The Plastic Soup Surfer: ‘Niet plastic op zich, maar de manier waarop we ermee omgaan is schadelijk’

Merijn Tinga, The Plastic Soup Surfer, laat in zijn documentaire ‘From Source to Sea’ zien hoeveel plastic zwerfvuil langs de Rijn uiteindelijk in zee spoelt en ons milieu aantast.

‘Plastic is op zich niet slecht, maar de manier waarop we ermee omgaan is wel schadelijk.’ Aan het woord is Merijn Tinga, de Nederlandse kunstenaar, bioloog en surfende activist die bekend staat als The Plastic Soup Surfer. ‘Van zodra je de plasticproblematiek met eigen ogen hebt gezien, kan je het niet meer negeren. Ik zie de gevaren van plasticvervuiling nu overal.’

Tinga surft al sinds zijn achtste, studeerde in 1996 af als bioloog en besliste na een kitesurfreis in Marokko dat hij beeldend kunstenaar wilde worden. Hij ging aan de slag met guerrilla kunst en plaatste samen met zijn kunstcollectief houten sculpturen in de publieke ruimte. In 2013 raakte Tinga gealarmeerd door het nieuws over de plastic soup in onze wateren.

Golf van bewustwording

‘Ik hield me als kunstenaar ook al bezig met maatschappelijke thema’s en wilde iets doen rond de plasticproblematiek. Toen ik vijf jaar geleden erg veel plastic afval aantrof op het strand, besliste ik mijn drie interesses – surfen, biologie en beeldende kunst – te verenigen voor een actie tegen de plastic soup. Als statement bouwde ik een surfbord uit het plastic dat ik vond op het strand.’ Met een tocht op dat surfbord maakte hij naam als The Plastic Soup Surfer.

Deze vorm van actievoeren sloeg aan. Mensen volgden zijn avonturen op de voet. ‘Ik stapte op mijn surfbord als kunstenaar op een kunstwerk en ik stapte eraf als activist. Het opende mijn ogen en ik verdiepte me steeds meer in de plastic soup en wat de gevaren zijn van plastic in ons leefmilieu. Ik zag dat er kansen lagen in het verhaal vertellen op een leuke, positieve manier met mijn surfbord. Zeker in die beginperiode waren er nog niet zoveel organisaties bezig met plastic en was mijn netwerk nog klein. Dat is die voorbije zes jaar enorm gegroeid.’

Na enkele geslaagde acties ondernomen te hebben, besliste Merijn Tinga om de Rijn af te peddelen in 28 dagen. ‘Toen ik een bevriende documentairemaker opbelde om te vragen of hij een documentaire wilde draaien over mijn reis en hij instemde, besefte ik dat we echt een impact konden hebben.’

‘Bedrijven moeten hun verantwoordelijkheid nemen’

Tinga confronteerde ook de bedrijven wiens plastic afval hij in de Rijn vond. In het kielzog van een deurwaarder stelde hij de bestuurders van bedrijven die plastic waste veroorzaken formeel op de hoogte van hun verantwoordelijkheid. ‘Als bedrijven hun producten goed ontwerpen, kunnen ze ketenregisseur zijn en alles in eigen handen houden. Zo kunnen ze vermijden dat plastic in de natuur terechtkomt. Als consumenten hebben we die macht niet, aangezien wij worden geconfronteerd met wat er in de supermarkt aangeboden wordt. We hebben in heel wat supermarkten gewoon de keuze niet om plasticvrij te winkelen.’

‘De eerste prioriteit zou moeten zijn dat plastic niet in het milieu terechtkomt’, licht Tinga toe. ‘Daarvoor ligt de verantwoordelijkheid bij bedrijven en overheden.’ Volgens hem is stap twee het reduceren van plastic. ‘We moeten zo min mogelijk plastic gebruiken. Als er een alternatief mogelijk is, moeten we daarvoor kiezen.’

En in de gevallen waarin plastic onvermijdelijk is? ‘Het is begrijpelijk dat plastic niet volledig vervangen kan worden. Het is een interessant en hoogwaardig materiaal dat heel erg nuttig kan zijn. Maar in die uitzonderlijke gevallen moeten we ervoor zorgen dat het plastic in de juiste sorteerstroom terechtkomt en opnieuw gebruikt wordt. De bedrijven moeten als bron van het plastic ook de verantwoordelijkheid nemen om plastic op een duurzame manier te recycleren.’

