De ultieme vriendschapstest: samen op reis

Voor het eerst met je lief op vakantie? ‘Als dat maar goed komt’, waarschuwt je omgeving dan. Maar ook met vrienden kan er in het buitenland behoorlijk wat deining ontstaan. ‘Op reis leer je elkaar echt kennen.’

‘Verschrikkelijk’, vat Esther (25) haar eerste reis zonder haar ouders samen. ‘Ik was achttien, kende mijn beste vriendin al sinds de kleuterklas en was ook al vaak op kamp met haar geweest. Samen eropuit trekken leek het perfecte plan.’ De vriendinnen boekten samen een appartement in de buurt van Malaga en keken er naar uit om een week lang te genieten van zon, zee en strand. Ter plaatste werd Esther echter al na een dag ziek, terwijl haar vriendin als een blok voor de charmes van een jongen in het hotel viel. ‘Het contrast had niet groter kunnen zijn: ik hing kotsmisselijk boven de wc-pot, en ondertussen lag zij aan de andere kant van de deur te flikflooien. Dat ik me miserabel voelde, leek haar totaal te ontgaan. Die ervaring heeft onze vriendschap voorgoed veranderd. Ik voelde me verraden en in de steek gelaten.’

Selma Franssen, auteur van Vriendschap in tijden van eenzaamheid, kijkt niet op van Esthers verhaal. ‘Vaak hebben we het gevoel dat we onze vrienden door en door kennen en dat we weten hoe ze onder bepaalde omstandigheden reageren, waardoor samen op vakantie gaan vanzelfsprekend lijkt. Als je op reis dan ontdekt dat je hun gedrag en reacties toch niet zo correct had ingeschat, kan dat grote gevolgen hebben en stellen we meteen de fundamenten van die vriendschap in vraag. Al valt de teleurstelling in dit geval wel te begrijpen. Thuis verwacht je na een rotdag ook dat je terechtkunt bij vrienden.’

Kleine verschillen

Een gelijkaardig gevoel van verraad kunnen we ervaren wanneer we merken dat onze vrienden minder op ons lijken dan we denken, zegt Franssen. ‘We zeggen het niet altijd met zoveel woorden, maar onbewust zijn we ervan overtuigd dat vrienden net als ons zijn, dat ze dezelfde interesses en gewoonten hebben. In het dagelijkse leven verdwijnen de verschillen die er wel degelijk zijn makkelijk onder de radar, maar op vakantie komen ze wel aan de oppervlakte. Dan leer je je vrienden echt kennen. Waardoor we ons opnieuw gaan afvragen of die vriendschap wel terecht is.’

Vaak zitten zulke verschillen in kleine dingen, legt Franssen uit, zoals het uur waarop we opstaan of de behoefte om even alleen te zijn. Toch kunnen ook die ‘kleinigheden’ voor wrevel zorgen op vakantie. Zo besloot Françoise (39) tijdens een reis naar New York met één van haar beste vriendinnen dat ze wat tijd op haar eentje wilde doorbrengen.

‘Die vriendin wist dat ik er af en toe van kan genieten om even alleen te zijn, dus leek dat ook niet zo’n geweldig probleem.’ Gaandeweg ontdekten de vriendinnen echter dat ze ook qua waarden toch behoorlijk anders in elkaar zaten. ‘We hadden allebei hetzelfde budget’, vertelt Françoise. ‘Daar hadden we voor de reis ook uitvoerig over gepraat. Ter plaatse was het probleem vooral dat we onze centen aan andere dingen wilden uitgeven. Zij kocht graag nieuwe spullen, terwijl ik mijn geld vooral aan nieuwe ervaringen en lekker eten wilde besteden. Op momenten dat ik alleen was, kon ik dat ook. Ik nam de kabelbaan naar Roosevelt Island, dronk een glas wijn op een duur terras en kon mezelf op een chique restaurant trakteren zonder na te denken over de prijs, heerlijk! Elk moment dat ik alleen doorbracht, voelde als een opluchting aan.’

Stappenplan

Volgens Franssen zou het helpen als we vakanties met vrienden als een test voor die vriendschap zouden beschouwen. ‘Net zoals we dat doen wanneer we voor het eerst met onze partner op reis gaan. Zo’n vakantie beschouwen we al een trede op een ladder, een stap die je zet nadat je andere andere hordes succesvol genomen hebt: een eerste date, de eerste kus, het eerste bezoek aan de familie, een weekendje bij elkaar logeren en het uitwisselen van je huissleutels. Dan vinden we het normaal dat daar een stapsgewijze logica in zit: je doet het ene niet voordat je het andere geprobeerd hebt.’

