Diane von Furstenberg open en eerlijk in nieuwe docu: ‘Ik ben niet bang voor de dood’ 

Naar aanleiding van de documentaire ‘Woman in Charge’ spraken we met Diane von Furstenberg (77). Hoe kijkt het in Brussel geboren mode-icoon terug op haar boeiende, en vaak turbulente, leven? ‘Ik heb een vol leven gehad en ben niet bang voor de dood.’

Diane von Furstenberg aan de lijn krijgen is geen makkelijke klus. Voor een vrouw die zich naar eigen zeggen in ‘de winter van haar leven’ bevindt, heeft ze een behoorlijk drukke agenda. Wanneer we haar na enkele pogingen kunnen spreken, is ze gearriveerd in Venetië, haar tweede thuis.

‘Wat vond je van de documentaire?’ steekt ze van wal. Diane von Furstenberg is rad van tong en  neemt meteen het voortouw in het gesprek. Een eigenschap die we herkennen uit de documentaire ‘Diane von Furstenberg: Woman in Charge’, die vanaf 25 juni beschikbaar is via Disney +. De film toont het mode-icoon in al haar facetten. We zien DvF als dochter van Holocaustoverlever Lily, als partyprinses aan de zijde van haar eerste echtgenoot prins Egon en als feministe aan de top in een mannenwereld.

Ook België komt aan bod in de film. De kijker volgt haar wanneer ze de opening van de tentoonstelling ‘Woman Before Fashion’ bijwoont in het Brusselse Mode & Kant Museum in april vorig jaar. In die periode bezocht ze Lycée Dachsbeck, de school uit haar kindertijd, en de Dossinkazerne in Mechelen, van waaruit haar moeder werd gedeporteerd naar Auschwitz. 

Orakel

Verder passeren de losbandige jaren ‘60 en ‘70 en de aidscrisis in de jaren ’80 de revue. De docu toont zowel de successen als de moeilijkere momenten in het leven van DvF. Naast Diane zelf, die geen blad voor de mond neemt, komen ook haar kinderen en beroemde vrienden zoals Oprah en Hillary Clinton aan het woord. De makers tonen geen opgepoetste of sentimentele versie van Dianes leven. Dankzij deze openhartigheid is de documentaire boeiender dan de gemiddelde biografie over beroemdheden, reageer ik op haar vraag. Een bevredigend antwoord, vindt von Furstenberg. Het is een van de vele adviezen die ze zal geven tijdens het gesprek: ‘Wees altijd eerlijk.’

Diane von Furstenberg interviewen voelt meer als een orakel raadplegen dan een interview afnemen. De levenswijsheden rollen vlot over de tong van de zeventiger.

De documentaire werd geregisseerd door Oscarwinnaar Sharmeen Obaid-Chinoy en Trish Dalton. Hoe verliep de samenwerking en hoe heb jij het draaiproces ervaren?

Diane von Furstenberg: ‘Ik kende Sharmeen al langer en bewonder haar werk enorm. Ik stond niet te springen voor een documentaire over mijn eigen leven, maar wilde liever een film maken met Sharmeen over de vrouwen die ik help met de DVF Awards. Helaas was daar geen enkel netwerk enthousiast over. Uiteindelijk stemde ik in en liet ik Sharmeen en Trish volledig vrij in hun creatieve keuzes. Het enige wat ik deed, was hen in contact brengen met mijn familie en vrienden. Ik ben geen producer en heb me niet gemoeid met het proces. Ik ben gewoon het onderwerp van de film.

Ik heb de film intussen twee keer gezien. De eerste keer was geen aangename ervaring. Ik dacht: “Waarom heb ik ingestemd met een biografie? ” Van de tweede kijkbeurt, in het bijzijn van mijn zoon Alexander en echtgenoot Barry, kon ik wel genieten. Het is heel interessant om jezelf door de ogen van anderen te zien. Het belangrijkste voor mij is iets positiefs teweegbrengen. Als kijkers mijn levensverhaal inspirerend vinden en er iets van opsteken, dan is het een nuttige film.’

