Een zoektocht naar de beste Japanse jeans: ‘Natuurlijke indigo is als zuurdesembrood’

Stel je voor dat je een jeans kunt laten maken, perfect op maat en naar jouw smaak, en dat met levenslange garantie. Het kan bij het Japanse BoleeGa-project.

‘Deze jeans is gezegend.’ Miki Tachibana opent een lichte houten doos en haalt er een origamikraanvogel van lokale brokaatstof uit. Dit stukje stof is de levenslange garantie voor de mooi verpakte jeans eronder. Voor het de doos ingaat, gaat Miki met het vogeltje naar een lokale tempel. ‘De kraanvogel is een symbool voor vrede in de Hiroshima-prefectuur en we geven het mee met de klanten omdat we een levenslange band met de drager van onze jeans willen creëren.’

Onze jeans, dat is er een van project BoleeGa, een initiatief van Miki en drie vrienden in de modewereld. ‘Fukuyama is het centrum van de Japanse jeansproductie’, vertelt ze in BoleeGa’s studio aan de Ashida-rivier. ‘Al is het niet vanzelfsprekend dat dat zo blijft. Ambachtsmensen hebben het moeilijk en jonge creatieven zijn vaak niet geïnteresseerd in de jeansindustrie, dus willen we met BoleeGa fondsen inzamelen om hen te ondersteunen en stimuleren. Tegelijk willen we de wereld laten weten hoe excellent onze jeansproductie is en lokale ambachtslui een duwtje in de rug geven.’ Ze kozen de naam BoleeGa, omdat dat ‘het fijnste’ betekent in het lokale dialect van Fukuyama.

Miki runt twee Indische restaurants in de stad en voelde dat er een markt was voor een luxedienst bij haar welgestelde klanten. Samen met patroonmaker Kayo Mita, kleermaker en jeansverzamelaar Kimiharu Mizunari en stylist Shunsuke Sonoda begon ze een project waarbij je een jeans volledig of gedeeltelijk op maat kunt laten maken.

‘Een custom jeans kost 1.100.000 yen, dat is zo’n 6200 euro, maar je kunt ook een semi-custom straight leg-model kiezen, voor 396.000 yen of 2250 euro.’ Dat lijkt veel en dat is het ook, legt Miki uit. ‘Maatwerk is sowieso duur. We werken met de beste kwaliteit en ambachtslui, en de rest van de opbrengst gaat naar projecten.’

Vijf jaar geleden hadden ze hun eerste klant, de CEO van een textielbedrijf die op een familietrip in Japan eens iets anders wilde doen, ondertussen maakten ze al jeans op maat van klanten uit heel de wereld.

De kleinste oplage

Wie voor volledig custommade gaat, kan bij BoleeGa beter geen last hebben van keuzestress, want er moet heel wat beslist worden. Miki slaat een dik ‘boek’ open, waarvan de pagina’s gemaakt zijn van jeans. ‘Uiteraard wordt een klant eerst opgemeten, zodat we de nodige gegevens hebben, maar daarna begint het kiezen. Van skinny over klassiek en bootcut tot barrel legged, elk model en elke maat is mogelijk. De keuze aan denimstoffen is immens en daarna kies je de details. Denk aan zakken, stikkingen, de kleur van het garen, knopen en klinknagels. Wij noemen Kimiharu de Sewing Samurai en Shunsuke de Trend Tuner omdat ze klanten helpen om keuzes te maken qua stijl.’

Als de klant beslist heeft, gaat Kayo aan de slag. Ze is patroonmaker en tekent patronen voor grote Japanse en internationale merken. ‘Een designer tekent een model en wij maken dat concreet’, legt ze uit. ‘We tekenen het patroon en overleggen met de designers. Patronen zijn cruciaal, want zij zijn de blauwdruk van elk kledingstuk. Op basis daarvan worden er samples of voorbeelden gemaakt, die over en weer gaan naar de ontwerpers, tot het honderd procent naar hun zin is.’ Op basis van het denimmodel dat de klant kiest, tekent Kayo een patroon precies op zijn of haar maat.

Dat patroon gaat dan naar Kimiharu. ‘Ik groeide op in een snij-atelier, mijn vaders zaak was mijn speeltuin’, lacht hij. Hij trok naar de modeacademie in Osaka, leerde er Kayo kennen en begon in 2005 samen met haar Millcreate. ‘Wij maken de samples voor Japanse designers en high fashion brands, en daarnaast produceren we exclusieve, kleine oplages.’ De kleinste oplage die ze maken – één stuk – is voor BoleeGa-klanten.

Het patroon van Kayo wordt uitgeknipt in de gekozen stof en Kimiharu’s team gaat aan de slag om de jeans in elkaar te zetten. ‘Een broek gaat door heel wat handen, want verschillende machines en kleermakers zijn gespecialiseerd in uiteenlopende taken.’

