar lijkt de sfeer hier nauwelijks veranderd, “met aan iederen draai, een waaiend populierken”. Puur genieten.

Een moederfuut met twee van haar drie baby’s op de rug, zwemt voor ons bootje uit, maar ik kan ze niet meer ontwijken! De boeg van de sloep nadert de watervogels-met-kuifje sneller dan ze kunnen wegtrappelen. Ze verdwijnen uit het zicht. Ik verwacht beschuldigende blikken van de twee natuurgidsen aan boord, maar die lijken zich geen zorgen te maken. En ja hoor, enkele seconden later floepen de vogels weer een voor een boven water, achter de boot. Dat onbedoelde kielhalen is het enige accident de parcours op onze vaartocht, die wij – onervaren schippers – een kleine drie uur eerder hebben aangevat aan de kerk van Deinze. Sinds vorig jaar ligt daar, midden in het dorp, een nieuwe steiger. En sinds enkele weken zijn er ook vier elektrische sloepen te huur.

We profiteren van een van de eerste zonnige lentedagen om aan boord te gaan met enkele kenners van de streek: twee toeristische gidsen, Christine Van Hecke en Daniël Eggermont van V.V.V.-Leiestreek en hun stagiaire, Sofie Moerman, William Ploegaert, curator van het kunstenfestival Efemeer, Florent Van Broek, natuurgids en Bram De Lameillieure van Natuurpunt. In hun proviandmand: lokale appelcider en -jenever en chocoladepralines. Iedereen is nieuwsgierig, want behalve Christine Van Hecke heeft niemand deze boottocht al gemaakt.

Een stuurbrevet hebben we niet, maar dat hoeft ook niet. Zo’n document moet je alleen voorleggen als je een boot bestuurt die langer is dan 15 meter of die sneller vaart dan 20 km/uur. Onze Delta is een elektrische sloep (type Waterspoor 630), die in Friesland wordt gefabriceerd en die zo afgesteld is dat ze niet sneller kan dan 6 km per uur. “Dat is de limiet die geldt op de Leie tussen Gent en Deinze. Om te vermijden dat er te grote golven ontstaan die de oevers doen afbrokkelen”, zegt bootverhuurder Gwen Vanhove. En na een korte uitleg, duwt hij ons van de kant : “De sleutel zit in het contact, gewoon omdraaien, de hendel naar voren als je sneller wil, naar achteren als je trager wil, achteruit als je achteruit wil. De batterij gaat acht uur mee. Is er een probleem, bel mij, mijn nummer plakt naast het roer. Veel plezier.”

“Varen we al?” vraagt iemand. Zoals bij een elektrische auto, hoor je de motor amper en zijn er geen uitlaatgassen. En dat is extra rustgevend, zeker aan dit trage tempo. Het geeft ons ook de kans om de lokale fauna en flora te bewonderen. “Die knotwilgen zijn typische waterbomen”, zegt Florent. “Ze hebben veel water nodig en werden daarom aangeplant naast grachten, kanalen en rivieren. Ze worden afgeknot op een hoogte van 2,20 meter, zo kunnen grazende koeien niet aan de jonge scheuten.” Hij wijst ons op de roodwangschildpadden die op een tak rusten in de zon. “Ze zijn door mensen uitgezet en gedijen hier, maar het wordt wel een probleem als ze met te veel zijn, dan kunnen ze het territorium van inheemse waterdieren innemen.” De Canadese ganzen en de Nijlganzen die nesten langs de oevers, zijn om dezelfde redenen minder populair bij onze natuurgidsen. Bram De Lameillieure van Natuurpunt speurt de lucht af met zijn verrekijker en wijst op een roofvogel hoog in de lucht : “Het zou een wespendief kunnen zijn.”

De vogel die we het vaakst spotten is de blauwe reiger. In het bos rond het kasteel van Ooidonk heeft hij een belangrijke habitat : er broeden jaarlijks vijftig tot honderd koppels. Er leven ook buizerds, sperwers, spechten en boomklevers in de bossen en boven de Leiemeersen. “En er zitten ijsvogels, vooral op plaatsen met zanderige steile oevers. Als je een blauwe schicht over het water ziet schieten, dan is dat er een.”

Een ‘wandelende streek’

Veel obstakels komen we op onze vaart niet tegen en terwijl we stroomafwaarts de bochten volgen, wordt het roer beurtelings doorgegeven. We glijden onder de brug van het historische sas van Astene, langs Deurle en Bachte-Marie-Leerne tot in Baarle, en dan terug. Villa’s en buitenhuizen in alle architectuurstijlen van de twintigste eeuw schuiven voorbij. Aan boord wordt voor de gezelligheid een glaasje uitgeschonken en William Ploegaert vertelt over Efemeer, een tijdelijke openluchttentoonstelling deze zomer. “Bedoeling is dat mensen langs de Leie, over een lengte van vijftien kilometer, verschillende kunstwerken te zien krijgen : op fabrieken, in tuinen, weiden en akkers. Ik ben hier met de zeventien deelnemende artiesten komen fietsen. Want ze moeten de Leie als uitgangspunt nemen. Bezoekers zullen de werken kunnen bekijken door erlangs te fietsen of te varen.” Zo zal Bart Lodewijks krijttekeningen aanbrengen op de fabriek van Liebaert (die elastieken voor ondergoed maakt) en Lukas Vandenabeele, de ‘man die de lucht vangt’, zal werken op de fabriek van Versele Voeders. Er komt een schans van Stijn Ank langs de oever, en Peter De Cupere maakt een geursculptuur in de Leiehoek in Deurle.

Toevallig hoor ik enkele dagen na ons boottochtje op de radio Van op de hoge brug, een gedicht over de Leie dat Richard Minne schreef in 1927 en dat door Dirk Van Esbroeck op muziek is gezet: De Leie lijkt ons meer een landelijk riviertje / Een wandelende streek, en wat traag water toe. / Met aan iederen draai een waaiend populierken / Een half verdronken ponte, een schilder en een koe. In de vijfentachtig jaar die inmiddels voorbij zijn, lijkt de sfeer op de Oost-Vlaamse ‘gouden rivier’ niet veel veranderd, toch niet voor wie de kans krijgt om er, zoals wij, bijna geruisloos overheen te glijden.