Duurzaam en diervriendelijk: waarom het Belgische label La Collection enkel werkt met gerecycleerd wol

Ooit al gehoord van gerecycleerde wol? Dit duurzame en diervriendelijke alternatief voor scheerwol charmeert luxemodehuizen, waaronder het Belgische La Collection. Wij reisden met modeontwerpster Florence Cools naar de bekendste producent van gerecycleerde wol in Italië.

Wie denkt aan wol, denkt aan dartelende fluffy schaapjes in de wei die één keer per jaar liefdevol geschoren worden. Maar de realiteit is minder romantisch. Vaak wordt de huid rondom hun achterste onverdoofd weggesneden om hen te beschermen tegen infecties. Een pijnlijke ingreep voor de dieren, maar de praktijk blijft bestaan omdat het alternatief duurder en omslachtiger is: een combinatie van een ander dieet, vaker wassen en eventueel medicatie. Er zijn wel boeren die daarvoor kiezen. Hun wol herken je aan het label ‘mulesing-free wool’.

Een ander alternatief is gerecycleerde wol. Een niet zo bekend materiaal dat misschien eerder doet denken aan stugge vilten lappen dan aan een chique mantel. Daar wil de Italiaanse producent Manteco verandering in brengen. Zij zijn lang niet de enige die wollen kledingstukken recycleert tot nieuwe garens en stoffen. Maar ze slagen er wél als enige in om er een super-de-luxe stof van te maken die qua look en zachtheid amper van scheerwol te onderscheiden is.

500 meter wol

Naast Balenciaga, Ganni en Theory is ook het Belgische merk La Collection er vaste klant. Florence Cools richtte het merk samen met haar man Artur Tavosian op in 2017. Intussen maakt ze naast kleding ook accessoires zoals schoenen, handtassen en juwelen. Cools: ‘Voor mijn eerste collectie in 2017 kocht ik een van hun stoffen. We moesten minstens vijfhonderd meter kopen, hoewel we eigenlijk maar honderd meter nodig hadden. Investeren in zo’n grote hoeveelheid stof creëerde veel druk, want de toekomst van het merk was toen nog niet zo concreet. Uiteindelijk kwam alles goed: vorig jaar gebruikten we het laatste stuk van die rol.’

Het verbaast niet dat Cools gerecycleerde wol gebruikt. Duurzaamheid en ecologisch bewustzijn zijn belangrijke pijlers van haar modemerk. Niet toevallig tekent ze vooral tijdloze stukken, los van de modetrends. ‘We doen mee aan het seizoenensysteem. We kunnen niet anders, omdat we vooral verkopen in multimerkenboetieks. Maar ik beperk me tot twee collecties per jaar. En in onze eigen winkels in Antwerpen en Parijs wisselen we pas de zomer- voor de winterkleren als het buiten warmer wordt. Niet al in februari, zoals gangbaar is. Veel kledingstukken zitten een paar jaar in de collectie en we doen heel beperkte solden.’

Soldatenuniform

Florence Cools vertelt dit terwijl we in de taxi zitten. We zijn net geland in Firenze en rijden door het Toscaanse landschap richting het dorpje Montemurlo, waar Manteco zit. Het is een van de vaste partners in haar duurzaamheidsambities. ‘Ik ontdekte hen al googelend. Als je zoekt op gerecycleerde wol, kom je algauw bij hen uit. Er zijn veel andere bedrijven die het materiaal produceren, maar Manteco staat op eenzame hoogte als het gaat om kwaliteit’, aldus Cools.

‘Toen ik in de aanloop naar mijn debuutcollectie bij hen aanklopte, namen ze me als starter niet serieus. Geen enkele beginner koopt zulke grote hoeveelheden stof. Ik heb mijn plek echt moeten verdienen. Maar ik ben blijven aankloppen, tot het lukte. Sindsdien koop ik hier voor elke collectie een drietal stoffen. Nu La Collection echt aan het groeien is, koop ik er meer. Ik ben erg bezig met no waste, dus als ik voldoende aantallen verkoop, vind ik het verantwoord om zulke grote hoeveelheden stof te kopen. In de nieuwe collectie zit een trenchcoat van gerecycleerd katoen met een waterafstotende coating zónder chemicaliën: een unicum. Maar vaak weven ze stoffen op maat voor mij, waarbij ik zelf de garens kies. Manteco zit echt in ons DNA.’ Als je ‘recycled wool’ intikt op de webshop van La Collection, zie je hoeveel stukken eruit gemaakt zijn.

