TikTok in de ban van schattige mode: ‘Twee’ maakt een comeback

Dat modetrends zoals een boemerang werken, mag duidelijk zijn. Momenteel is TikTok geobsedeerd door Twee fashion, een trend uit het wel zeer nabije verleden. De schattige hipstermode van amper tien jaar geleden wordt zowel bejubeld als bekritiseerd.

Op het sociale mediaplatform TikTok circuleren heel wat filmpjes waarin geopperd wordt dat Twee terug van (nooit helemaal) weggeweest is. Polkadots, Peter Pan-kraagjes en gekleurde panty’s kunnen weer. Mandy Lee, een trendanalist uit Brooklyn die bekend staat onder haar TikTok-naam @oldloserinbrooklyn, kwam met dit idee op de proppen. Ze gaf in haar trendvoorspelling voor het nieuwe jaar aan dat ‘Indie Sleaze’ en ‘Twee’, modetrends uit het Indie Tumblr-tijdperk, een revival zouden kennen in 2022. Lee kan wel eens gelijk krijgen, want ook op de catwalks van de SS22 shows zagen we schattige, nostalgische mode opduiken bij merken zoals Coach, Dior, Chanel, Cecilie Bahnsen, Max Mara en Molly Goddard.

Is het niet wat vroeg om nostalgie te voelen voor een subcultuur die populair was tot 2015? Misschien is onze tijdsinschatting wat aangetast onder invloed van de coronamaatregelen. Tijdens de pandemie voelt alles van voor afstandsregels, lockdowns en zelftesten immers als een totaal andere wereld, dus we kunnen er wel begrip voor opbrengen. Wanneer we dit schrijven heeft de hashtag #twee meer dan 70 miljoen views op het platform. De meerderheid van de TikTokvideo’s heeft als soundtrack ‘Why Do You Let Me Stay Here’ van She & Him, de band van Zooey Deschanel en M. Ward. Onder de TikTok’ers die filmpjes delen over Twee heb je fans, haters en de mensen die zich afvragen ‘what the fuck Twee is’.

Heel simpel gesteld kan je de stijl omschrijven als de lente- en zomercollectie uit 2010 van Miu Miu, sixties en seventies vintage, het filmuniversum van Wes Anderson en de volledige garderobe van Zooey Deschanel, de postergirl van Twee Fashion. Twee is echter meer dan een schattige modetrend; het is een heuse subcultuur. En net zoals bij de meeste kledingstijlen gelinkt aan een subcultuur bestaat er discussie over wat authentiek Twee is en wat te mainstream – en dus heiligschennis.

Surfen op de Twee-golven

Voor de duidelijkheid: het is niet omdat je er Twee uitziet dat je Twee bent en het is niet omdat je Twee bent dat je alle popreferenties naar Tweecultuur kent of goed vindt. Het is zelfs niet zo dat je automatisch Twee gekleed gaat als je inherent Twee bent. Verwarrend? Een duik in de geschiedenis van Twee zal verheldering brengen.

De Twee-stijl mag dan wel hoogdagen gekend hebben tussen 2010 en 2015, de wortels van deze esthetiek gaan verder terug naar toen Tweepop – een vorm van Indie – het levenslicht zag. Kenners verdelen de Twee subcultuur in drie golven, waarvan de eerste zich eind jaren tachtig tot begin jaren negentig situeert, de tweede eind jaren negentig, en de derde rond 2010, toen ook het microblogplatform Tumblr populair werd. Een vierde golf – excusez le mot – zou nu dus aangebroken zijn.

Net als de term emo, is ’twee’ van oudsher een scheldwoord, zoals in de uitdrukking twee as fuck. In het Engels betekent het ‘overdreven schattig en eigenaardig.’ Het woord zou een verbastering van ‘sweet’ zijn in peutertaal. Hoewel de term dus geringschattend bedoeld wordt, heeft de subcultuur het woord teruggevorderd als geuzennaam.

Waarden

Journalist Marc Spitz was zo gefascineerd door ‘Generatie Twee’ dat hij er een heel boek over schreef. In ‘Twee: the gentle revolution in music, books, televison, fashion, and film’ (2014) beschrijft hij hoe ‘Twee’ een internationale, invloedrijke culturele beweging is, zoals hiphop in de jaren tachtig en punk in de jaren zeventig. Hij omschrijft Twee als ‘een esthetiek die zowel oud als modern aanvoelt en internationaal geliefd is door tieners, twintigers, dertigers en zelfs enkele Baby Boomers.’

