Tot rust komen tussen ruw beton: zo had je wonen in een woontoren nog niet bekeken

Tot rust komen tussen vijftig grijsvarianten of ruw beton? Niet iedereen wordt er blij van. Maak kennis met de twee uitersten: van ultieme soberheid tot een huis dat druk, druk, druk is. Zij zwoer dat ze nooit in ‘die woontoren’ zou wonen, hij wist van bij de eerste aanblik dat hij dat wel zou doen. Als Studio Okami verbouwde Bram Van Cauter inmiddels verschillende appartementen in de Riverside Tower. En dankzij Instagram mag hij dat regelmatig in het buitenland gaan uitleggen.

Iedereen in Antwerpen kent de Riverside Tower op Linkeroever en ook daarbuiten is de vijftig jaar oude betonnen woontoren van Léon Stynen en Paul De Meyer berucht. Is het niet dankzij de roemrijke architecten zelf – samen ontwierpen ze onder meer het casino van Oostende, de Sint-Ritakerk in Harelbeke en het kunstencentrum De Singel in Antwerpen – dan is het wel dankzij het penthouse met daktuin waarover de wildste verhalen de ronde doen.

Maar ook over de dertiende verdieping valt het een en ander te vertellen. Wie de gevel aandachtig bekijkt, merkt een soort knik in de strakke, ritmische grid van vensters op. Ze wijzen op de doorzon-duplexen die je alleen dáár vindt. Bram Van Cauter wist van hun bestaan af dankzij zijn stage bij Crepain Binst, vijftien jaar geleden. “Het bureau was toen met de verbouwing van de duplex aan de zuidkant bezig. Ik zag het plan, raakte gefascineerd en trok na het werk meteen naar de toren. Ik beloofde mezelf die dag plechtig: als ik ooit de kans krijg om hier iets te kopen, dan twijfel ik geen seconde.”

Geluk op dertien

En toch. Toen de kans zich voordeed om op de zevende verdieping een appartement te kopen, ging hij twijfelen. “Iedere verdieping vertelt een ander verhaal. Tot de zesde zit je geborgen tussen het groen en de bomen. Daarboven kijk je boven de kruinen en ontstaat de connectie met de stad. Hoe hoger je klimt, hoe ruimer ook je blik over de Schelde. Eens boven de zestiende verlies je weer de connectie met Antwerpen. Als je neerzit, zie je enkel nog de lucht en de wolken. De dertiende verdieping heeft in mijn ogen the best of both worlds.” Daar moet Doris Vanistendael, zijn vriendin, plots om lachen. Zijn bewondering voor het gebouw is niet alleen aandoenlijk, hij kent het complex ook op zijn duimpje. Uiteindelijk kocht hij iets op de vijftiende, waar hij ook een tijdlang woonde. Studio Okami runt hij vanop de tiende met medeoprichter Hans Vanassche, en samen verbouwden ze de zestiende en vijftiende verdieping vooraleer ze twee jaar geleden, in volle tweede coronagolf, deze duplex onder handen namen. Niet dat Doris voor zijn anciënniteit in het gebouw moet onderdoen. Zij leeft en werkt al zeventien jaar op dat ‘schoonste verdiep’. De duplex waar zij in woonde, heet nu ( s o o n ) gallery. Het werd een galerie waar je, tussen vernissage en finissage van de expo’s, ook te midden van de kunst kunt slapen. “Het is pas als je hier bent geweest dat je beseft wat een impact zon en zicht kunnen hebben op de woonkwaliteit”, zegt ze nadat ze over haar oude afkeer van woontorens heeft verteld. Op de grond lijken ze op overbevolkte, onpersoonlijke duiventillen, tot het tegenovergestelde wordt bewezen. Het ruimtegevoel slaat je met verstomming. Ergens anders wonen zit er zelfs na al die tijd niet in. “Elk jaar vieren we kerst in de inkomhal en met glühwein staan we aan de vuurkorven tussen de pilotis. De buren hebben elkaars sleutels en ontfermen zich over elkaars honden”, gaat Bram verder. Het is op die manier dat Bram en Doris elkaar leerden kennen. “Zo’n hechte gemeenschap draagt bij tot het woonplezier.”