We zijn intussen aangekomen bij Manteco, waar Mattia Trovato ons rondleidt. Hij is de marketing- en communicatiemanager van Manteco. Trovato: ‘De regio rond de stad Prato, waarin ook Montemurlo ligt, staat al honderdvijftig jaar bekend om de wolrecyclage. De techniek om van wollen kleren opnieuw garens te maken werd uitgevonden in 1813 in Engeland. In 1850 werd die methode geïmporteerd in Italië. De geïmporteerde vodden arriveerden in de havens van Napels en Palermo, maar de fabrieken werden opgericht in Prato. De stad werd zelfs de ‘voddenstad’ genoemd. Na WOII, toen Manteco werd opgericht, was er schaarste aan wol. Maar wollen legeruniformen waren er wel in overvloed. Ze dachten hier: hopelijk hebben we die nooit meer nodig, dus laat ons ze recycleren. Sinds 2000 runnen de broers Marco en Matteo Mantellassi het familiebedrijf. De kleinzoons van oprichter Enso deden Manteco tot wereldspeler evolueren.

Virgin of recycled?

Wolrecyclage ontstond dus uit armoede en schaarste. Zonder het goed te beseffen legden ze het fundament voor wat nu bewierookt wordt als low impact wol. Het basisprincipe is nog altijd hetzelfde: kleren versnipperen tot vezels en daar opnieuw garens van spinnen. Maar het proces is veel technologischer geworden en het eindresultaat verfijnder. ‘Ik durf met veel overtuiging te zeggen dat scheerwol en gerecycleerde wol vandaag op hetzelfde level staan. Je kunt er dezelfde stoffen mee weven en het op dezelfde manier afwerken’, pleit Trovato vurig. ‘Maar als ik heel eerlijk ben, is scheerwol iets zachter. Al zie je dat verschil vooral in de pure geweven stof. Die wordt achteraf nog behandeld, bijvoorbeeld door te wassen, borstelen, ruwen of scheren. De finishing bepaalt voor een heel groot stuk de uiteindelijke look en zachtheid van de stof. Achteraf is het verschil met scheerwol amper nog voelbaar.’

Tijdens de rondleiding onderwerpt Mattia ons regelmatig aan een test. Hij laat Florence, de fotografe en mij voelen aan stoffen, vezels, garens en kledingstukken en vraagt met een brede glimlach: ‘Virgin or recycled?’ Soms zitten we erop, maar even vaak ernaast. We moeten hem gelijk geven: de twee zijn evenwaardig. Dat Manteco hierin slaagt, is dankzij jarenlange investering in innovatie en wetenschappelijk onderzoek. ‘Wat wij doen, kan niemand’, zegt Mattia trots. ‘We werken vooral voor luxemerken. Zij pushen ons om de kwaliteit te blijven verhogen. Naast wol recycleren we ook merino, en momenteel zetten we volop in op de recyclage van kasjmier.’ We zien Florence glimlachen. Grote kans dat ze voor een van haar volgende collecties een rol bestelt.

Voddenman

Tijd om eens de productiehallen in te duiken. Want hoe gaat dat nu precies in zijn werk, wolrecyclage? We beginnen in het sorteercentrum. ‘Alles start bij het verzamelen van oude kleren. Dat is ons ruw materiaal. Wij kopen vooral ingezamelde kleren op uit Noord-Europa en de Verenigde Staten. Dat zijn rijkere regio’s, dus gaat het vaak om rijkere materialen’, legt Mattia Trovato uit terwijl hij de deur openzwaait. We stappen een imposante hal binnen. Torenhoge hopen kleren en een vijftal mannen die op de grond zitten. ‘Dat zijn de zogenaamde ragsmen. Zij selecteren eerst op kleur, dan op samenstelling en tot slot op kwaliteit, zoals micronage: de fijnheid van de wol. De meesten doen dit al tientallen jaren. Ze herkennen het materiaal door te voelen en te kijken. Als ze twijfelen, flossen ze een draad tussen hun tanden. Het geluid verraadt dan de samenstelling.’

Deze fase is het meest cruciaal, omdat het achteraf niet meer te herstellen is. Een acryl kledingstuk in een partij kasjmier zorgt voor een minderwaardige stof. Daarom knippen ze na de selectie alle ritsen, labels en knopen eraf. Naast ‘post-consumer’ (kleren die de consument wegdoet) gebruikt Manteco ook ‘pre-consumer’ wol. Dat zijn bijvoorbeeld samples, snijverlies, mislukte producties, restjes garen en ander afval dat ontstaat tijdens de productie. ‘We kopen ook stofresten terug van onze eigen klanten, bijvoorbeeld snijverlies. Waar we dan weer nieuwe stoffen mee maken.’

