De watercrisis in Kaapstad heeft ook gevolgen voor toeristen

In Zuid-Afrika nadert Dag Nul, de dag waarop er mogelijk geen water meer uit de kraan komt in Kaapstad. De huidige watercrisis heeft ook gevolgen voor de miljoenen toeristen die de stad elk jaar bezoeken. Ook zij moeten zuinig zijn met water.

Vorig jaar meldde de stad juist de komst van een recordaantal toeristen, een groei van 28 procent ten opzichte van het voorgaande jaar. De bezoekers komen onder meer voor attracties zoals de Tafelberg met zijn kabelbaan, Robbeneiland en Kaappunt.

De toeristenindustrie in de provincie Westkaap is goed voor 300.000 banen. Maar nu een watercrisis dreigt, dreigt ook de toeristenindustrie een klap te krijgen. Een van de regels die sinds kort geldt, is dat burgers hun waterverbruik moeten beperken tot vijftig liter per dag. Met andere woorden: een paar seconden douchen en de wc eenmaal per dag doorspoelen. Wie zich daar niet aan houdt, wacht een fikse boete.

Regen

Patricia Lille, de burgemeester van de geplaagde stad, waarschuwde recentelijk dat vriendelijke verzoeken aan burgers verleden tijd zijn. De stad dwingt zijn inwoners om mee te werken. Bedrijven, inclusief hotels, worden niet gespaard als het gaat om de rantsoenering van water.

Sisa Ntshona, hoofd van South African Tourism, een organisatie die toerisme promoot, zei onlangs tegen journalisten dat toeristen nog steeds welkom zijn in Kaapstad. Er wordt echter wel van hen verwacht dat ze zuinig zijn met water, ‘net als de lokale bevolking’.

Als er niet op korte termijn een aanzienlijke hoeveelheid regen valt, kan Kaapstad in juli zonder water zitten. Dat zou grote invloed hebben op de economische vooruitzichten voor de stad. Toerisme brengt jaarlijks meer dan 3 miljard dollar binnen in de provincie Westkaap, volgens cijfers van de Tourism Business Council of South Africa.

Bevolkingsgroei

Bevolkingsgroei, droogte en klimaatverandering zijn de belangrijkste oorzaken van de watercrisis, staat in een rapport van Groundup, een project van de Community Media Trust en de Universiteit van Kaapstad. Sinds 1995 groeide het aantal inwoners met 79 procent, van 2,4 miljoen tot naar verwachting 4,3 miljoen in 2018. In diezelfde periode groeide de capaciteit van de stuwmeren met slechts 15 procent.

De dam in de Bergrivier, die sinds 2007 water opslaat, is het enige extra waterreservoir dat sinds 1995 werd gerealiseerd. De capaciteit van 130.000 megaliter (1 megaliter is 1 miljoen liter) is iets meer dan 14 procent van de 898.000 megaliter die de overige dammen van Kaapstad kunnen opslaan. Zonder goed waterbeheer in de afgelopen jaren zou de crisis volgens Groundup al veel eerder hebben toegeslagen.

Ziekte door vuil water

Hoewel Kaapstad momenteel internationaal in de schijnwerpers staat, is de crisis niet beperkt tot deze stad. Ook andere steden, met name in Afrika, staan op de rand van een soortgelijke crisis. De Afrikaanse ngo Water Project schat dat wereldwijd de helft van de ziekenhuisbedden bezet is door mensen die lijden onder ziekten die een gevolg zijn van een gebrek aan schoon water. In ontwikkelingslanden is dit 80 procent.

Los van natuurlijke oorzaken en verbruiksniveaus, behoren ook waterverspilling, slecht beleid en een gebrek aan politieke goodwill tot de oorzaken van de watercrises in veel grote steden. In Zuid-Afrika bijvoorbeeld verdwijnt 37 procent van de watervoorraad via lekken in de vele steden, staat in een rapport van GreenCape uit 2017. ‘De belangrijkste oorzaak van watercrises in steden is bijna altijd slecht beheer’, zegt Steven Downey van Global Water Partnership. ‘Droogte is vervelend, maar niet onoverkomelijk. Dat vraagt om planning, preventie en mitigatie, voordat de crisis daadwerkelijk toeslaat.’

Infrastructuur en beheer

Jens Berggren, directeur Communicatie van het International Water Institute in Stockholm (SIWI), zegt dat steden wereldwijd te maken hebben met verschillende soorten watercrises. “Op sommige plaatsen is te weinig water, op andere te veel en bijna overal is het water vuiler dan we zouden willen. Met zoveel verschillende uitdagingen is het onmogelijk precies te zeggen wat de hoofdoorzaak is.” Hij erkent wel dat wanbeheer een van de oorzaken is.

‘Als je het zeer algemeen stelt, kun je zeggen dat het waterbeheer onvoldoende is. Op sommige plaatsen ontbreekt het aan geschikte infrastructuur, bijvoorbeeld dammen, zuiveringsinstallaties, bronnen, regenwateropvangsystemen, pompen en pijpleidingen. Op andere plaatsen is vooral sprake van gebrekkig beleid of gebrekkige handhaving, wat resulteert in slechte dienstverlening, inefficiënt gebruik, vervuiling en slechte planning of implementatie van projecten. Op veel plaatsen spelen kwesties op zowel het gebied van infrastructuur als beheer.’

Leerzame ervaringen in Afrika

Beter beheer moet hand in hand gaan met betere infrastructuur, zegt Berggren, want het een werkt niet zonder het ander. De ervaringen in Afrika zijn leerzaam, zegt hij. ‘In Windhoek, in Namibië, is geëxperimenteerd met hergebruik van water. En er is veel interesse in de manier waarop Kaapstad omgaat met de huidige droogte en hoe de stad erin geslaagd is het waterverbruik per inwoner, en per economische activiteit, terug te dringen’, zegt Berggren.

Zonder te generaliseren, zegt hij, is een van de lessen voor westelijke en noordelijke delen van de wereld dat zij zeer afhankelijk zijn en misschien te sterk vertrouwen op een infrastructuur van beton en metaal. ‘Inspelen op de natuur, zoals het voorkomen van overstromingen door sponsachtige oppervlakken in en rondom steden te creëren, de zogenoemde groene infrastructuur gebruiken en natuurlijke oplossingen gebruiken, wordt steeds belangrijker.’

Terwijl de problemen in Kaapstad internationaal de krantenkoppen halen, is in buurland Zimbabwe al twintig jaar een serieuze watercrisis gaande. De hoofdstad Harare heeft al twee decennia problemen met de waterzuivering, wat een paar jaar geleden uitmondde in een ernstige uitbraak van buiktyfus. De tweede stad van het land, Bulawayo, rantsoeneert het water bijna elk jaar als gevolg van slibafzetting in de dammen. Die zijn bijna allemaal te vinden in het droge, zuidelijke deel van het land.