Deze esthetiek en manier van leven is volgens hem al sinds de jaren vijftig aanwezig in verschillende vormen en moet gezien worden als een kruisbestuiving tussen muziek, kunst, film, mode, eten en politiek. Spitz somt ook een hele waslijst aan waarden op, die volgens hem Twee karakteriseren. Hou je vast, Twee volgens Spitz is: schoonheid boven lelijkheid verkiezen, maar ook de dood, duisternis en wreedheid niet ontkennen. Standvastig focussen op goedheid. De kindertijd en kinderlijke onschuld en oprechtheid verheerlijken en een gezond wantrouwen hebben tegenover volwassen worden. Een afkeer hebben van hebzucht. Geen interesse tonen in cool zijn en daardoor een soort fetisj voor de nerd ontwikkelen. Opkomen voor de underdog. Antimacho. Interesse hebben in seks, maar op een ietwat preutse en verlegen manier. Hongerig zijn naar kennis en nieuwe ervaringen. Het cultiveren van passieprojecten, voornamelijk DIY en eco. Er is ook ruimte voor minder vrolijke gevoelens overigens – ook al ziet alles er schattig en leuk uit. Aangezien Generatie Twee veel belang hecht aan oprechtheid, is ze ook eerlijk over verdriet en pijn.

Een Twee lifestyle kan volgens de auteur bevrijdend zijn. Je moet niet cool zijn, je moet niet agressief macho zijn en je moet niet volwassen worden. ‘Het geef je de vrijheid om zacht te zijn in een harde wereld.’

Kritiek

Niet iedereen is even enthousiast over de Twee revival en daar zijn verschillende redenen voor. Toen de trend rond 2010 populair werd, was er nog veel minder aandacht voor diversiteit, inclusiviteit en body positivity op sociale media dan nu. Critici wijzen er dan ook op dat de Twee modestijl voornamelijk uitgedragen werd door slanke, witte vrouwen uit de middenklasse. Het is immers een privilege te kunnen kiezen voor zachtheid en je te kleden op een kinderlijke, ietwat naïeve manier. Iemand die zich comfortabel voelt binnen de Twee-esthetiek, voelt zich veilig en gesteund door de gemeenschap.

Om een concreet voorbeeld te geven: stel je een jonge vrouw voor die in een vintage keukenschort een foodtruck met biologische snacks uitbaat, maar ook een Masterdiploma en sociaal en financieel vangnet heeft én de optie om ander werk te zoeken als het project faalt. Het zal misschien niet simpel zijn om te leven van deze job en alle balletjes in de lucht te houden, maar de strubbelingen zijn niet van dezelfde orde als die van mensen met een minder geprivilegieerde achtergrond, waarbij ze constant botsen op discriminatie. Dat zij Twee fashion associëren met verwende prinsessen in jurken met kattenprints is dus begrijpelijk.

Anderzijds zijn er ook mensen die stellen dat we de kans moeten aangrijpen om Twee deze keer wel voor iedereen beschikbaar te maken en de clichés achter ons te laten. In de Twee-club is in principe iedereen welkom die zich kan vinden in de waarden. De kritiek toont aan dat intenties – namelijk een veilige plek zijn voor buitenbeentjes – niet noodzakelijk in de realiteit weerspiegeld worden. Zal het deze keer inclusiever zijn? Time will tell.

Een andere kwalijke link is die tussen de Twee esthetiek en de Manic Pixie Dream Girl. Dit archetype uit de filmwereld heeft namelijk veel weg van Twee. De MPDG is een meisjesachtig, excentriek en vaak artistiek personage. Ook heeft ze vaak een opvallende haarkleur, als teken van haar excentrieke persoonlijkheid. Filmcriticus Nathan Rabin bedacht de term na het zien van Kirsten Dunst in de film Elizabethtown. Het probleem? Een Manic Pixie Dream Girl helpt de mannelijke protagonist bij zijn zoektocht naar geluk, zonder eigen geluk na te streven. Deze personages, meestal ontsproten aan mannelijke breinen, worden geseksualiseerd en seksistisch benaderd. De luiheid van de scenaristen zorgt ervoor dat de MPDG een eendimensionaal personage is, dat geen groei doormaakt. Ze dient louter om het mannelijke hoofdpersonage te helpen en te behagen als een soort schattige, wat rare muze. Gelukkig zijn er ook tal van regisseurs en scenaristen die zich bewust zijn van dit cliché en de MPDG in ere herstellen. Zoe Kazan, de scenariste van de film Ruby Sparks, is een voorbeeld hiervan.

