Eerlijke productie in coronatijden: ‘Wij werken met mensen, niet met anonieme nummertjes’

Solid biedt werk aan kwetsbare vrouwen in Peru, Indië en Kenia. Inge Overmeer vertelt hoe de sociale onderneming te werk gaat en hoe de pandemie hun activiteiten beïnvloedt. ‘De vrouwen in onze handwerkateliers zijn geen anonieme nummertjes. De ateliers zijn gesloten door de coronacrisis, maar door het persoonlijke contact en wederzijdse vertrouwen kunnen we toch een beetje blijven werken.’

Inge Overmeer is landbouwingenieur van opleiding en kwam jaren geleden in aanraking met Solid als vrijwilliger. Inmiddels werkt ze al vijf jaar als sales manager voor de sociale organisatie. Solid zet zich in voor kansarme vrouwen in Peru, Kenia en Indië en runt er onder andere handwerkateliers. Ze zijn de trotse productiepartner van Belgische merken zoals LN Knits en Ayacucho van A.S. Adventure. Ook voor Essentiel Antwerp maakten ze truien voor de wintercollectie. Op dertig april zou het vijftienjarig bestaan van Solid feestelijk gevierd worden in Ayacucho, maar door de huidige coronacrisis wordt dat feest helaas uitgesteld naar een veiliger moment.

Solid bestaat ondertussen vijftien jaar. Hoe werd de organisatie ooit opgestart?

Inge Overmeer: Onze mede-oprichter Lyn Verelst heeft rondgereisd in Peru, waar ze als vrijwilliger bij verschillende projecten werkte. De ondernemersfamilie Verelst steunde op dat moment al verschillende goede doelen, maar het kriebelde om zelf iets op te richten. De ambitie van een eigen organisatie was om beter zicht te krijgen op de impact van hun steun, de projecten zelf op te volgen en een vast inkomen te bieden aan kwetsbare groepen. Omdat Lyn ervaring had in Peru, werd er beslist om daar iets uit de grond te stampen. Ayacucho is een van de armste regio’s van Peru, die heel hard geleden heeft onder het geweld van het Lichtend Pad tijdens de burgeroorlog. Door te kiezen voor deze regio creëren we werkgelegenheid voor kansarmen. We willen immers ondernemen op plaatsen waar dat het meest nodig is.

Wat is de visie van jullie organisatie? Wat is het doel van de projecten?

Doorheen de jaren heeft Solid als organisatie een evolutie doorgemaakt. Wat begon als een pure non-profitorganisatie die projecten deed met mensen in armoede en tienermoeders, is uitgegroeid tot een sociale onderneming. Naast opleidingen en psychologische bijstand bieden we nu ook eerlijk werk in handwerkateliers aan. We merkten immers dat de sociale projecten alleen niet voldoende impact hadden op de gemeenschap. De inwoners van deze regio’s hebben jobs nodig waarmee ze op een legale manier geld kunnen verdienen en zichzelf onderhouden. In plaats van hen afhankelijk te maken van steun, willen we hen weerbaar maken. Women empowerment is namelijk heel belangrijk voor ons.

Het brei-atelier in Ayacucho was een logische stap: de vrouwen in deze streek kunnen allemaal enorm goed breien en er lopen alpaca’s rond die hele kwalitatieve wol geven. We gingen in zee met A.S. Adventure en Ellen Kegels van LN Knits, nog steeds belangrijke klanten en partners voor ons, en bouwden sindsdien een atelier uit waar de vrouwen op een duurzame manier kunnen werken en zichzelf ontwikkelen.

Het brei-atelier is meer dan een job, het is echt een gemeenschap. De vrouwen die er werken praten er over hoe het thuis gaat en er is een crèche zodat de kinderen niet aan hun lot worden overgelaten. Ons team ter plekke bestaat uit lokale mensen, die heel goed weten wat de plaatselijke situatie is. De bedoeling is dat het bedrijf zo rendabel wordt dat ze ook de lokale sociale projecten kunnen financieren. Er gebeurt ook doorgedreven kwaliteitscontrole, want het is belangrijk om onze partners een kwalitatief product en professionele samenwerking aan te bieden. Op die manier baseert onze werking zich op een combinatie tussen non-profit en for-profit, als een soort yin-yangsysteem.

