Baja California, Mexico: walvissen spotten en eindeloos genieten van witte wijn en gegrilde vis

In Baja California, het uitgestrekte Mexicaanse schiereiland in het verlengde van de westkust van de VS, concurreren de verrassingen van land en zee met elkaar. De canyons, de restanten uit het rijke verleden, het is allemaal prachtig. Maar halen ze het van de walvissen die komen bevallen?

Dit deel van Mexico lijkt in niets op de rest van het land. Hier geen jungle, precolumbiaanse ruïnes, decadente badplaatsen of gewelddadige megasteden. Deze lange strook land – even groot als Italië – is gescheiden van de rest van Mexico door een zone die door de lokale bevolking de Zee van Cortés wordt genoemd, verwijzend naar de veroveraar die haar voor het eerst exploreerde. Baja – zoals de Mexicanen deze streek noemen – is 1250 km lang en zeer gevarieerd, zeker voor wie de ‘Ruta 1’ volgt van noord naar zuid. Deze carretera transpeninsular is een eindeloze slang van asfalt met smalle, kronkelende bochten.

In het noorden is er de Guadalupevallei. Hier worden volgens kenners de beste wijnen van Mexico geproduceerd. In het centrum herbergt een reeks woestijnen en diepe canyons de grootste collectie grotten en ravijnen, met eeuwenoude rotsschilderijen die op de Unesco-werelderfgoedlijst staan. Deze in steen gebeitelde getuigenissen van de verre voorouders van de lokale stammen zijn ook op nog veel andere plaatsen te vinden, vooral in de zuidelijke helft van het schiereiland, de deelstaat Baja California Sur (BCS).

Beeldige dijk

La Paz telt 300.000 inwoners en is de hoofdstad van Baja California Sur. Je vliegt ernaartoe vanuit Mexico-Stad of de VS, tenzij je kiest voor de lange, verzengende reis over de weg. Langs de oceaan, met zijn eindeloze, vredige baai, strekt zich de Malecón uit, de levendige zeedijk met de talloze standbeelden, kuierende gezinnen bij zonsondergang… en nachtuilen die zich laven aan bier en tequila. Tussen de bars en nachtclubs vind je hier ook de typische restaurants en terrassen met een ruime keuze aan gegrilde vis en ceviche, zeevruchten, taco’ s, nacho’s en enchilada’s.

Behalve voor de relaxte sfeer, het mooie walvismuseum en de smetteloze stranden, staat La Paz vooral bekend om zijn zee- en vooral onderzeeparadijs. Zo opende een Fransman de duikclub Phocéa, gerund door Cécile en Jean-Michel. ‘Geen wonder dat Cousteau dit gebied het aquarium van de wereld noemde. Het is een van de rijkste en meest gevarieerde mariene gebieden die er zijn’, aldus Jean-Michel. Afhankelijk van de seizoenen kun je hier niet alleen vele soorten walvisachtigen observeren, maar ook roggen, haaien, zeeleeuwen, zeeschildpadden en allerlei vogels, om nog maar te zwijgen van de overvloed aan veelkleurige week- en schaaldieren.

Zwemmen met walvishaaien

Op enkele tientallen meters van het strand zwemmen we ongedwongen naast enorme vreedzame walvishaaien. Zwemvliezen, masker en snorkel volstaan. Deze mastodonten van 12 tot 16 meter lang bewegen zich verbazingwekkend elegant en laten zich tot op enkele centimeters benaderen, al blijven ze ons wel uit een ooghoek volgen, zonder enig teken van angst of agressie. Een overrompelende ervaring.

Voor de kust van La Paz ligt een snoer van eilanden, zo’n 24.000 ha groot. Het is een van de meest ongerepte ecosystemen van Baja California. Espiritu Santo is onbewoond, maar archeologen vonden er wel 40.000 jaar oude sporen van menselijke aanwezigheid. We verkennen de eilanden met een zeekajak en bivakkeren op het strand. De rotsige Los Islotes aan het uiteinde van de archipel zijn een toevluchtsoord voor een van de grootste kolonies zeeleeuwen in de Golf. Met of zonder duikfles kun je je laten meevoeren in het kielzog van de nieuwsgierige jonge dieren, die zich als speelse puppy’s amuseren met de bezoekers. Ze komen sabbelen aan onze zwemvliezen en onze vingertoppen, of ze stormen recht op ons af, om op het laatste moment uit te wijken.

We laten de zee achter ons en keren terug naar terra ferma. Vanuit La Paz rijden we via Weg nr. 1 verder naar het zuiden, dwars door een siërra met reuzencactussen. Dit gebied nodigt uit om op verkenning te gaan, te voet of met de fiets. In het natuurreservaat Sierra de la Laguna bijvoorbeeld, waar de rivieren indrukwekkende canyons hebben uitgesleten. Doorgewinterde wandelaars trekken naar de bergtoppen, want het uitzicht op de Stille Oceaan aan de ene en de Zee van Cortés aan de andere kant is adembenemend.

de Kunst van het kitesurfen

Onze gids Javier is afkomstig uit een familie van veetelers uit de omgeving. ‘Je kunt hier dagen stappen zonder een levende ziel te zien. Het is een paradijs voor wildkampeerders, mits je niet bang bent voor de inheemse dieren en planten. En je vindt altijd water om je te verfrissen of te baden in de rivieren of oases.’ Het meer dat zijn naam aan het reservaat gaf, staat wel droog. De directe omgeving lijkt op een maanlandschap.