In de docu zien we de hoogtes en laagtes van je persoonlijke leven en carrière. Zou je andere keuzes gemaakt hebben nu je kunt terugblikken?

‘Neen, absoluut niet. Ik heb een vol leven gehad. Je kiest niet waar je geboren wordt of wie je ouders zijn. Wanneer je aan je leven begint, weet je niet wat je bestemming zal zijn. Wat je wel kunt kiezen, is hoe je omgaat met de kaarten die je zijn toebedeeld.

Al heel jong ontdekte ik dat eerlijkheid het langste duurt. Als je weet wie je bent en authentiek jezelf probeert te zijn, dan ben je vrij. Zo kom je niet in de problemen. Ik ben nu een oude vrouw, in de winter van mijn leven, en ik kan met overtuiging zeggen dat je enkel spijt hebt van de dingen die je niet hebt gedaan. Van wat je wél gedaan hebt, heb je nooit spijt.’

‘Woman in charge’, de titel van de documentaire, is jouw persoonlijke motto. Wat betekent het?

‘De leiding nemen over je leven is in de eerste plaats een belofte aan jezelf. De eerste stap is ontdekken dat jezelf in de hand hebt. Dit besefte ik al toen ik een jong meisje was. Ik keek vaak naar mezelf in de spiegel in de slaapkamer van mijn moeder. Ik hield niet van wat ik zag, want in België was iedereen blond met steil haar en ik had donker, krullend haar. Maar als ik bewoog, bewoog ook de persoon in de spiegel. Als ik glimlachte, glimlachte mijn spiegelbeeld terug. Toen besefte ik hoeveel controle ik had over dat meisje in de spiegel. Dat was een belangrijke ontdekking.

De leiding nemen, betekent niet dat je agressief moet zijn, maar dat je jezelf accepteert. Je accepteert je imperfecties en begrijpt dat die je sterke punten kunnen worden. Je accepteert je kwetsbaarheid en zet die om in kracht. Natuurlijk word ik ook weleens wakker en voel ik me een totale mislukkeling. Maar dan sta ik op en ga ik door.

De belangrijkste relatie is die met jezelf, want enkel jij kent al je geheimen. Ik verlies mezelf als ik niet genoeg tijd alleen spendeer. Zelfliefde is belangrijk, maar als je van jezelf houdt, moet je ook streng voor jezelf durven zijn.’

We moeten dus zowel streng als mild zijn voor onszelf?  

‘Inderdaad, het ene sluit het andere niet uit. Stel jezelf in vraag en wees eerlijk. Dat is geen simpele klus, eerlijk zijn tegenover jezelf vereist werk.

Je moet van jezelf houden, maar om van jezelf te houden, moet je een goed mens zijn. Van zodra je jezelf hebt geaccepteerd, kun je ook anderen helpen. Zorg dat je plezier hebt in je leven én dat je aardig bent. Ik heb pas op latere leeftijd de echte kracht van vriendelijkheid ontdekt. Ik heb lang gedacht dat ik vooral onafhankelijk en sterk moest zijn, maar vriendelijkheid is bijna zoals een truc. Natuurlijk is lief zijn goed omdat het een deugd is,  maar het is ook een instrument om een gemakkelijker leven te hebben.

Elke ochtend probeer ik één wonder te verrichten door iemand te verbinden met een andere persoon die ze anders nooit zouden ontmoeten. Ik zorg voor deze connectie door via e-mail de mensen die ik wil connecteren op de best mogelijke manier voor te stellen aan elkaar. En uiteindelijk komt die goede daad ook weer terug naar jezelf. Vriendelijkheid is een vorm van valuta, het is zeer waardevol.’

‘Leeftijd betekent geleefd hebben’, klinkt het in de documentaire. Je bent niet bang om ouder te worden?

‘Absoluut niet. Als jong meisje voelde ik me aangetrokken door vrouwen met gezichten zoals dat van Jeanne Moreau. Een gezicht met karakter vond ik altijd al mooi. Ik begreep nooit waarom ouder worden een probleem zou zijn, want ouder worden betekent dat je hebt geleefd. Ik omarm mijn rimpels omdat ik niets uit m’n leven wil wissen. Mijn rimpels zijn als de kaart van m’n leven.