Recenter hebben we die visie ook uitgebreid naar ateliers in Indië en Kenia. Ook hier willen we meisjes en vrouwen empoweren door hen een job te geven op basis van hun talent en trachten we de handwerkateliers op te schalen naar een winstgevend bedrijf. In Indië wordt er geweven en in Kenia maken de vrouwen manden met het plaatselijke materiaal sisal.

Hoe zorgen jullie voor een eerlijk loon voor de vrouwen in de handwerkateliers?

Als we onderhandelen met Belgische merken, beknibbelen we nooit op de inkomsten van onze arbeidskrachten. Als een klant de prijs omlaag wil, veranderen we in samenspraak met hen de samenstelling van de producten of de patronen en kijken we of onze marges naar beneden kunnen. Het moet natuurlijk leefbaar blijven voor iedereen, dus onderhandelen we zo goed mogelijk voor een eerlijke prijs.

Het minimumloon in Peru stijgt ieder jaar een beetje. We passen op basis daarvan de lonen aan, zodat ze zeker ruim genoeg boven het minimumloon liggen. We zouden hen heel graag nog meer betalen, maar het is zoeken naar de balans: een prijs die hier in België commercieel interessant is en die genoeg inkomsten oplevert om de vrouwen voldoende te betalen. Welzijn en welvaart zijn onze prioriteiten.

‘Koop lokaal’ is een leuze die – zeker tijdens de huidige crisis – als muziek in de oren klinkt voor veel Belgen. Ook wordt er vaak gehamerd op het belang van lokale productie. Wat is jullie visie hierop?

Zowel lokaal als globaal produceren en ondernemen heeft z’n waarde. We zijn dus zeker niet tegen meer lokale initiatieven. Onze aanpak is de combinatie van Belgisch ondernemerschap en talent uit het Zuiden. Solid werd opgericht met het idee dat er in landen zoals Peru, Indië en Kenia veel potentieel is en er nog veel moet gebeuren rond armoedebestrijding. Een handwerkatelier dat op eerlijke wijze werk biedt, is een manier om dit te verwezenlijken.

Het is ook heel belangrijk dat we net nu globaal solidair zijn, en niet enkel lokaal. De meest kwetsbaren mogen niet uit de boot vallen. We zijn een beetje geschrokken hoe hard ieder land op zichzelf focust tijdens de pandemie en hoe weinig internationale solidariteit er aan de dag wordt gelegd.

We moeten ons ook geen illusies maken: heel wat kleding van lokale merken wordt wel degelijk in andere landen vervaardigd. ‘Koop lokaal’ is dus een boodschap die we willen steunen, maar met de kanttekening dat je eigenlijk ook een globaal product aanschaft. Koop dus vooral ook duurzaam in deze moeilijke tijden, zo steun je niet alleen de Belgische economie, maar ook de kledingarbeiders in het buitenland. Pas dan kunnen we spreken van een echte win-winsituatie.

Hoe is de situatie voor de breisters tijdens de huidige pandemie? Kunnen ze nog werken?

In de regio’s waar wij werken zijn er maatregelen getroffen om het virus in te dijken. In Peru zijn die ook vrij streng. Een van de lockdownmaatregelen is dat mannen op de ene dag buiten mogen komen en vrouwen op de andere dag. Het is opmerkelijk hoe alle landen een andere aanpak hebben om de verspreiding van het virus tegen te gaan.

Normaalgezien werken onze vrouwen allemaal in het atelier en niet van thuis uit. Dat is immers gemakkelijker om het werk op te volgen, kwaliteitscontroles efficiënt uit te voeren en te zorgen voor sociale cohesie. Omdat onze arbeiders momenteel hun huis niet mogen verlaten, heeft het atelier tijdelijk de deuren moeten sluiten.

