Waar komt jouw handtas of leren jasje vandaan? De meeste grote luxemerken geven dat geheim niet prijs. Dat is nefast voor de mensenrechten, blijkt uit een nieuw rapport van SOMO.
Op basis van openbare data onderzocht de mensenrechtenwaakhond SOMO in hoeverre luxemerken transparant zijn over de lederwaren die ze produceren. Uit hun nieuwe studie blijkt dat maar liefst vier op de vijf luxemerken niet transparant zijn.
Het onderzoek van SOMO omvat honderd merken. Het bekeek hiervoor niet enkel luxemerken, maar ook reguliere schoenenmerken en online retailers. Daarbij hebben ze “enkele van de grootste spelers in termen van omzet en marktaandeel” onderzocht, benadrukt de organisatie. Op dat totale plaatje publiceren 29 op de 100 bedrijven een leverancierslijst, wat neerkomt op een derde.
De cijfers over luxemerken liggen nog een pak lager. Slechts 9 op 44 onderzochte merken zijn transparant over hun leveranciers. Bij de “beste leerlingen” van de luxeklas zitten het Zwitserse Bally en de Italiaanse merken Fendi en Zegna. Helaas is ook daar de informatie die ze prijsgeven “onvolledig en willekeurig”, oordeelt SOMO-onderzoeker Martje Theuws. Zo publiceert bijvoorbeeld enkel het herenmodemerk Zegna informatie over vakbondsvrijheid. “Door onvolledige informatie ontstaat soms een heel positief beeld, wat niet altijd terecht is. Daarom is het zo belangrijk om volledige leverancierslijsten te publiceren, om nader onderzoek te voeren.”
Handen in de chemicaliën
De leerindustrie is berucht vanwege povere arbeidsomstandigheden. Vooral in het globale Zuiden zijn rapporten over leerlooierijen onverdeeld negatief over de manier waarop het product vervaardigd wordt. Ook het milieu krijgt ervan langs, benadrukt SOMO: “De chemicaliën die gebruikt worden in de leerindustrie kunnen zeer vervuilend zijn en zonder de juiste bescherming ernstige gezondheidsproblemen veroorzaken”.
Dat bevestigt de Indiase econoom Sandeep Gupta. Hij schreef een doctoraat over de leerindustrie in zijn land aan het Indian Institute of Technology in Kanpur. In die regio sprak hij verschillende leerlooiers. “Er gebeuren veel ongelukken, zoals brandwonden door de chemicaliën. Ook huidproblemen komen vaak voor. De meeste arbeiders dragen geen handschoenen, terwijl ze met hun handen in de chemicaliën zitten.”
Made in Italy
Dergelijke omstandigheden komen ook voor in Europa, benadrukt Theuws van SOMO. Leden van de industriële lobby Leather UK, waaronder milieubioloog Kerry Senior, spreken dat tegen. “Het zijn de horrorscenario’s in India die uitzonderlijk zijn”, zegt Senior. Onderzoek van de Britse auteur Tansy Hoskins bevestigt echter de analyse van SOMO. Voor haar boek Foot Work nam ze de schoenenindustrie in Macedonië onder de loep. Ook daar gebruiken arbeiders chemicaliën en lijmen ze zonder bescherming in geenszins brandveilige omstandigheden.
Veel van de producten uit Macedonië worden vervolgens naar Italië verscheept en krijgen een “made in Italy”-label, wat luxueuzer klinkt dan “made in Macedonië”. De ware herkomst van de producten wordt daarmee onder de mat geveegd.
Luxemerken eerder op de vingers getikt
Theuws zegt het “schokkend” te vinden dat juist het luxesegment laks is op het vlak van transparantie. “Als een bedrijf zijn leveranciers in zijn productieketen kent, is er geen enkele reden om dit niet openbaar te maken”, stelt ze. “Als een bedrijf zijn productieketen daarentegen niet kent, roept dit ernstige vragen op over de verantwoordelijkheid die het bedrijf neemt.”
Uit eerder onderzoek van de ngo Fashion Revolution, dat SOMO geraadpleegd heeft voor dit rapport, blijkt al langer dat net de luxemerken weinig op hebben met transparantie. Zo scoorde onder meer het Amerikaanse luxemerk Tom Ford, dat ook handtassen, riemen en andere accessoires op de markt brengt, een nul op de Fashion Transparency Index in 2022.
