Celstraf na miskraam: strenge abortuswet El Salvador leidt tot drama’s

Internationale en plaatselijke mensenrechtengroepen voeren een intense campagne tegen de draconische abortuswetgeving in El Salvador. Ze eisen een einde aan de criminalisering van abortus en wijzen op de onterechte celstraf en uiteindelijke dood voor een vrouw die een miskraam kreeg als gevolg van kanker.

Momenteel zitten in El Salvador vijftien vrouwen in de gevangenis voor illegale abortus. Minstens 129 vrouwen werden tussen 2000 en 2011 vervolgd voor abortus of moord, zeggen plaatselijke organisaties. Mensenrechtenorganisatie Amnesty International en plaatselijke mensenrechtengroepen hebben 300.000 handtekeningen verzameld voor versoepeling van het abortusverbod in het land.

Verkrachting en incest

El Salvador telt 6,3 miljoen inwoners en is een van de weinige landen in de wereld waar abortus onder alle omstandigheden verboden is. Dit is zo sinds een aanpassing van de wet in 1998, die abortus ook verbiedt als het leven van de moeder risico loopt, de foetus misvormd of niet levensvatbaar is, of de zwangerschap een gevolg is van verkrachting of incest.

Artikel 1 van de Salvadoraanse Grondwet werd in januari 1999 geamendeerd om het recht op leven vanaf de conceptie te beschermen, waardoor het nog moeilijker wordt om het totaalverbod op abortus aan te passen. Van de zeventien vrouwen die sinds 1998 veroordeeld zijn tot gevangenisstraffen, zitten er nog vijftien vast.

Laag opgeleid

De meeste vrouwen die in de gevangenis belanden zochten eerder medische hulp in een ziekenhuis na een abortus of miskraam. Ze werden aangegeven door ziekenhuispersoneel dat bang was medeplichtig te worden bevonden aan abortus. In veel gevallen werden ze al in het ziekenhuisbed geboeid en direct onder politiebegeleiding afgevoerd naar de gevangenis.

In El Salvador is het geen geheim dat vrouwen uit de middenklasse of hogere klasse veilig abortus kunnen laten plegen in privéklinieken.

Recente cijfers zijn niet beschikbaar, maar een studie van de Burgercoalitie voor de Decriminalisering van Abortus stelt dat tussen 2000 en 2011 in totaal 129 vrouwen werden beschuldigd van abortus. Van de 129 beschuldigde vrouwen kon 7 % niet lezen en schrijven, 40 % had alleen basisonderwijs gehad, 11,6 % middelbaar onderwijs en amper 4,6 % hoger onderwijs. Meer dan de helft van de beschuldigden had geen inkomen, 31,7 % moest het met een laag inkomen doen.

In El Salvador is het geen geheim dat vrouwen uit de middenklasse of hogere klasse veilig abortus kunnen laten plegen in privéklinieken. Deze artsen doen geen aangifte. Amnesty International eist in de petitie waarvoor 300.000 handtekeningen werden verzameld, toegang tot veilige abortus voor vrouwen die slachtoffer zijn van incest of verkrachting als het leven van de moeder gevaar loopt en in gevallen waarin de foetus misvormd is of weinig overlevingskans heeft.

Gesprekken in de startblokken

Vertegenwoordigers van president Salvador Sánchez Cerén namen deze handtekeningen eind april in ontvangst. Ook is gesproken met parlementsleden en vertegenwoordigers van justitie. “Er is in ieder geval bereidheid hierover te praten, we zien een zekere openheid”, zegt activiste Paula Ávila van het Center for Reproductive Rights, een internationale organisatie gevestigd in de VS.

Mensenrechtengroepen willen ook een reactie van de El Salvadoraanse regering op een beschuldiging van de Inter-Amerikaanse Mensenrechtencommissie (IACHR) die de staat medeverantwoordelijk houdt voor de dood van ‘Manuela’.

Manuela – die geen toestemming heeft gegeven haar echte naam te gebruiken – kreeg een doodgeboren kindje en werd ten onrechte beschuldigd van abortus. Ze werd veroordeeld tot dertig jaar cel. Later werd ontdekt dat ze leed aan lymfatische kanker, een ziekte die miskramen kan veroorzaken. Ze overleed in 2010 in de gevangenis zonder te zijn behandeld voor haar ziekte.

(Bron: IPS / Edgardo Ayala)