Een van de opvallendste keuzes die klanten kunnen maken, is de kleur van het stiksel. ‘Klassiek is dat bij denim goud of oranje, maar hier kun je kiezen uit tientallen kleuren. En het etiket dat aan de achterzak zit, maken we van de door jou uitgekozen sanada himo, een traditioneel Japans lint.’ Er volgen uiteraard nog een pasbeurt en eventuele aanpassingen om de jeans echt perfect te doen passen.

De beste jeans ter wereld

Ze leverden aan onder andere Levi’s en Wrangler, en aan Japanse merken als Big John en Edwin, die jeans verkochten aan zowat iedereen onder de vijfentwintig in Japan. De gouden standaard was een Levi’s 501 en lokale merken verkochten vooral Japanse versies van deze klassieker, legt Kayo uit.

‘Massaproductie betekende in de jaren tachtig, vooral in de VS, een duidelijke daling van de kwaliteit. Maar omdat wij in deze streek historisch op het vlak van textiel het vakmanschap en de preciesie hadden, bleven wij de kwaliteit leveren die high fashion merken willen. Vakmanschap van Japanse kwaliteit, in de Amerikaanse stijl, was het idee. We bouwden een reputatie op door de hoge kwaliteit van onze stoffen en strenge kwaliteitscontrole, en ook vakmanschap op het vlak van kleur.’ Daardoor groeide Japanse jeans uit tot de beste van de wereld, volgens jeansaficionado’s.

Waarom je in godsnaam helemaal naar Japan zou trekken voor een op maat gemaakte jeans, wil je weten. Omdat Japanse jeans de beste ter wereld is, leggen de BoleeGa-experts uit in hun favoriete okonomiyake-restaurant, waar ze de typische hartige pannenkoek met kool en heerlijke sauzen serveren. ‘Japan is ontzettend goed in het adopteren van dingen, om ze dan te verfijnen en perfectioneren’, legt Kimiharu uit. ‘We doen dat al eeuwen, denk aan boeddhisme of thee. Zo was het ook met jeans. Na de Tweede Wereldoorlog werd het land bezet door Amerikaanse troepen en maakten we kennis met die cultuur. Onze liefde voor denim groeide.’

De streek rond Fukuyama produceerde al eeuwenlang textiel. Er werd katoen gekweekt, indigo gemaakt, stof geweven en geverfd, en – vooral werkkleding – genaaid. ‘Dat gebeurde allemaal in een radius van pakweg twintig kilometer’, vertelt Miki. ‘Gedurende het eerste deel van de vorige eeuw specialiseerden de producenten zich in uniformen. De kleren van scholen, het leger en ambtenaren vroegen om precisie en perfectionisme. Na de oorlog schakelden heel wat fabrieken in deze streek over op denim, omdat er zoveel vraag naar was.’

Jong talent

Wie een jeans op maat laat maken, moet een paar dagen geduld hebben, want een broek knip en stik je niet op een dag. Maar als de klant het wil, stellen ze bij BoleeGa een programma samen met toeristische uitstappen, naar het kasteel in Fukuyama, de Shinshoji-tempel of het gezellige Tomonoura of Kurashiki.

Uiteraard zijn er ook bezoeken aan projecten die ze steunen of mensen met wie ze samenwerken. Ryoga Miyauchi, bijvoorbeeld, die sinds 2022 steun krijgt van BoleeGa en vlakbij een atelier heeft. ‘Ik studeerde mode en wil graag designer worden, maar dat is niet zo eenvoudig. Vandaag maak ik samples voor andere ontwerpers, terwijl ik aan mijn eigen ontwerpen werk. Ik geef ondertussen ook zelf les aan studenten, want de kennis die we hier hebben, moet doorgegeven worden.’

Iets wat Kenta Fujii, een andere vakman die door BoleeGa gesteund wordt, beaamt. Hij maakt traditionele indigo. Dat wil zeggen: hij kweekt de plant en produceert daarmee de kleurstof. Terwijl hij me toont hoe je een blauw geometrisch patroon in een witte sjaal verft, legt hij uit dat er fermentatie bij komt kijken. ‘Denk aan zuurdesembrood. Ook indigo leeft en moet gevoed worden. Dat geeft deze specifieke geur.’

Indigo heeft inderdaad een opvallende geur. Ik draag rubberen handschoenen terwijl ik de sjaal in een groot vat met de verf doop, want indigo was je niet zomaar af. Kenta’s handen zijn donkerblauw. ‘Als dit je vak is, wil je niet de hele tijd handschoenen dragen’, schokschoudert hij. Hij leerde het vak van een indigoproducent van de zesde generatie, maar besloot om een stap verder te gaan en produceert zijn eigen sashiko-garen, sokken, hoody’s en zelfs jeans. ‘Jeans wordt vandaag niet meer geverfd met natuurlijke indigo, maar ik wou het toch proberen. In een heel kleine oplage lukt dat wel.’

Kenta verfde ook het typische halflange, en zeer mooie, noren-gordijn dat aan een deur van het hotel hangt waar ik logeer. Azumi Setoda is een van de hotels waar BoleeGa mee samenwerkt. De rit van Fukuyama naar het Kuchijima-eiland, in de Seto-binnenzee, gaat over indrukwekkende bruggen en zorgt voor adembenemende uitzichten.