Er is zoveel met me gebeurd toen ik jong was dat ik dacht dat ik vroeg zou sterven. Ik zei altijd tegen mijn kinderen: “Je moet verantwoordelijk zijn, want er kan iets met mij gebeuren en dan ben ik er niet meer.” Het besef dat ik elk moment kon sterven, was altijd een deel van mij. Misschien omdat ik niet van verrassingen houd. Ik dacht er liever over na, maar zonder angst. Het is iets wat uiteindelijk iedereen overkomt.’

Je moeder speelt een belangrijke rol in de documentaire.

‘De documentaire is een eerbetoon aan mijn moeder. Het is een ode aan haar wil om te leven. Ze heeft de Holocaust overleefd en dat heeft haar getekend. Ze woog bijna niets meer na Auschwitz en de dokter zei haar dat ze de eerste jaren geen kinderen zou kunnen krijgen. Dat ik geboren werd, was dus een mirakel. Zij heeft me geleerd hoe te leven en hoe verantwoordelijk te zijn voor mezelf. Ze wilde dat ik mezelf nooit als slachtoffer zou zien en drukte me op het hart dat angst geen optie is. Daar ben ik heel dankbaar voor.’

Seksisme is een notoir probleem in de modesector. Toch stel je dat je er nooit het slachtoffer van bent geweest.

‘Heb ik seksisme ervaren? Zeker. Natuurlijk hebben mensen zich misdragen en hebben ze geprobeerd om me te intimideren, maar ik heb hen nooit het genoegen gegeven daar iets van te laten blijken. Ik heb ook het geluk gehad dat ik altijd voor mezelf heb gewerkt. Ik was m’n eigen baas. Enkel aan het begin van m’n carrière werkte ik onder iemand. Wanneer ik als vrouw niet gerespecteerd werd, heb ik mezelf nooit als slachtoffer gepresenteerd. Ik heb hen niet laten zien dat ik gekwetst was. Dat genoegen gun ik hen niet. Het is hun probleem als zij zich zo willen gedragen, niet het mijne.’

In 1974 zag de wikkeljurk het levenslicht. Dit jaar viert ze dus haar vijftigste verjaardag. Hoe zag de jurk het levenslicht?

‘Ik heb de wikkeljurk gecreëerd, maar eigenlijk heeft de wikkeljurk mij gecreëerd. Dankzij de wikkeljurk werd ik zelfverzekerd, succesvol en financieel onafhankelijk. De jurk heeft me dus veel meer gegeven dan ik haar heb gegeven.

Als jonge twintiger werkte ik voor een textielfabrikant. Hij leerde me alles wat hij wist. Ik werkte samen met ambachtslieden in Italië, waar de kleurenspecialist vaak van generatie op generatie werd getraind. Ik had nooit gedacht dat deze kennis nuttig zou zijn voor mij, maar dit zou de basis vormen voor mijn modemerk.

Toen de fabrikant meer ruimte nodig had, kocht hij de fabriek naast ons. We ontdekten een heleboel achtergelaten breimachines. Ze werden in het verleden gebruikt om kousen te maken, maar door de komst van panty’s was er geen vraag meer naar kousen en ging de fabriek failliet. Mijn werkgever kocht de fabriek voor de ruimte, maar hij besloot de breimachines uit te proberen met dikkere garens. Zo ontstond er een kwalitatieve jerseystof. We bedrukten de stof om er T-shirts en polo’s van te maken. Ik begon te experimenteren met ontwerpen en bedacht een ensemble met een top, geïnspireerd op de cache-coeur die ballerina’s dragen, en daaronder een bijpassende rok of broek. Dit vormde de basis voor de wikkeljurk.’

Wat verklaart het succes van je creatie?

