Kledingkast én onze organen vol microplastics: grote merken gebruiken steeds meer synthetische stoffen

Een rapport van de Britse ngo Changing Markets Foundation legt bloot dat heel wat fast fashionmerken loze beloftes doen op vlak van duurzame verandering. Hun collecties bestaan voornamelijk uit synthetische vezels, terwijl het inperken daarvan belangrijk is om de sector te verduurzamen.

Hoewel reclamecampagnes van beroemde modemerken pocherig beweren dat ze vriendelijk zijn voor het milieu, blijkt er nog bijzonder veel werk aan de winkel. Een rapport van de Changing Markets Foundation toont immers aan dat grote modebedrijven, waaronder SHEIN, Zara en Boohoo, hun gebruik van vervuilende synthetische stoffen niet afbouwen. Integendeel: ze gebruiken deze stoffen, waaronder polyester, steeds vaker.

Textiel produceren op basis van fossiele brandstoffen blijft populair, aangezien het goedkoop en gemakkelijk is. Synthetische vezels zijn de dominante keuze geworden voor zowel de mode- als de bredere textielindustrie. Ze zijn goed voor meer dan twee derde van de textielproductie, een cijfer dat naar verwachting zal stijgen tot 73 procent in 2030.Het probleem is dat er fossiele brandstoffen aan de basis liggen van synthetische kleding en dat deze kledingstukken microplastics loslaten tijdens het wasproces en gebruik. Niet bepaald milieu- of klimaatvriendelijk dus.

Weinig transparantie

Een enquête over materialengebruik en duurzaamheidsdoelstellingen werd in april 2024 naar vijftig modemerken gestuurd door Changing Markets en partnerorganisaties Clean Clothes Campaign, Fashion Revolution, No Plastic in My Sea en de Plastic Soup Foundation.

Slechts drie merken meldden via deze enquête dat ze het gebruik van synthetische stoffen hebben verminderd. Elf van de drieëntwintig merken die reageerden gaven toe dat ze méér synthetische materialen zijn gaan gebruiken. Ook een aanzienlijk deel van de bedrijven weigerde te antwoorden. Transparant communiceren blijft een heikel punt voor heel wat modemerken.

Grootste plasticverslaafden: Inditex & SHEIN

Inditex, het moederbedrijf van Zara, rapporteerde het grootste volume aan synthetische materialen. Het gebruik van fossiele stoffen door dit fast fashion-bedrijf is sinds de vorige enquête van de ngo met een vijfde toegenomen. Fast fashion-leider SHEIN meldde het hoogste percentage synthetische vezels (81 procent) ten opzichte van natuurlijke vezels. SHEIN maakte geen volumes bekend, maar aangezien het merk de markt heeft veroverd, noemt Changing Markets het zeer waarschijnlijk dat het ook qua volume de grootste gebruiker is van alle bevraagden. Nike gaf ook geen totale hoeveelheid synthetische stoffen vrij in de enquête, maar gaf wel aan een aanzienlijke hoeveelheid polyester te gebruiken.

Boohoo meldde een stijging in het gebruik van synthetische vezels, nu goed voor 68 procent van de materialen. Dit Britse fast fashion-merk werd onlangs nog op de vingers getikt omwille van greenwashing. Lululemon negeerde dit jaar de enquête, hoewel het jaarverslag van 2022 aangaf dat 67 procent van hun materialen synthetisch was. Het Canadese sportmerk kwam recent nog onder vuur te liggen. Niet alleen werden ze beschuldigd van greenwashing, de chemicaliën in hun producten blijken ook schadelijk voor onze huid.

Microplastics in de zee en in onze hersenen

De modemerken schuiven de verantwoordelijkheid voor de vervuiling door microplastics door naar hun klanten, door wasmachinefilters of onderhoudsinstructies aan te bevelen. Zelf minder synthetische vezels gebruiken, is voor de meerderheid van de modemerken niet aan de orde.

Microplastics bevolken intussen de hele planeet en worden aangetroffen in menselijke organen. Een recente studie aan de Universiteit van Sao Paulo in Brazilië toonde aan dat er via onze neus zelfs microplastics in onze hersenen belanden. Deze studie vermeldde ook onze kleding als bron van deze microplastics.

