Van pop-up stores naar 3D-printing: wat mode met recht te maken heeft

In maart kwam een tiental juristen aan de Balie in Antwerpen samen om het over mode en recht te hebben. Ze bespraken hoe het vandaag de dag zit met het huurcontract van pop-up shops, dat in 2016 werde opgericht, en hoe je omgaat met plagiaat in een wereld waarin je tegenwoordig zelfs schoenen kan printen met een 3D-printer.

Het recht past zich aan tijd en ruimte aan en evolueert mee met de maatschappij. Net zoals de modewereld, die constant snakt naar vernieuwing, staat recht nooit stil. Recht wordt gezien als pragmatisch en stijf; mode daarentegen als creatief, maar oppervlakkig.

Mode en recht gaan vaak hand in hand.

Toch gaan de twee vaak hand in hand. Jurist Dave Mertens en fashionista Nele Somers delen graag hun kennis over het pop-up decreet, de mode van de toekomst en de eventuele toename van plagiaat dat hiermee gepaard zal gaan.

Leegstaand metrostation als pop-up

‘Sinds de negende staatshervorming vond er een herstructurering van woninghuur, pacht en handelshuur plaats’, licht Mertens toe. ‘Om stadskernen zoals Turnhout te versterken en half lege winkelstraten te bestrijden, kwam de pop-up als (deel)oplossing.’

Pop-up stores worden niet alleen ingezet om stadskernen te boosten, maar ook grote merken zoals Uniqlo maken gebruik van de trend. Grote bedrijven zien dit als een kans om tijdelijk hun merk op een populaire plek in de kijker te zetten.

Daarnaast kan een pop-up ook gebruikt worden als esthetisch alternatief om lege panden tijdelijk een nieuwe invulling te geven. Zo werd een Londens metrostation dat al even leeg stond omgetoverd tot een hippe pop-up shop.

Waarom pop-up?

De tijdelijke winkels werden in het leven geroepen om nieuwe concepten uit te proberen, merken te boosten en om leegstand tegen te gaan. Om het fenomeen een vaste waarde in onze maatschappij te geven en het concreet te maken, trad in 2016 het pop-up decreet in werking. Het decreet zorgt voor versoepeling van het toenmalige huurregime.

Voordien was men als huurder gebonden aan een minimumduur van negen jaar en was er pas na drie jaar een opzeggingstermijn. Ook de mogelijkheid tot huurprijsherziening was pas mogelijk na drie jaar huur.

Om het fenomeen een vaste waarde in onze maatschappij te geven, trad in 2016 het pop-up decreet in werking.

Voor pop-up stores gelden er nu andere regels. ‘De duur van een pop-up bedraagt minder dan een jaar, daarna wordt die van rechtswege beëindigd. De zaakvoerder heeft geen recht op hernieuwing of op een uitzettingsvergoeding’, verheldert Mertens. Als de periode toch meer dan een jaar bedraagt, bestaat de mogelijkheid wel om de huur te verlengen. Als dat gebeurt, wordt er terug overgeschakeld op de gewone handelshuurwet.

Mode van de toekomst

In pop-up winkels worden ook vaak de nieuwste technologieën voorgesteld, waaronder 3D-printing. ‘In 2015 creëerde designer Danit Peleg een hele ready-to-wear 3D-collectie met zijn thuisprinter’, leidt Somers in. Eerder in 2013 verscheen zangeres Lady Gaga in The Parametric Sculpture Dress, een op maat gemaakte jurk in 3D geprint. Ook talent van eigen bodem waagde zich in de wereld van 3D-juwelen, denk maar aan Nicky Janse met zijn brand Helix.

Niet enkel artiesten en designers kunnen pronken met deze nieuwigheden. Iedereen die beschikt over een printer voor schoenen of kleding, kan eraan beginnen. Zo wordt kleding meer geïndividualiseerd, valt beperking van design weg en wordt het productieproces op enkele niveaus goedkoper. De eerste kledingprinter voor thuis wordt verwacht tegen 2050.

Namaak

De individualisering van kleding door middel van een printer gaat gepaard met een toenemende vrees voor plagiaat. Wanneer de thuisprinter efficiënt en consumentvriendelijk wordt, is elke gebruiker een potentiële namaker.

Dat geldt zowel voor zij die illegaal CAD-designs downloaden, Computer-Aided Designs die de mogelijkheid bieden om via de computer 2D- en 3D-tekeningen te maken, als voor zij die de geprinte namaakproducten doorverkopen via marktplaatsen. Daarnaast is er ook sprake van namaak bij het scannen en printen van vervangonderdelen van zaken door de consument en tussenpersoon.

Namaak kan verhinderd worden door een patent te nemen op het patroon, de 3D-scan of het kledingstuk op zich.

Natuurlijk is het genuanceerder dan dat. Niet elke kopie heeft een illegaal karakter en niet elk kledingstuk wordt beschermd. Zo is dat bij trends nooit het geval en gaat men altijd kijken naar de originaliteit van een stuk. Kijk maar naar de winkelketen Zara. Seizoen na seizoen worden grote haute couture labels gekopieerd op een ‘legale’ manier, trends herkauwd en designer outfits gereproduceerd, maar niet exact hetzelfde.

Bescherming van voorwerp

Namaak kan verhinderd worden door een patent te nemen op het patroon, de 3D-scan of het kledingstuk op zich. Hiervoor moeten de designs origineel genoeg zijn. Trends vallen hier dan ook niet onder.

Volgens Somers kan het versterken van de huisstijl van het merk of het versterken van het intellectueel eigendomsrecht ook een oplossing zijn.

StampMedia – Tara Boutaleb