Wanneer we op vakantie gaan met vrienden is daar zelden sprake van, stelt Franssen. Dan vliegen we er meteen in, zonder onze vakantiewensen en plannen echt grondig met elkaar af te toetsen. ‘Samen een maand gaan backpacken terwijl je nog nooit een weekend samen hebt doorgebracht, dat is niet slim. Toch is dat vaak hoe vrienden samen op reis gaan. ‘We kennen elkaar al tien jaar wat kan er fout gaan?’, zo wordt er geredeneerd. Terwijl je wellicht niet weet om hoe laat de ander opstaat op vrije dagen, hoe rommelachtig of netjes die persoon is op hotel of hoe hij of zij omgaat met de stressmomenten die ook bij vakanties horen. Veel vrienden ontdekken samen op reis pas hoe ze echt in elkaar zitten. Ga er dus niet vanuit dat je wel weet wat de andere wil en wees allebei eerlijk over je verwachtingen, welke activiteiten je leuk vindt en wat je budget is, net zoals je dat ook met een partner zou doen.’

Vaste patronen

Verwacht sowieso geen zorgeloze reis, raadt Franssen aan. ‘Wees je er bewust van dat je elkaar tijdens die vakantie op een andere manier zult leren kennen, inclusief elkaars minder leuke kantjes. Dat hoeft niet eens een slechte zaak te zijn, want zo daag je elkaar uit om vaste patronen los te laten. Zelf ben ik bijvoorbeeld altijd vroeg uit de veren, maar kan ik er op reis met langslapers van genieten om wat meer op hun ritme te leven.’

Tegelijk benadrukt de vriendschapsexpert om elkaar voldoende ruimte te bieden op vakantie: je hoeft niet alles samen te doen. ‘Veel mensen vinden het idee even iets op hun eentje te doen toch wat beangstigend, terwijl zulke momenten net heel waardevol kunnen zijn. Vaak komen vriendenreizen trouwens uitdrukkelijk voort uit de wens om niet alleen te zijn: mensen hebben tijdens hun zomerverlof geen lief, en dus pakken ze maar een vriend of vriendin mee. Dat kan goed aflopen, maar een ideaal uitgangspunt is dat toch niet. Dan is het samen reizen een soort van noodoplossing die vooral dient om je eigen plannen te realiseren.’

Opgekropte emoties

Floor (32) ondernam vorige zomer voor het eerst een reis met vrienden. Het gezelschap bestond uit vier koppels, die elk twee kinderen hadden. Aanvankelijk vreesde de groep voor de dynamiek tussen de kinderen, maar uiteindelijk was het vooral tussen de volwassenen dat er spanningen optraden. ‘Eén koppel was zodanig lui dat iedereen eronder leed’, zucht Floor. ‘Ze lieten zich een week lang als keizers bedienen, en niemand durfde het probleem echt aan te kaarten. Met als gevolg dat nagenoeg iedereen gefrustreerd thuiskwam.’

Van het gezegde dat goede vrienden elkaar de waarheid zeggen, komt in praktijk weinig in huis, meent Franssen. ‘Wanneer kinderen ruziemaken, spreken ze dat doorgaans snel uit. Volwassenen daarentegen kroppen hun emoties en ergernissen meer op, ook al vanwege de sociale druk om geen ruzie te maken. Zeker in zo’n gezelschap met verschillende koppels waarin er een heel netwerk aan relaties is. Sowieso zijn we over het algemeen redelijk onhandig in het oplossen van problemen met vrienden. Boeken die je daarbij zouden kunnen helpen zijn er nauwelijks, laat staan dat je naar een vriendschapstherapeut kunt stappen. In tijden dat mensen steeds vaker en langer single zijn en meer tijd besteden aan vrienden, ligt de focus nog altijd op onze romantische en seksuele relaties.’

Nuchterheid

Dirk (37) trok er enkele zomers geleden opuit met twee voormalige studiegenoten om te kamperen in Frankrijk. Nooit meer, luidde achteraf zijn verdict. ‘Het regende een week aan een stuk pijpenstelen, dus dat was al een tegenvaller. Daardoor moesten we ook intensief samenhokken in een veel te krappe tent en ondertussen proberen om zelf niet volledig gedeprimeerd te geraken. Dat ging welgeteld drie dagen goed. De overige zes dagen hebben we eigenlijk alleen maar ruziegemaakt.’ Een ervaring waar het drietal achteraf zodanig van moest bekomen dat ze de eerste maanden nauwelijks contact hadden. ‘Toen werd een van ons voor de eerste keer vader en zaten we binnen de kortste keren te lachen over onze vakantieflop.’

De kunst is om een nuchtere kijk te houden op de zaak, besluit Franssen. ‘Spanningen en ruzies op vakantie hoeven niet meteen te betekenen dat het uit is met de vriendschap. Misschien zitten de omstandigheden gewoon niet mee en stellen die de vriendschap tijdelijk op de proef. Maar ook wanneer vakantieproblemen eerder te wijten zijn aan uiteenlopende gewoonten en interesses kun je je toch de vraag stellen of die een vriendschap in de weg moeten staan. Misschien is de conclusie achteraf dat je niet meer samen op vakantie moet, maar kun je terug thuis wel de draad van jullie andere activiteiten opnemen. So what als die vriendin na elke gewandelde kilometer een break nodig had, je verkoudheid bezorgde door voortdurend de airco op te zetten en geen enkele interesse had in dat museum waar jij wild van was? Terug thuis heb je van al die dingen geen last, en blijft zij een geweldig mens op mee door te zakken op café.’