Virginie Viard vertrekt bij Chanel: portret van een geheimzinnige vrouw met een afkeer voor interviews

De creatief directeur van Chanel vertrekt. We kennen noch de naam van haar opvolger noch de reden voor haar vertrek, maar de modewereld reageert met een mix van verbazing en opluchting. Wat we zeker weten? Viards openhartigheid, loyaliteit aan Karl Lagerfeld, liefde voor haar werk en haar vastberadenheid zijn onmiskenbaar.

Ze houdt niet van interviews. Toch heb ik haar kunnen ontmoeten als de ‘rechter- en linkerhand’ van Karl Lagerfeld, een bijnaam die de man haar zelf gaf. Dat was al meer dan tien jaar geleden in Chanel’s atelier in de Rue Cambon 31 in Parijs. Viard was toen de directrice van het atelier. Haar zwarte haren verborgen haar gelaat. Ze droeg laarzen met zebraprint en een jumpsuit van Chanel. ‘Mijn favoriete kledingstuk,’ bekende ze, een tikkeltje brutaal.  

Het was meteen duidelijk dat ze zich niet bezighield met formaliteiten. Dat was haar stijl niet. Daarom sprak ze me aan met ‘je’ terwijl ik ‘u’ gebruikte. Ze praatte ook niet vaak over haar werk, dus ze vond het moeilijk om haar rol bij Chanel uit te leggen. 

Geen grote modedromen

Wanneer ze terugdacht aan haar kindertijd, kon ze geen modedromen voor de geest halen. Ze werd echter geboren in Lyon, een streek bekend om haar zijde, en haar grootouders waren zijdeproducenten. ‘Ik heb nooit van kleren gedroomd,’ vertrouwde ze me toe. ‘Hoewel mijn grootmoeders wel erg modieus waren. Mijn moeder droeg Sonia Rykiel en mijn tantes Saint Laurent. Ik hield van dat wereldje en we gingen altijd samen winkelen.’

Ze begon als kind te naaien met de stoffen die haar grootvader van de fabriek meebracht. ‘Het was simpel: ik vond het geweldig om met tricotstof jurken te maken. Ik was er op dat moment totaal geen expert in, maar ik hield er enorm van.’

Instant klik met Karl

Het was niet meer dan logisch dat ze zich in 1984 inschreef aan de Cours Georges in Lyon.  Ze had toen al een studie in de letterkunde geprobeerd, maar ze ‘haatte de sfeer’. Ze voelde zich beter bij Cours George waar een familiale sfeer heerste. ‘Ik woonde in de flat van een oude vrouw met punkers en mensen met kaalgeschoren hoofden. Het was in geen enkel opzicht luxueus. In die tijd was het geen mode om mode te studeren.’ Ze begon te werken als kostuumontwerper en kleedde ze acteurs voor films van regisseurs Bruno Nuytten en Krzysztof Kieslowski. 

‘Dat was een leuke periode,’ vertelde ze. ‘Maar dan liep ik stage bij Chanel, ik ontmoette Karl en ik wist meteen: dit is het! Ik voelde me er direct op mijn gemak. Karl en ik konden het goed met elkaar vinden en hij vroeg altijd naar mijn mening. Destijds was Chanel een klein modehuis, dus het was maar een klein team.’ Op het moment van ons interview nam het huis bijna heel Rue Cambon in beslag. ‘Enkel de ateliers zijn niet veel veranderd. Die zijn altijd het belangrijkste geweest bij Chanel.’

Na haar stage nam ze geleidelijk aan haar plaats in als rechterhand van Karl Lagerfeld. Toen hij in 1992 creatief directeur werd van het stervende modehuis Chloé, vroeg hij haar zelfs om mee te komen. En natuurlijk volgde ze hem trouw. Tot 1996 adviseerde ze Karl hoe hij nieuw leven in het modehuis kon inblazen met een dosis geheimzinnige vrouwelijkheid. 

Werken bij Chloé vond ze heerlijk. Naar eigen zeggen had ze stukken uit die tijd bewaard die ze nog af en toe droeg. Maar in 1997 keerde ze terug naar Chanel: ‘Ik zou nergens anders willen zijn,’ vertrouwde ze me toen toe. ‘Het is hier magisch.’

Geen tolk nodig

Als ‘rechter- en linkerhand’ van Lagerfeld had ze geen tolk nodig om zijn tekeningen uit de losse hand, soms op een tablet, te begrijpen. Ze kende zijn verlangens en zijn dromen. Ze anticipeerde op tegenargumenten en deelde dezelfde veeleisende normen.  ‘Ik probeer me altijd af te vragen wat Karl het mooist zal vinden, ook al word ik daar af en toe gestrest van…’, bekende ze. ‘En ik houd ervan om hem te verrassen, om ervoor te zorgen dat alles perfect is.’

In het atelier scherpte Virginie Viard haar kennis, intuïtie en voorkeuren aan. Ze werkte graag zelfstandig. Alles draaide voor haar rond creativiteit en diepzinnige relaties. ‘Mijn taak is om alles zo goed mogelijk te maken. Ik mag mezelf niet zomaar laten doen.’

Soepele overgang

Toen Lagerfeld in 2018 ziek werd, werkte ze mee aan zijn laatste modeshow voor Chanel. Na zijn overlijden op 19 februari 2019, stond ze al paraat: Virginie Viard werd benoemd tot creatief directeur van het huis. ‘Een soepele overgang’, gaf Bruno Pavlovsky aan, de modevoorzitter van Chanel.

Vijf jaar later maakte dezelfde voorzitter korte metten met de geruchten over Viards opvolging. ‘Sinds Virginie overnam van Karl Lagerfeld,’ vertelde hij Fashion Network op 3 mei 2024, ‘speculeren veel mensen over andere ontwerpers die Chanel gaan leiden. Maar laat ik duidelijk zijn: Chanel is niet op zoek naar een nieuwe artistiek directeur. Punt uit.’

Kritiek

Gedurende haar carrière als creatief directeur was Viard niet bij iedereen even geliefd. Hoewel haar collecties een commercieel succes waren, kreeg ze ook veel kritiek over zich heen. Haar kleren waren volgens critici voorspelbaar en saai. Ook Margot Robbie werd als ambassadrice voor Chanel geregeld kop van jut. Met de hashtag #freeMargotRobbie werd er online spot gedreven met haar rodeloperoutfits van het merk. In 2021 ging het merk viraal op TikTok met een overpriced adventskalender. Viards laatste jaren bij Chanel gingen dus niet van een leien dakje. Online is de teneur bij het nieuws over haar vertrek vooral opluchting. Maar nu is de grote zoektocht naar een opvolger begonnen. Zonder commentaar van Virginie Viard. Ze houdt niet zo van interviews.

Vertaling: Anouk De Coensel