Bedrijven die ervoor kiezen om met plastic, een niet biologisch afbreekbaar materiaal, te werken, hebben volgens Tinga een grotere verantwoordelijkheid dan bedrijven die kiezen voor materiaal dat niet of minder schadelijk is voor het milieu. ‘We weten ondertussen dat plastic een enorme impact heeft op het milieu, dus de producenten moeten dat besef in acht nemen en ernaar handelen. Ik vraag hen om meer verantwoordelijkheid te nemen voor gans de keten en ook actie ondernemen tegen zwerfvuil.’

Kantelpunt

Voor de plasticactivist is het recente advies van de EU een kantelpunt. ‘Anderhalf jaar geleden stond plastic nog niet zo op de radar als nu. Onderzoekers, de media en consumenten hebben een bewustwordingsgolf aangewakkerd. Als die gezamenlijke afkeer voor single use plastic doorzet, dan is het tegen 2030 beslecht. Dan moeten bedrijven zich wel aanpassen.’

De EU heeft maatregelen uitgewerkt om het gebruik van de kunststofproducten die het meest in de natuur worden aangetroffen aan banden te leggen. Verschillende plastic producten moeten van de markt verdwijnen en de EU voert ook restricties in. Plastic drankflessen voor eenmalig gebruik zullen bijvoorbeeld enkel nog op de markt worden toegelaten als de doppen en deksels eraan vastzitten.

De EU-vicevoorzitters Frans Timmermans en Jyrki Katainen kondigden aan dat het verbod zal slaan op plastic wattenstaafjes, bestek, borden, rietjes, roerstaafjes en ballonnenstokjes. Die producten zullen enkel nog van duurzame materialen mogen worden gemaakt. Van andere producten zullen de lidstaten het gebruik moeten terugschroeven.

Van de producenten van plastic producten wordt overigens verwacht dat ze bijdragen aan de kosten van afvalbeheer en schoonmaak, maar ook van bewustmakingsmaatregelen. De lidstaten worden gevraagd om tegen 2025 negentig procent van de plastic drankflessen voor eenmalig gebruik in te zamelen. De Commissie stelt hen voor om bijvoorbeeld een statiegeldregeling in te voeren. ‘Die discussie loopt momenteel zowel in België als Nederland. Ik denk dat statiegeld de enige oplossing is, maar lobbygroepen spelen op de man in plaats van op de bal en verdraaien de feiten’, aldus Tinga.

‘Het blijft natuurlijk de vraag hoe dit advies van de EU uitgevoerd zal worden. Het is niet makkelijk om alle lidstaten en bedrijven op één lijn te krijgen’, stelt hij kritisch.

Onderzoek

Er is nood aan meer onderzoek naar de effecten van plastic in ons leefmilieu. ‘Eigenlijk is het wachten op de eerste mensen die sterven aan de gevolgen van plasticvervuiling. Dat klinkt heel cynisch, maar dat zijn de momenten waarop er dingen veranderen. De invloed van plastic op zeedieren is al erg zichtbaar, maar de gevolgen voor de mens staan nu nog in de hypothesefase. Alles wijst erop dat het kwalijke gevolgen heeft voor de mens. Jaarlijks sterven 100.000 zeezoogdieren en een miljoen zeevogels door plastic: verstikking, verstrikking en verstopping.’

Plasticvervuiling legt een enorme druk op ons milieu en dat er gevolgen zijn voor de gezondheid van mensen is ook erg waarschijnlijk. ‘Als je urine of bloed afneemt bij de gemiddelde mens dan vind je microplastics terug. We weten dat sommige van die additieven hormoonverstorende elementen bevatten.’

Zwerfvuil rapen leuk maken

Met zijn acties kan Merijn Tinga heel wat mensen overtuigen om na te denken over plastic waste. Zelf duidt hij zijn positieve aanpak aan als reden hiervoor. ‘Als actievoerder moet je altijd een leuke manier vinden om je boodschap te verkondigen. Ik moet het voor mezelf ook leuk houden, anders geraak ik gedeprimeerd en ontmoedigd door de problematiek. Door te surfen en innovatie te omarmen kan ik het leuk houden.’

Voor een nieuwe actie, Pickup10, werkt Tinga met de fotoherkenning van Google. Het is een spel om zwerfvuil rapen leuk te maken. Door foto’s te maken van het afval, krijg je niet alleen punten, maar help je ook erg nuttige data te verzamelen. De site slaat op wat voor afval op welke plek wordt gevonden. Merijn en de overige initiatiefnemers hopen zo de beleidsmakers en bedrijven te confronteren met zwerfvuil. ‘Opnieuw een leuke campagne die hopelijk aanzet tot actie en vooruitgang.’

480https://www.youtube.com/channel/UCGjZWmQFuLyWnK6phN3B9OwSource 2 Sea Trailer – Plastic Soup Surfer480