Oud nieuws: waarom steeds meer modemerken heruitgaves op de markt brengen

Remake, remodel. Er wordt tegenwoordig opvallend vaak gegraven in de archieven van de mode. Identieke heruitgaven van oude ontwerpen zijn populair. Maar wat zegt die obsessie voor het verleden over de mode van vandaag?

Remember the Future – dat was de titel van de mannenshow van Louis Vuitton tijdens de modeweek in Parijs, enkele weken geleden. Artistiek directeur Pharrell Williams en Nigo, die voor de gelegenheid de handen in elkaar sloegen, keken nochtans meer naar gisteren dan naar morgen.

De ronde catwalk in een tent op de Cour Carrée van het Louvre werd om de paar meter onderbroken door grote witte vitrinekasten met opaak glas. Na de show werd het glas – poef! – transparant en konden de toeschouwers zich vergapen aan wat in een bijbehorende folder ‘The Archives’ werd genoemd, ‘a visual journey of Pharrell and Nigo’s Journey’, met onder meer een selectie vintage kleren van Billionaire Boys Club (het streetwearlabel dat de stijlgoeroes in 2003 samen hebben opgericht), accessoires uit Pharrells N*E*R*D-periode, tassen van Marc Jacobs en Karl Lagerfeld voor Vuitton, een ‘varsity jacket’ van Stüssy rechtstreeks uit Pharrells kleerkast, een donsjas die Pharrell voor Moncler ontwierp en een houten koffer van Louis Vuitton uit 1892, die hen blijkbaar had geïnspireerd. Alles samen honderddertig items, die dezelfde week nog werden geveild door Joopiter, het online veilinghuis van Pharrell. Zo hield de arme man er ook nog iets aan over.

Je kunt je afvragen waarom Pharrell en Nigo zo nodig een museum te hunner glorie wilden optrekken. Om zich, met andere woorden, niet toe te spitsen op mode – in de bijbehorende collectie voor komende winter zat geen enkel nieuw idee – maar op producten die ooit al eens zijn gemaakt. En die once upon a time misschien wel mode waren, maar dat nu niet langer zijn. Want mode verandert van vorm, evolueert, is elk seizoen, en soms vaker, iets anders. Geïnspireerd door het verleden, dat vaak wel. Maar niet klakkeloos een kopie daarvan.

Begin januari had Vuitton al uitgepakt met een ander archiefproject: een grootschalige remake van de samenwerking met kunstenaar Takashi Murakami, die oorspronkelijk van 2005 dateert. De collectie, tweehonderd referenties die in verschillende ‘drops’ op de markt worden gebracht, is voor de gelegenheid aangevuld met een aantal nieuwe accessoires, maar bestaat toch vooral uit heruitgaven van twintig jaar oude producten. Kunnen we daar even enthousiast over zijn als in 2005? Terwijl Chanel ‘onder constructie’ is in afwachting van de komst van Matthieu Blazy – de nieuwe artistiek directeur gaat pas later dit voorjaar aan de slag – en Gucci klapwiekt als een gewonde vlinder, heerst Vuitton onversaagd over de luxemode. En dus is het op zijn minst noterenswaardig wat dat label doet. En zit er allicht ook een goed uitgekiende strategie achter. Want ja, nostalgie is menselijk. Veel jonge luxeconsumenten waren twintig jaar geleden niet of net geboren. En zeker, het idee van ‘archive fashion’ leeft bij modeliefhebbers.

It bag, out bag

Vuitton is overigens niet alleen. Er wordt ook elders teruggegrepen naar klassiekers uit de oude doos. Bij Dior haalden Maria Grazia Chiuri en Kim Jones de Saddle Bag uit de archieven. Die handtas werd in 1999 gelanceerd onder het creatieve leiderschap van John Galliano, toen bezig aan zijn derde jaar bij Dior. Carrie Bradshaw droeg er een in seizoen drie, episode vijf van Sex and the City. Paris Hilton werd ermee gefotografeerd. Elke it-bag verliest uiteindelijk stoom en na een jaar of vijf jaar had ook de Saddle afgedaan. Vergane glorie, een gedateerd symbool van Y2K. Maar alles komt terug.

In 2014 poseerde Beyoncé met een vintage exemplaar, waarna de tas opnieuw populair werd, en meteen ook weer duurder op de tweedehandssites. Nog vier jaar later integreerde Chiuri de tas opnieuw in haar collecties. Er hoorde een campagne bij op sociale media, met honderd influencers, stuk voor stuk uitgedost met de zadeltas. Nog in 2018 gebruikte Kim Jones de tas voor het eerst in de mannencollecties. Het tweede leven van de Dior Saddle blijft voorlopig nog altijd duren, in talloze variaties. Maxi, mini, in denim, met monogram, of best van al met een ook nog door Galliano geïntroduceerde nieuwsprint. Nu kun je ‘oude’ tassen gemakkelijker slijten dan dito kleren – kijk maar naar de Kelly (oorspronkelijk de Sac à Dépêches, circa 1930) en de Birkin (1984) van Hermès. Zo’n tas is de essentie van een luxemerk, de basis, ground zero.

