Jean-Paul Gaultier stopt met defilés: vijf sleutelmomenten uit zijn carrière

Woensdag is de allerlaatste show van Jean-Paul Gaultier. Na vijftig jaar trekt de bezieler van de punt-bh een streep onder zijn catwalkcarrière. Een overzicht van zijn opvallendste wapenfeiten.

Zijn afscheid kondigde de ontwerper zelf aan via een ludiek filmpje op Twitter. ‘Woensdag 22 januari houd ik mijn laatste catwalkshow. Het gaat laat worden. We gaan ons amuseren’, klinkt het. De beelden zijn gefilmd met een smartphone en hebben een hoog huis-tuin- en keukengehalte. Alsof de ontwerper zelf niet te veel gewicht wil hangen aan zijn exit.

Let wel: Jean-Paul Gaultier gaat niet volledig met pensioen. Hij trekt zich terug als ontwerper van Gaultier Couture, maar blijft wel aan het roer staan van zijn eigen bedrijf. Wat hij precies van plan is, blijft voorlopig een goed bewaard geheim. Dat het spannend wordt, staat vast. ‘De haute couture gaat verder, ik heb een nieuw concept’, aldus Gaultier knipogend in het filmpje. Maar eerst: tijd voor een terugblik.

Het bewogen begin: de mannenrok

In 1976 stelt Gaultier zijn eerste collectie voor in Parijs. Geïnspireerd door de punkbeweging en het bijbehorende anarchistische sfeertjes stuurt hij geen typische schoonheden de catwalk op. Zijn modellen hebben rimpels, tatoeages en overgewicht. De mannen gaan gehuld in strakke matrozenpakjes en androgyne outfits, lang voor termen als non-binair en genderfluïde ingeburgerd zijn in de dagelijks woordenschat.

De modewereld is in schok, maar daar trekt Gaultier zich bijzonder weinig van aan. ‘De viriliteit van een man lees je niet af aan zijn kleding, ze zit in zijn hoofd’, zo verklaart de ontwerper zijn controversiële keuze achteraf. Een paar jaar later, in 1985, gaat Gaultier nog een stapje verder en ontwerpt hij een kledingstuk dat intussen is uitgegroeid tot een klassieker in zijn collecties: de mannenrok. Dat alles bezorgt hem de naam enfant terrible van de Franse mode, een reputatie die de ontwerper zelf nog het meest van al koestert gedurende zijn hele carrière.

De grote doorbraak: het korset met de conische cups

Zijn grote doorbraak komt in 1990, met dank aan Madonna. De superster maakt van het beige korset met de conische cups haar handelsmerk wanneer ze met haar Blond Ambitions Tour de wereld rondtrekt. In haar nummers zingt ze over seksuele bevrijding en het katholicisme, de impact van haar woorden zet ze kracht bij met theatrale performances waarin de parmantige puntbh’s een prominente plaats krijgen. De beelden van haar show gaan de wereld rond, de bijbehorende controverse komt hen beiden erg goed uit.

Niet alleen professioneel bakken Gaultier en Madonna samen warme broodjes, ook privé worden ze erg close. ‘Ik heb haar al drie keer ten huwelijk gevraagd’, grapte de ontwerper een tijd geleden in een interview. ‘Ze heeft tot nu toe elke keer nee gezegd.’ Daar zit zijn geaardheid ongetwijfeld ook voor iets tussen: Gaultier valt voor mannen.

De brave constante: Bretonse streepshirts

Gaultier houdt van constanten. Naast de puntbh’s en de mannenrokken is er nog een ander, veel braver element dat steevast in elke collectie terugkeert: de Bretonse streep. Inspiratie voor deze look haalt hij bij de uniformen van de Franse matrozen uit de 19^de eeuw. De eenvoudige blauw-witte strepen zijn veelzijdig, tijdloos en onlosmakelijk verbonden met de Franse modecultuur waar hij zo graag mee dweept. Gaultier is trouwens niet de eerste ontwerper die de mosterd gaat halen op zee. Ook collega Coco Chanel koesterde een liefde voor de tijdloze eenvoud van de blauw-witte lijnen.

De verrassing: parfumflesjes in korsetvorm

Gaultier loopt niet graag in de pas en verkent regelmatig nieuwe paden. De parfumwereld is er daar een van: de ontwerper heeft een indrukwekkend cv met iconisch geuren. In 1993 bracht hij met Belle en Corset en van zijn bekendste parfums op de markt. De geur komt – weinig verrassend – in een korsetvormig flesje en was een instant hit. Op de mannenmarkt schrijft hij met ‘Le Mâle’ een van de bestverkochte mannengeuren in Europa op zijn naam.

Het begin van het einde: Hermès

Zijn rebelse imago staat het succes van de ontwerper niet in de weg. In 2003 trad Jean-Paul Gaultier in de voetsporen van Martin Margiela als creatief directeur van Hermès. Zijn opdracht? Nieuw leven blazen in de in slaap gesukkelde vrouwenlijn. Vooral met zijn lederwaren boekt hij bescheiden successen. In 2011 houdt hij het bekeken als creatief directeur. Het is een eerste teken aan de wand. Drie jaar later, in 2014, geeft de ontwerper aan dat de commerciële druk van de hedendaagse mode hem te veel wordt. Hij trekt de stekker uit zijn prêt-à-portercollectie en concentreert zich voortaan exclusief op haute couture, waar er meer ruimte is om te innoveren. Ook die wereld zegt Gaultier nu vaarwel.