Het gebouw van Azumi Setoda werd honderdveertig jaar geleden gebouwd als residentie van de invloedrijke Horiuchi-familie, die zijn fortuin verdiende met zouthandel, en is vandaag een luxehotel. Uitgepuurd Japans, minimalistisch maar warm, en met het beste bad – met uitzicht op groen – waar ik ooit in mocht dobberen, is het een serene, rustgevende plek. Dan is er nog het excellente restaurant en een naar citrus ruikende onsen – een Japans badhuis – aan de overkant van de straat. BoleeGa zal met iets indrukwekkends moeten komen om me hier morgen weg te lokken.

Duizend nieuwe stoffen

Veertigduizend rollen denim, opgestapeld in een magazijn van meer dan tien verdiepingen hoog, daarmee moet het lukken, denkt Miki. En ze heeft gelijk. De Kaihara Denim Mill in Kisa doet niet voor iedereen de deuren open, maar BoleeGa kent het paswoord. Tenderness of cotton and forcibleness of indigo, lees ik onder het logo. Of hoe poëzie zijn plaats heeft in de Japanse bedrijfswereld. De managers die ons rondleiden dragen het coolste uniform ooit: triple denim, met jeans, hemd en jasje.

‘Ons bedrijf spint, verft en weeft de helft van al het denim dat in Japan geproduceerd wordt’, vertelt fabrieksmanager Sadahiko Date. ‘We maakten vanaf 1893 traditionele kasuri-stof, maar begonnen eind jaren zestig met denimproductie voor onder andere Levi’s en Lee. Voor hen werken we vandaag nog. Een derde van onze stof gaat naar Uniqlo, we leveren aan internationale merken als APC, Nudie Jeans en G-star, en ook aan Japanse merken als Edwin. Sommige denim maken we al dertig jaar, maar elk jaar ontwikkelen we zo’n honderden nieuwe stoffen. Soms op vraag van klanten, soms op eigen initiatief, om te tonen wat we kunnen. Beeld je ons archief eens in.’

We worden rondgeleid in het deel waar de katoenbalen geverfd worden. De geur van indigo is overweldigend en de torenhoge machines die het garen telkens weer door een verfbad halen en dan uitpersen op grote rollen zijn indrukwekkend. De precieze formule van de verf, om net de juiste kleur te krijgen, vraagt kennis van zaken, en tot mijn verbazing blijkt ook na herhaalde verfbaden het hart van het katoen wit. ‘Dat zorgt voor die witte tint bij het afslijten’, legt Date uit. ‘Zelfs als het heel donker denim is. Kleur is dan ook een beetje onze specialiteit.’

Dozen en linten

Als je BoleeGa-jeans zo afslijt dat je witte draden te zien krijgt, mag je ze terugsturen voor een reparatie, als je dat zou willen. Dat is waar de kraanvogel in brokaat symbool voor staat. Maar ook de rest van de verpakking van je op maat gemaakte jeans is een ode aan Japans vakmanschap. De broek is in een typisch Japanse furoshiki gewikkeld, een stuk stof dat gebruikt wordt om geschenken in te verpakken. Die van BoleeGa is met de hand indigo geverfd.

Dat hele pakket wordt in een traditionele, ambachtelijk gemaakte en verbazend lichte doos verpakt. Ze is zo licht omdat ze van de vederlichte houtsoort paulownia gemaakt wordt. ‘Traditioneel worden de dozen gebruikt om thee of eten in te bewaren’, vertelt eigenaar Mayumi Kuwada. ‘Ze houden alles droog en zijn bovendien insectenwerend. Maar omdat mensen vandaag andere opbergdozen gebruiken, hebben we gemoderniseerd. We maken allerlei geschenkdozen en werken vaak voor grote merken.’

Ik zie in de toonzaal heel wat logo’s van luxemerken op elegante dozen en word een beetje verliefd op de kleine doosjes voor het opbergen van melktandjes. Rond heel wat dozen zit bovendien een mooi lint. De man die ze maakt, wordt de laatste stop op mijn BoleeGa-toer.

Fuji Ribbon is misschien wel de stoffigste plek waar ik ooit geweest ben, maar de kleurrijke sanada himo-linten die hier gewoven worden, zijn doodgewoon mooi. ‘De kleuren hebben een betekenis en horen bij een familie, organisatie of streek’, legt Fujji uit. ‘Omdat het lint gewoven wordt, is het heel sterk. Het werd lang gebruikt om de harnassen van samoerai samen te houden, wapens om te binden of bagage te dragen, maar wordt nu vooral rond paulowniahouten dozen vol theeceremoniespullen gebonden.’ En als je helemaal naar Fukuyama reist, kan het dat er, als je de mooie strik openmaakt, een geweldige op maat gemaakte jeans in de doos zit.

Reizen

Reizen

‘Ik zou deze tuin willen meenemen om erin te gaan zitten als het nodig is’: een reis langs de mooiste tuinen van Japan

Reizen

Reizen

Van interieur tot eten: waarom zijn we zo in de ban van Japan?