Kleur zonder verf

De gesorteerde kleding en stofresten worden versnipperd door een machine met twee grote rollen vol spijkers: een mechanisch proces waar enkel een klein beetje water aan te pas komt. Heel anders dan het energievretende en chemische recyclageproces van synthetische vezels. Die snippers worden samengeperst in grote balen en metershoog opgestapeld in de aanpalende hal. Noem het gerust de goudmijn van Manteco. Met die ruwe grondstof kun je nog niet weven of breien. Het zijn losse vezels die je nog moet spinnen. Even technisch: daarvoor moet je eerst kaarden. Daarbij kam je de wol, zodat alle vezels in dezelfde richting komen te liggen. Vervolgens worden die vezels rond elkaar gedraaid zodat er een sterk garen ontstaat. Klaar voor het weefgetouw. ‘Dit proces kun je minstens zeven keer herhalen, zonder kwaliteitsverlies. Dat bleek uit een onderzoek dat wij deden samen met de universiteit.’

Een ander groot ecologisch voordeel van hergebruikte wol is dat je die niet moet verven, want ze is in een vorig leven al gekleurd. Je moet enkel kleuren mengen. Simpel gezegd werkt dat zoals verf: je neemt witte wol, doet er wat rode bij en je krijgt roze. Dat mengproces gebeurt tijdens het kaarden. De wol wordt net zo vaak gekamd tot er een homogene kleur ontstaat. Mattia Travato: ‘Op fluo na kunnen we op deze manier alle mogelijke kleuren maken. Elke tint heeft haar eigen recept, zodat we ze keer op keer exact kunnen reproduceren.’ Dit scheelt Manteco jaarlijks 19.000 kilo kleurstof, 11.000 kilo chemische producten, 722.000 kilo CO₂-uitstoot en 122 miljoen liter water.

Materialennerd

Florence Cools loopt rond met een brede glimlach op haar gezicht. Elke stof die we tegenkomen pakt ze vast. Ze monstert de zachtheid en de souplesse. Vaak zegt ze iets als: ‘Van deze stof maakten we een jas uit de His & Hers-collectie.’ Of: ‘Hiermee maakte ik twee winters geleden een lange jurk.’ Maar af en toe ook: ‘Wat is dit? Hmm, interessant.’ Noem Cools gerust een materialennerd. ‘Ik speur vaak urenlang het web af naar nieuwe, mooie, duurzame materialen. Boeiend, maar tijdrovend. Mijn ultieme droom is mijn eigen duurzaamheidsteam dat mij tipt over nieuwe materialen.’

Duurzaamheid stopt voor haar niet bij de uitstoot van CO₂ of recyclage. Naast respect voor de natuur, vergeet ze ook respect voor de mens niet. ‘Ik werk alleen met ateliers en bedrijven waar ik me goed bij voel. Daarin ben ik heel radicaal. In sommige ateliers voel je dat er een soort angst hangt voor de leidinggevende. Gelukkig zijn er ook andere werkplekken, waar iedereen op een respectvolle manier samenwerkt, met waardering voor de arbeiders. Mijn graadmeter is altijd: zou ik hier zelf willen werken?’, zegt ze.

Vergeet de krimp

Haar strategie werkt. Elk seizoen komen er meer verkooppunten en grotere bestellingen. Zeker het afgelopen jaar ging het hard. Cools vertelt dat het vooral in Amerika en Japan boomt. Ook in Zuid-Korea begint de bal te rollen. Die groei wordt voor een groot stuk gestuwd door Instagram. ‘De dagen nadat een Japanse influencer iets had gepost hadden we tien nieuwe bestellingen en een paar aanvragen van boetieks’, vertelt Cools, die zelf ook met een gerust hart het predicaat ‘influencer’ mag opspelden. Wat jaren geleden spontaan begon als een dagelijkse outfitfoto, is nu een account met 125.000 volgers. ‘Instagram is inderdaad superbelangrijk voor La Collection. Het helpt ons om het DNA van het merk naar buiten te brengen. Net als onze boetieks in Parijs en Antwerpen. Daar kunnen we onze klanten echt onderdompelen in onze wereld.’

Voor we weer in de taxi stappen, deelt Mattia Trovato nog een bezorgdheid: ‘Wol is het ultieme duurzame materiaal, onder meer omdat het van nature weinig vuil en geurtjes opneemt. Maar mensen zijn een beetje vergeten hoe ze het moeten verzorgen.’ Daarom deelt La Collection op hun site een uitvoerige handleiding opdat wollen stukken zo lang mogelijk kunnen meegaan. En niet te snel op de sorteerhoop van Manteco belanden.