Geschiedenis

Riga bestaat officieel sinds 1201 toen de Duitse bisschop Albert op de plaats waar de Ridzina rivier in de Daugava stroomt een fort liet bouwen. Al een jaar later vestigen de eerste Duitsers zich in de nieuwe vestiging. Riga groeit uit tot een soort basis van waaruit Duitse inwoners aanvallen uitvoeren op Baltische stammen in de omgeving.

Tijdens de dertiende eeuw kent Riga een enorme bloeiperiode. Door zijn gunstige ligging fungeert het als een ontmoetingspunt tussen het oosten en het westen. In 1282 sluit Riga zich aan bij het verbond van Hanzesteden, een samenwerkingsverband van hoofdzakelijk Duitse steden. Riga vormt in die periode ook geregeld het strijdtoneel voor conflicten tussen bisschoppen, Ridders van het Zwaard (Livoniërs) en landeigenaren.

Goede Zweedse tijden

In 1561 veroveren de katholieke Polen het zuiden van Letland en in datzelfde jaar verkijgt Riga de rechten van een vrije stad. Wanneer in 1600 een oorlog tussen de Polen en de Zweden uitbreekt in Letland verzetten de bewoners van Riga zich hevig tegen de Zweden.

Toch valt de stad in 1621 in Zweedse handen. De Zweden maken er het regeringscentrum voor hun Baltische bezittingen van. Achteraf blijken de inwoners van Riga wel tevreden met de Zweden, tegenwoordig bestempelen ze die periode als ‘de goede Zweedse tijden’.

In 1710 komt er einde aan die goede tijden wanneer de Russen tijdens de Noordelijke oorlog (1700 -1721) de Zweden uit Letland verdrijven. Een periode van sterke, industriële groei breekt aan, waardoor de Duitse gilden hun handelsmonopolie verliezen. In 1812 steken de Russen een deel van de buitenwijken van Riga in brand om Napoleon en zijn leger tegen te houden.

Tijdens de negentiende eeuw wordt Riga een van de belangrijkste havens en verkeersknooppunten van het Russische Rijk. De stad neemt tien maal toe in oppervlakte en het aantal inwoners in 1913 is tachtig keer zoveel als aan het begin van de achttiende eeuw.

Ondertussen groeit bij de Letten een gevoel van nationalisme. In 1873 organiseren ze zelfs voor het eerste het Letse Songfestival. De Russen reageren op dit ontluikend nationalisme met russificatie. De arme boerenbevolking reageren hun ontevredenheid af op Duitse landeigenaren.

In 1905 vermoorden Letten meer dan 600 mensen, waaronder 100 Duitse edelen. De Russen reageren hierop door duizenden Letten, die ervan verdacht deelgenomen te hebben aan de rellen, te deporteren.

Even onafhankelijk

Tijdens de Eerste Wereldoorlog komt Riga precies op de frontlinie te liggen. Meer dan 200.000 arbeiders en de fabrieken waarin ze werken worden geëvacueerd naar Centraal-Rusland.

De oorlog betekent niet alleen een slechte periode voor Letland. In 1918 grijpen ze hun kans: met behulp van de Britten slagen ze erin de Duitsers en Russen te verdrijven en de onafhankelijke Republiek Letland te stichten. In 1921 erkent de internationale gemeenschap de Republiek.

Voor Letland en Riga breken goede tijden aan. Riga ontwikkelt zich tot een belangrijk handels-, cultuur- en onderwijscentrum. Ook dient de stad als een soort ontmoetingsplaats voor spionnen uit het oosten en westen.

In 1934 komt Karlis Ulmanis aan de macht, een dictatoriaal leider die alle politieke partijen verbiedt en de persvrijheid aan banden legt. Hij probeert de Letse onafhankelijkheid te behouden, terwijl het kleine landje ingekneld ligt tussen twee rivaliserende wereldmachten: het Russische en het Duitse rijk.

Massadeportaties

Lang slaagt hij daar niet in: op 17 juni 1940 rollen Russische tanks door de straten van Riga, het begin van de Russische bezetting. De Lettten krijgen het zwaar te verduren. In 1941 beginnen de Russen met massale deportaties van vooral vooraanstaande Letten naar Siberië.

Later in hetzelfde jaar bezetten de Duitsers Letland. De nazi’s beginnen onmiddellijk met het uitmoorden van de Joden. In 1944 keren de Russen terug en duizenden Letten, vooral intellectuelen, vluchten naar het westen. Ook Riga komt er niet zonder kleerscheuren vanaf: onder andere de haven en de spoorwegen worden vernield.

Na de oorlog willen de Russen een industrieel en militair centrum van Riga maken. Om dat te bereiken laten ze duizenden Russen uit andere republieken overkomen naar Riga, maar tegelijkertijd blijven ze doorgaan met het deporteren en uitmoorden van de Letse bevolking.

In totaal neemt de Letse bevolking met 35 procent af door de oorlog, deportaties en massamoorden. Door de komst van de Russen groeit het aantal inwoners van Riga tussen 1950 en 1980 met 700 procent.

Opnieuw vrij

Wanneer overal in Europa het communisme begint af te brokkelen, trekken de Letten in 1987 voor het eerst de straat op om bij het Vrijheidsmonument te protesteren tegen de Russische bezetting.

In 1989 vormen de inwoners van de Baltische staten een menselijke keten van Tallinn tot Vilnius om te protesteren tegen de vijftigste verjaardag van het Molotov-Ribbentrop Pact. Een jaar later stelt het Letse parlement een overgangsperiode op weg naar onafhankelijkheid in.

In januari 1991 proberen de Russen een einde te maken aan dit proces. Bij gevechten tussen de Letten en Russen vallen in Riga vijf doden. Kort na de mislukte coupe in Rusland verklaren roepen de Letten op 21 augustus 1991 de onafhankelijkheid uit. In 1999 kiezen de Letten een vrouwelijke president: Vaira Veki-Freiberga.

In 2001 viert Riga vol trots zijn 800-jarig bestaan.