Daarnaast zijn er vestimentaire evergreens zoals de Levi’s 501, de poloshirts van zowel Lacoste als Ralph Lauren, het lichtgrijze sweatshirt van Champion, of het gewaxte jasje van Barbour. En sneakers, uiteraard, zoals de Converse All Stars, de Stan Smith en de Samba van Adidas, de Nike Air Max. Maar dat zijn allemaal modellen die nooit uit productie zijn gegaan.

Dat labels, en luxelabels in het bijzonder, afgevoerde items uit de archieven halen, is een recenter fenomeen. Prada heeft een Re-Edition lijn, met heruitgaven van handtassen en schoenen van rond de eeuwwisseling. In de lente-zomercollectie 2025 van het Italiaanse modehuis werden maar liefst vier populaire schoenen uit oude collecties opnieuw tot leven gebracht. Als exacte kopieën. Ook Walter Van Beirendonck liet een van zijn recente collecties vergezellen door een reeks accessoires uit zijn hele carrière. Niet dat Van Beirendonck zo’n nostalgicus is: zijn collectie voor komend najaar kreeg de titel NEW.

Dolce&Gabbana wijdde voor zomer 2023 een volledige mannenshow aan heruitgaven. Dat deden ze nadat ze jarenlang enthousiast influencers en TikTokkers hadden nagehold, met almaar luidere, meer opgefokte kleren, die doorgaans wel ‘fun’ waren, maar tegelijk ook ver verwijderd van hun oorspronkelijk DNA. De facsimilecollectie draaide de klok niet terug, maar zette ze wel even stil. Zodat het merk kon herbronnen. Voor de generaties die alleen vertrouwd waren met de kitschversie van Dolce&Gabanna, post-eeuwwisseling, was het een uitgelezen kans om te tonen waar de Italiaanse ontwerpers ooit voor stonden. En dan is er nog het hernieuwde succes van Courrèges, dat eigenlijk volledig is gestoeld op heruitgaven van de geplastificeerde jasjes van het merk uit de sixties. Of de poging tot herlancering van Jean Paul Gaultier, ook alweer enkele jaren geleden, met enerzijds een couturecollectie waarvoor elk seizoen een andere gastontwerper wordt aangetrokken, en anderzijds heruitgaven van klassiekers uit de back catalogue.

‘Mid-century’

In de meubelsector zijn heruitgaven veel couranter. Cassina begon al in 1973 met het reproduceren van ontwerpen van onder anderen Le Corbusier, Jeanneret en Charlotte Perriand, Gerrit Rietveld en Frank Lloyd Wright, en voegt nog regelmatig ‘maestri’ toe aan zijn cataloog. Ook Vitra blijft scoren met ‘mid-century’ meubilair van Charles en Ray Eames, George Nelson en Verner Panton. Los van die iconen snuffelt de meubelindustrie voortdurend in de archieven. Om er vergeten parels van cultdesigners uit op te vissen, of omdat er plots weer vraag is naar een bank die om onduidelijke redenen – plots trendy – voortdurend opduikt in woonreportages. Zoals de Soriana-bank van Afra en Tobia Scarpa uit 1969, ook bij Cassina.

Heruitgaven van bestaande ontwerpen in de woonkamer lijken niet abnormaal of ongepast. Een ‘interessant’ interieur is vaak een melange van stijlen en periodes. En er wordt, behalve door designsnobs, ook niet neergekeken op hedendaagse versies van klassiekers. Die zijn nooit helemaal identiek aan het origineel, omdat de fabricatiemethodes en de materialen zijn veranderd. Soms als gevolg van geëvolueerde wetgeving – niemand zit te wachten op een stoel van kankerverwekkend asbest – maar het resultaat is altijd gelijkend genoeg. Niet iedereen heeft het budget voor een vintage stoel in transparant acryl van Shiro Kuramata, en sommige mensen willen gewoon liever nieuw meubilair in huis, zonder krassen of patine.

Mode en design zijn sinds een jaar of twintig meer verstrengeld dan ooit. Bijna elk luxemerk heeft ook een meubellijn, of organiseert prestigieuze projecten voor de designweek van Milaan. En toch heeft het eindeloos geduurd voor modehuizen er zelfs maar aan dachten om archiefstukken te reproduceren. Tenzij, heel af en toe, als gimmick. Zoals toen Donatella Versace net voor de pandemie Jennifer Lopez liet paraderen in een kopie van de jurk waarmee ze in februari 2000 tijdens de Grammy Awards ‘het internet deed ontploffen’.