In een reactie op het rapport benadrukt zeevervuilingsexpert Dr. Sedat Gündoğdu hoeveel impact mode heeft op de alomtegenwoordigheid van plastic in onze natuur: ‘Synthetische vezels uit textiel zijn een van de meest voorkomende soorten microplasticvervuiling in het milieu geworden en worden geïdentificeerd in tal van menselijke organen. Het gebruik door fabrikanten is zo enorm, en de vervuiling zo zwaar, dat het correct is om te zeggen dat mode  een risico is geworden voor het milieu en de volksgezondheid.’

Alle ogen gericht op de beleidsmakers

De komende jaren worden wereldwijd meer dan 30 wetsvoorstellen ingevoerd, waaronder een VN-verdrag over plasticvervuiling dat later dit jaar wordt verwacht. De EU heeft beloofd de sector te verduurzamen in Europa. Ze stellen wetten op om de kwaliteit van kleding te verbeteren, afval en vervuiling te verminderen, greenwashing aan te pakken, overconsumptie tegen te gaan en de verantwoordelijkheid van het product bij de producent te leggen.

Volgens de ngo Changing Markets is het mogelijk dat de ambitieuze doelstellingen van de EU nog verwateren. De organisatie roept dan ook op om het terugdringen van microplasticvervuiling duidelijk op te nemen in de wetgeving. Als het niet helder is, kunnen fast fashion-spelers via achterpoortjes nog steeds als duurzaam bestempeld worden.  

De campagnemanager Urska Trunk waarschuwt voor greenwashing: ‘De mode staat op een kritiek punt, waarbij grote merken blijven inzetten op het fast fashion-model en de markt overspoelen met wegwerpbare, vervuilende stoffen. Deze bedrijven blijven sterk inzetten op plastic vezels en tonen weinig intentie om te veranderen, terwijl ze afleidingstactieken gebruiken die zijn afgekeken van de fossiele brandstofindustrie om echte vooruitgang te vertragen. De regelgevers moeten waakzaam blijven. We hebben sterke, doortastende actie nodig om de mode weg te leiden van haar afhankelijkheid van fossiele brandstoffen en naar het creëren van hoogwaardige kleding die mensen langer willen houden.’

Recyclage?

Er worden steeds meer kleren geproduceerd, maar het aandeel dat gerecycleerd wordt is nog steeds bijzonder klein. Volgens McKinsey wordt er minder dan één procent van het textielafval gerecycleerd tot nieuwe mode-items. Er belanden dus gigantische hoeveelheden kledij in verbrandingsovens of op afvalhopen.

Het rapport van Changing Markets waarschuwt ook om recyclage van synthetische stoffen niet als de heilige graal te zien. Modemerken presenteren de overstap van nieuw naar gerecycled polyester vaak als dé oplossing. Ze noemen het hun belangrijkste strategie om de afhankelijkheid van synthetische vezels aan te pakken.

Textiles Exchange, een sectororganisatie die meer dan 800 merken vertegenwoordigt, en de drankenindustrie hebben deze aanpak echter bekritiseerd als ineffectief en misleidend. Gerecycled polyester, dat momenteel bijna uitsluitend wordt gemaakt van plastic flessen, verstoort de recyclingkringloop van fles naar fles. Kledingstukken gemaakt van deze flessen, kunnen niet effectief worden gerecycleerd tot materiaal van dezelfde kwaliteit vanwege beperkingen in textielrecyclingtechnologieën. Ze zullen dus eerder op stortplaatsen belanden of worden verbrand. Er wordt wel geïnnoveerd op dit gebied, maar gerecycleerde synthetische stoffen blijven microplastics in de hand werken. Ze laten zelfs nog meer vezels los dan virgin materiaal.

Helaas stelt 82 procent van de ondervraagde bedrijven dat ze enkel hun afhankelijkheid van nieuwe kunststoffen willen verminderen, in plaats van alle vormen van synthetische materialen te verminderen of uit te bannen.

Lees ook:

– Bestudeer de stoffen en keer kleding binnenstebuiten: zo herken je kwalitatieve kleding
– De kwaliteitscrisis in de mode: waarom gaan onze kleren zo snel kapot?