Poëzie en warmte

Het appartement waar ze vandaag in samenleven was vroeger een kantoor. De opstaande betonnen balken en pilaren in de woonkamer zijn relikwieën van de vergaderzalen. “Dat staat ook expliciet vermeld in de basisakte van het gebouw”, weet Bram te vertellen. “Advocaten, kunstenaars en architecten zijn hier altijd welkom geweest om te werken. Dat is te danken aan Paul De Meyer, die tot aan zijn dood in het penthouse woonde. Waarschijnlijk omdat het activiteiten waren die hij zelf uitoefende of waar hij gebruik van kon maken.”

Het hele interieur werd gestript en gezandstraald tot op de ruwe betonstructuur. Dat was alleen mogelijk dankzij de doordachte architectuur van Stynen en De Meyer. In de meeste appartementsgebouwen lopen de leidingen en technieken door de valse plafonds en langs het beton. Hier zijn de afstanden tot de schacht extreem kort dankzij een doordachte plaatsing van de functies in plan, wat toch een serieuze innovatie was in 1972.

De binnenmuren liet Bram uitbreken. De steunmuren werden gecementeerd, waarna er steentjes tegenaan werden gegooid. Een experiment van de aannemer om de nieuwe en oude muren subtiel in elkaar te laten overlopen. “Het is een vooroordeel waar veel mensen mee zitten. Dat beton meteen voor een kille, grijze omgeving zorgt. Terwijl net de onvolmaaktheden van beton voor tactiliteit zorgen. Het is iets wat ik in veel van die afgelijnde, gladde interieurs mis.” Hij wrijft zorgzaam over de keukenmuur van bekist beton die wat bol staat. Later wijst hij naar de vierkante aflijning op het plafond – de opening waardoor de kraan stak tijdens de bouw, maar die later werd dichtgestort – en naar het patchwork van bakstenen langs het raam. “De werkmannen hebben zich wellicht vergist. Eén verdieping lager lopen de vensters door, maar hier niet. Zo hebben ze hun fout opgelapt. Al die dingen vertellen het verhaal van het gebouw. De fuck-ups én de vakkundigheid. Het zijn zulke dingen die ik als architect ook op de werf tegenkom. Daar zit poëzie en warmte in, niet in gyproc.”

Gezien op Instagram

Eén nadeel van hoog wonen in zo’n toren: als je verbouwt of verhuist, moet alles via de interne lift. Dat zorgt weleens voor frustratie als je je zinnen hebt gezet op een idee of meubel. Niet bij Bram en Doris. Alles werd gekozen of gemaakt om juist te passen. De babyblauwe stalen trap werd ter plaatse gelast en gelakt. Het inox kookeiland, een eigen ontwerp dat een verschaling is van een salontafel, is gemaakt op maat van zowel de oven die erin verstopt zit als van de lift. En bij gebrek aan een liftuitgang op de veertiende verdieping werden de vintage sofa en het prachtige George Nelson-bureau via een krakkemikkig handaangedreven tandwielliftje naar boven geduwd.

Hun interieur zochten ze voornamelijk online bij elkaar, via veilingsite whoppah.com of via Instagram. De opvallende handgemaakte hanglamp boven de eettafel vond Bram via de feed van de Poolse ontwerpster Pani Jurek. “Instagram is een dankbaar medium in alle opzichten. Foto’s van haar lamp in ons interieur hebben niet alleen haar een duw in de rug gegeven, ze hebben er ook een paar keer voor gezorgd dat we met Studio Okami in het buitenland werden uitgenodigd voor een lezing. Om aan te tonen dat er zéker nog iets aan te vangen valt met oude brutalistische blokken.”

Besprekingen met nieuwe klanten op de tiende verdieping eindigen ook vaak hier. Met een glas aan het keukenblok en een waanzinnig zicht over de haven van Antwerpen, zijn duizenden lichtjes en opvallende steekvlam. “Als ze niet afgeschrikt worden door zo’n interieur, weten we dat we ze mee zijn met ons verhaal.” Eén waarvan we het vermoeden hebben dat het in de toekomst wel regelmatiger zal opduiken.