‘Het ontwerp lijkt eenvoudig, maar aan de details merk je de invloed van traditioneel, Italiaans vakmanschap. De wikkeljurk is een uniform voor een vrouw die aan de leiding staat. De combinatie van de comfortabele jerseystof, die zich naar het lichaam vormt, en de natuurprints, maakt de jurk populair. Wanneer een vrouw de jurk aantrekt, verandert haar lichaamstaal. De pasvorm is zeer flatterend, de draagster voelt zich comfortabel, krijgt veel complimenten en het wordt haar favoriete jurk. De wikkeljurk maakte me succesvol en hoe zelfverzekerder ik me voelde, hoe meer ik zelfvertrouwen verkocht via de jurk. Het was een fenomeen dat me overkwam.

Ik ontwikkelde de jurk in de jaren zeventig, en net zoals de jaren dertig is dat een periode die nooit uit de mode gaat. Het is frappant dat elke twintig jaar een nieuwe, jonge generatie de jurk opnieuw ontdekt. Het is een tijdloos ontwerp, dat je kunt blijven dragen. Dat doet me plezier, want ik heb een hekel aan verspilling en vervuiling. De stoffen die ik gebruik zijn zo kwalitatief dat ze ook tweedehands hun waarde blijven behouden (via het platform ReWrap kunnen fans tweedehands DVF jurken kopen en verkopen, nvdr).’

Draag je de wikkeljurk vaak zelf?

‘Persoonlijk vind ik dat ik niet zo goed sta met de wikkeljurk, omdat ik geen smalle taille heb. Ik draag vaker de hemdjurken uit mijn collecties, uit dezelfde stof.’

De pandemie was geen goed nieuws voor je modemerk. In de jaren ervoor was het enorm gegroeid, maar het werd te groot en het geld sijpelde weg langs alle kanten. Een groot deel van het personeel werd ontslagen en in de Verenigde Staten bleef maar één boetiek bestaan, het vlaggenschip in het New Yorkse Meatpacking District. Je kleindochter Talita en jij zijn co-voorzitters van DVF. Hoe ziet de toekomst van het merk eruit?

‘Het merk is nu kleiner dan ooit tevoren. Na covid heb ik de operatie in handen van mijn Chinese distributeur gelegd omdat ik 59 winkels in China heb en het op die manier handiger was. Intussen heb ik me gerealiseerd dat je als merkeigenaar het ontwerp en de controle over het merk niet kunt opgeven, dus ben ik bezig om het terug naar me toe te trekken. Ik had op mijn leeftijd niet verwacht dit nog eens te doen. Er waren dagen dat ik ontmoedigd was, maar ik geef niet op.

Ik ben bezig met een inventarisatie van ons uitgebreide archief en het DNA van het merk, want we hebben een eigen vocabulaire. Momenteel ben ik me daarop aan het concentreren, zodat het merk kan voortbestaan volgens de originele, authentieke waarden.’

Je zetelt in de raad van Vital Voices, steunt vrouwen met de DVF Awards en zet je schouders onder allerlei initiatieven en goede doelen. Broodnodig, want momenteel kampen we met veel onzekerheid en ongelijkheid in de wereld. Hoe ga je als beroemdheid en filantroop om met de moeilijke tijden waarin we leven?

‘We leven in een zeer verontrustende tijd. Ik geloof in vrede en ben zeer afkerig tegenover geweld en conflict. Oorlogen choqueren me, omdat ze een business zijn. Je moet ze echt zien als een industrie. Die kennis maakt me woedend. Hoe meer ik erover weet, hoe beter ik dat begrijp en hoe bozer het me maakt.

We dragen allemaal verantwoordelijkheid. We moeten alles proberen te doen, al is het maar op kleine schaal, om naar het licht te zoeken en het licht te verspreiden. Uiteindelijk is het altijd het licht dat de duisternis verdrijft. Als je je overweldigd voelt, ga dan naar de kern: blijf trouw aan jezelf en doe wat jij kunt, op jouw manier.

Sharmeen, de regisseur van de documentaire, is een praktiserende moslima uit Pakistan, en ik ben een niet-praktiserende Joodse vrouw. Het is belangrijk om te laten zien dat we veel meer gemeen hebben met elkaar dan dingen die ons scheiden. Kies voor verbinding en vrede in plaats van oorlog en terreur.’