Reclaimen van schattigheid

De Manic Pixie Dream Girl- problematiek sluit naadloos aan bij een ander euvel: voor buitenstaanders kan Twee truttig, gendernormatief en conservatief overkomen. Een vaak gehoorde kritiek is dat deze vrouwen zich schattig kleden om niet te bedreigend over te komen op mannen. Is dit wérkelijk wat er aan de hand is? Of is het net misogyn om dit te denken? We gaan even stellig zijn: het is idioot om een boek op basis van z’n cover te beoordelen. Waarom zou een vrouw met een froufrou en polka dots geen intelligente beslissingen kunnen nemen of opkomen voor gendergelijkheid? Ook Zooey Deschanel kan hiervan meespreken. In een interview met Glamour reageerde ze: ‘I want to be a fucking feminist and wear a fucking Peter Pan collar. So fucking what?’

Twee was populair tijdens de jaren negentig, net als de feministische subcultuur Riot Grrrl. De subculturen kenden heel wat overlap. Beiden hechtten veel belang aan een doe-het-zelf punk esthetiek en vochten op hun eigen manier tegen gendernormen. Hoewel Riot Grrrl duidelijker en luider was, viel Twee de genderrollen op subtiele wijze evenzeer aan. Twee suggereerde dat alle mensen, ook heteromannen, zo schattig mogen zijn als ze willen en zich niet hoeven te onderwerpen aan de beperkingen van mannelijkheid. Weg met de machocultuur dus.

In het BBC-artikel ‘The Rise of Twee’ (2014) verwijst Edward Meadham van modelabel Meadham Kirchoff als inspiratie voor zijn collectie naar Japanse kawaii en naar de Riot Grrrl-beweging uit de jaren negentig. Voor hem is Twee fashion niet louter schattig, maar draait het ook om rebellie. ‘De Riot Grrrls reclaimden girlishness door de codes en symbolen van hun eigen kindertijd als meisjes te gebruiken, en dit had een grote invloed op mij.’ Als stijliconen noemt hij Courtney Love, Viv Albertine van The Slits en Kathleen Hanna, feministisch activiste en lid van Bikini Kill, die allemaal op hun manier opvattingen over meisjes hebben ondermijnd en geherdefinieerd.

Heropflakkering in pandemietijden

Terug naar 2022. Waarom is Twee opnieuw populair, althans op TikTok? Er is de nostalgie naar het Tumblr-tijdperk, wat samenviel met Indie Sleaze en Twee mode. Alexa Chung was (en is) de belichaming van beide trends. Voor de meeste millennials betekent dit jeugdsentiment, voor Gen Z viel het nog net in de periode dat hun ouders hun kledingkeuzes bepaalden. Millennials die de laatste Twee-opflakkering hebben meegemaakt, hebben vast nog relikwieën in hun kledingkast hangen.

De voorliefde voor tweedehands en DIY van Twee leent zich bovendien goed voor een meer duurzame mode-aanpak, waar steeds meer aandacht voor is. Dat sommige Twee-hipsters een beetje hooghartig doen over alles wat ‘mainstream’ is, moet je er wel bijnemen.

Een Twee renaissance is ook een logisch, chronologisch vervolg op de revival van de Y2K-stijl, die ons meeneemt naar de periode tussen 1995 en 2004. Denk: laaghangende jeans, sexy snits, handtassen die net onder de oksel bungelen, spaghettibandjes en lipgloss. Ook deze trend blijft nog even plakken, net zoals je haar in voorgenoemde lipgloss.

De tijdsgeest heeft er vast ook mee te maken. Tijdens de pandemie, met bijhorende stress en polemiek, is verlangen naar simpelere tijden, kinderlijke onschuld en mensen die oprecht aardig zijn niet zo bizar. Wanneer de wereld een enge plek lijkt, kiezen sommigen ervoor een harnas te dragen, terwijl anderen zich in lieflijke mode willen hullen. Lief zijn als een soort antigif tegen pandemiepestkoppen, waarom ook niet?