Of zoals toen Demna voor zijn eerste coutureshow in 2021 bij Balenciaga een trouwjurk van Cristóbal Balenciaga uit 1969 exact herschiep. De show vond plaats in een facsimile van de oude couturesalons van het huis, artificieel verouderd zodat het leek alsof er vijftig jaar niemand een voet had gezet. Misschien had Demna Martin Margiela in gedachten, een huis waarvoor de in Antwerpen opgeleide artistiek directeur lang heeft gewerkt. Margiela introduceerde in 1994 het idee van ‘Replica’ – ‘Kledingstukken en accessoires die over de hele wereld met de hand zijn uitgezocht en minutieus worden gereproduceerd, met behoud van hun karakter en charme’, volgens de officiële propaganda van het huis. Replica leeft nog altijd voort: tijdens Pitti in Firenze, ’s werelds belangrijkste evenement voor mannenmode, showde nevenlijn MM6 vorige maand een collectie die onder meer was geïnspireerd door de garderobe van Miles Davis. Een van de stukken was een kopie van de tas die de jazzmuzikant ooit gebruikte om zijn saxofoon te vervoeren.

NET ALS TOEN
1. Zelfs bij Uniqlo kan je dit voorjaar terecht voor een replica: het sweatshirt dat in 1984 werd gedragen door het personeel van de eerste winkel wat toen nog het Unique Clothing Warehouse was, in een voorstad van Hiroshima.
2. Eind januari sloot Kim Jones zijn allerlaatste show voor Dior af met een oogverblindende, lichtroze opera coat die was gelift uit de Pondichéry-collectie van 1949, met identieke borduursels. Een couturestuk, net als toen, maar nu voor mannen.
3. Levi’s recreëerde de sixtiesgarderobe van Bob Dylan voor de biopic A Complete Unknown, waarin Timothée Chalamet een customized 501 draagt met bootcut-inzetstuk, riem met D-gesp, en een suède truckerjack. De minicollectie werd vorige maand uitgebracht in beperkte oplage.

Uitgeblust

Betekent die aandacht voor vroeger dat de mode collectief is uitgeblust? Dat de ideeëntrommel leeg is? Dat alles al eens gedaan is, en dat er dus niets anders op zit dan terug te kijken? Soms wel, maar niet noodzakelijk. De wereld is veranderd. De huidige generatie modeconsumenten weet om te beginnen veel meer van mode dan vorige generaties en lijkt ook meer geïnteresseerd. Online is het aanbod van modedocumentatie en discussiegroepen eindeloos, en offline boomt het aanbod van modetentoonstellingen. Bij de merken zelf was er nooit zoveel aandacht voor de eigen geschiedenis als tegenwoordig. Tot een jaar of tien geleden hielden ze op enkele uitzonderingen na vaak amper iets bij. Nu spenderen labels die het zich kunnen veroorloven fortuinen op veilingen, in een poging om een eigen archief te reconstitueren. De prijzen zijn vaak adembenemend, zoals onlangs op de verkoop van Margiela-stukken uit een Italiaanse privécollectie.

Tegelijk kijken consumenten anders naar mode. We dragen véél meer tweedehands en zullen dat in de toekomst allicht nog meer doen. De betere tweedehandswinkels zien er even chic uit als luxeboetieks. Dat celebs vaak oude (en dus unieke) jurken dragen op de rode loper helpt ook. Zelfs het woordgebruik verandert: we dragen niet langer tweedehands of vintage, maar ‘archive’. Oude kleren – pardon: de juiste oude kleren – zijn respectabel geworden. We mixen veel meer dan vroeger heden en verleden in onze garderobes en er is dus zeker ook ruimte voor iets daartussenin: iets dat vertrouwd is, maar toch nieuw. En waar je dus geen honderd tweedehandszaken voor moet afschuimen, online of in het echt. Je hoeft er ook geen fortuin aan te besteden en bovendien is de kans veel groter dat je die droomjurk in je maat vindt. Goed, het ontbreekt die heruitgave misschien aan een ziel, wat dat ook mag zijn, maar hij ruikt wel lekker. Of tenminste niet naar een muffe kelder.

Het is tot slot ook gewoon een rare tijd voor de mode, en voor de luxemode in het bijzonder. De stoelendans is zó intens – er wordt elke week wel een andere ontwerper op een nieuwe plek gepositioneerd – dat veel labels in de praktijk geen duidelijk profiel meer hebben. Wat betekent Gucci nog, of Burberry? Daarenboven worden er zoveel collecties uitgebracht, en wordt er zoveel op merchandisers vertrouwd dat veel collecties heel erg op elkaar zijn gaan lijken, dat alles in elkaar overvloeit, en dat niets er nog echt uit springt. Een grijze, beige brei van mode. Dan is een heruitgave toch aantrekkelijker. Zo’n stuk is duidelijker dan een willekeurig ontwerp van de zoveelste huursoldaat die een label naar zijn of haar hand probeert te zetten. Het staat voor iets.

Lees ook: ‘Het is frivool, vervuilend, betoverend en politiek tegelijk’: waarom glitter terecht een expo krijgt