Het op een steenworp gelegen El Triunfo is een van die typische dorpen die herinneren aan het verleden van een streek die bekendstond om haar goud en zilver. Zo verwijzen de verlaten mijnbouwinstallaties naar dit rijke verleden. We maken kennis met enkele kunstenaars die hier zijn neergestreken.

Terug naar de kust, waar de vissersdorpen, het ene al slaperiger dan het andere, elkaar opvolgen. Sommige, zoals La Ventana, trekken vooral kitesurfers aan, en wanneer de passaatwind waait, zijn de zeilen dan ook niet te tellen. Veel jonge Amerikanen komen naar hier in hun campers om hun favoriete sport te beoefenen. Andere dorpen, zoals Cabo Pulmo, bieden moedig weerstand aan de van massatoerisme dromende projectontwikkelaars.

Een zeereservaat voor de kust, droomstranden, pure natuur, een klein paradijs aan het eind van de wereld? Toch niet helemaal. Want we kunnen nog verder naar beneden, naar het uiterste zuiden van het schiereiland. Daar hebben de projectontwikkelaars duidelijk de overhand. Op de punt van de twee kapen – Cabo San Lucas en San José del Cabo – concentreert zich 30 km toeristische infrastructuur met inbegrip van de hipste badplaatsen, inclusief villa’s van miljardairs hoog boven de zee. Een exclusieve vakantiebestemming met een zekere urbanistische charme voor wie daarvan houdt, met de nadruk op de geneugten van water en land. Zo is er ook hier weer die wonderlijke wereld van walvissen, dolfijnen en zeeleeuwen. Prachtige dieren die worden gadegeslagen door de toeristen, vooral bij zonsondergang, op het dek van boten waarop luide muziek en alcohol niet weg te denken zijn.

Volg de waterstraal

We zetten koers naar de schitterend bewaarde kust van de Stille Oceaan. Maar voor hoelang nog? Want ook hier rukken de bouwondernemingen op. Todos Santos, een van de belangrijkste Spaanse missieposten in de achttiende eeuw, is uitgegroeid tot een wat lusteloos kunstenaarsdorp met een flink aantal galerieën, te midden van een vruchtbare oase. Enorme stranden van fijn zand vind je hier, en vooral surfen en ecotoerisme zijn populair. Het gebied heeft dan ook een charme en een rust die vooral new-agefans bekoort.

Verder naar het noorden leidt de weg, afgezoomd door nesten van visarenden, naar Puerto Adolfo López Mateos, een dorpje aan een baai waar veel grijze walvissen, beschut tegen roofdieren, komen bevallen. Je kunt ze vrij dicht naderen in motorboten, voordat ze weer vertrekken voor een reis van enkele duizenden kilometers naar het noordpoolgebied.

In Loreto, aan de Golf van Californië, draait alles dan weer om de blauwe walvissen. José, een visser met een verweerd gezicht, neemt ons bij het ochtendkrieken mee om ze te gaan spotten, in een schuitje dat er vrij fragiel uitziet in vergelijking met de grootste bekende zoogdieren, die tot 25 meter lang kunnen worden. Hun waterstraal kan zo krachtig zijn dat ze honderden meters verderop te zien is. Vaak duiken ze voor een paar minuten onder water, waarbij hun enorme staart het laatst verdwijnt, om vervolgens enkele meters verder weer naar boven te komen. Een verbijsterend schouwspel.

Vanop zee ziet het land er met zijn schijnbaar onbereikbare bergtoppen nog majestueuzer uit. Dit is wat de Spaanse veroveraars hier bij hun aankomst in de 16de eeuw te zien kregen. Toch doorkruisten zij het land, om de inboorlingen te bekeren, vaak met harde hand. De zeldzame ruïnes van hun nederzettingen zijn de laatste restanten. Zo is er de missiepost van San Francisco, in het hart van het gebergte. Langs de kronkelende weg worden we niet alleen vergast op grootse vergezichten, maar ook op fraaie rotsschilderingen. Diep in de woeste natuur van dit verborgen paradijs passeerden in de loop der eeuwen verschillende beschavingen. De afstammelingen van de Guaycura-indianen waken alvast over de laatste getuigen.

3 designhotels in Baja California

1. In het historische centrum van San José del Cabo ligt Drift San Jose: een budgetvriendelijk boetiekhotel dat mikt op avontuurlijke reizigers. Het hotel heeft acht kamers, een zwembad en mescalbar en organiseert elke donderdag en zaterdag een eetkraampjesevent met lokale specialiteiten. driftsanjose.com

2. Hotel San Cristóbal Baja kijkt uit op het witte strand van de kust van Todos Santos en is een ideale uitvalsbasis voor wie wil surfen, vissen en wandelen, of goede eetadressen en kunstgalerijen wil bezoeken. Het hotel baadt in een ontspannen jarenzeventigsfeer en telt 32 kamers die ingericht zijn met meubels en textiel van Mexicaanse ontwerpers. sancristobalbaja.com

3. Grote witte blokken die op het water lijken te drijven, met daarin verschillende moderne, minimalistische slaapkamers: hotel Viceroy Los Cabos, aan de kust van San José del Cabo, is een architecturaal pronkstuk. Het werd ontworpen door het Mexicaanse architectenkantoor Taller Aragónes en staat in schril contrast met de drukke all-inclusive resorts die de rest van de kustlijn vullen. viceroyhotelsandresorts.com/en/loscabos