Het voordeel van handwerk is dat het in tijden van nood, zoals nu, deels van thuis verdergezet kan worden. Binnen de mate van het mogelijke doen we dat dus ook. We hebben een deel van de vrouwen thuis kunnen tewerkstellen, maar niet iedereen omdat we over de kwaliteit moeten waken en we geen toestemming hebben van de overheid om garen rond te brengen.

Een ander voordeel van onze werking is dat we alle vrouwen persoonlijk kennen, wat niet het geval is bij bedrijven die alles uitbesteden aan grote fabrieken. Er is een goed contact met de vrouwen, we zijn op de hoogte van hun thuissituaties en er is een wederzijds vertrouwen. Het is geen anoniem verhaal: wij kennen hen en zij kennen ons.

Omdat de vrouwen tot een kwetsbare groep behoren, komen ze in aanmerking voor een compensatie van de overheid. Dat is natuurlijk geen grote som, maar het is beter dan niets. Door thuis nog verder te breien, kunnen ze dat aanvullen met hun loon. In de meest schrijnende situaties voorzien we ook voedselpakketten, zodat de vrouwen en hun gezin geen hongersnood moeten lijden

Kunnen jullie het hoofd boven water houden?

Ons personeel van Solid in Peru heeft een deel van z’n loon afgestaan zodat de arbeiders hun inkomen niet verliezen. Omdat we zo dicht bij onze werknemers staan, willen we het beste voor hen.

Ook in België zijn we aan het besparen, dat is nu eenmaal nodig. Maar op het loon van de vrouwen zullen we nooit bezuinigen. Voor de coronacrisis hadden we geïnvesteerd in personeel en extra materieel om groei te kunnen verwezenlijken. Door de huidige situatie is dat niet mogelijk, wat ons financieel zeker pijn zal doen. Gelukkig hebben we ook een voordeel tegenover anderen: we werken samen met bewuste merken en partners, die zich samen met ons hebben geschaard achter het doel om eerlijk te produceren. Zij laten ons en onze vrouwen niet zomaar in de steek. Orders worden weliswaar geminderd, maar niet volledig gecanceld. Samen met onze klanten zoeken we naar compromissen en oplossingen.

Als je mag dromen van de toekomst, waar staan jullie dan over enkele jaren?

Het zou mooi zijn als de klanten ons zoeken, in plaats van wij de klanten (lacht). Idealiter hebben wij heel het jaar lang een constante stroom aan opdrachten. We produceren nu vooral wintergoed voor afnemers in Europa. Op moment van topproductie werken er momenteel 150 vrouwen in het atelier in Peru. Het jaar rond werk genoeg hebben voor hen allemaal is onze droom.

Wat groei betreft, willen we eerst de ateliers die we al hebben verder op punt stellen. Het is belangrijk om kritisch te blijven voor onszelf. Natuurlijk jeukt het soms om op andere plaatsen ter wereld ateliers te starten en ook daar mensen aan goed werk te helpen, maar first things first. Kwaliteit is belangrijker dan kwantiteit. Wat niet wil zeggen dat we in de huidige ateliers geen kansen zien om op te schalen. We streven naar een verdubbeling van de volumes om meer impact te genereren. Door onze bestaande ateliers uit te breiden, kunnen we meer winst herinvesteren in de plaatselijke gemeenschap.

Wij dromen dat onze postcoronawereld een eerlijke, duurzame en solidaire plek wordt. Het is het ultieme moment om na te denken over wat normaal is en wat er op z’n kop staat. Als trendwatchers zoals Li Edelkoort het bij het rechte eind hebben, zal fair en slow fashion de bovenhand krijgen na deze crisis. Wij zijn alvast heel enthousiast om de slow fashion movement verder te voeden en zien in deze huidige crisis ook een opportuniteit om het modesysteem te herdenken. Bij Solid blijven we vol goede moed onze schouders zetten onder een sociale, duurzame modesector.