Sébastien Caporusso, Designer van het Jaar: ‘Dialoog is cruciaal in het ontwerpproces’

Woningrenovaties waarvoor hij ook het meubilair ontwerpt, samenwerkingen met lokale vakmensen rond unieke stukken, zijn eerste publieke kantoorruimte: de Brusselse interieurarchitect en designer Sébastien Caporusso zat het voorbije anderhalf jaar niet stil. Knack Weekend, Le Vif Weekend en de Biënnale Interieur verkiezen hem nu ook tot Designer van het Jaar.

De eerste stappen

‘In mijn tienerjaren dacht ik zelden na over de toekomst of mijn langetermijnplannen. Toen het erop aankwam om echte keuzes te maken, lag het antwoord echter voor de hand. Ik speelde als kind voortdurend met houten blokken en kartonnen dozen, ik was geïnteresseerd in materialen, ik zocht graag uit hoe een stoel of een tafel gemaakt was, hoe men dingen in het verleden deed – interieurarchitectuur en design waren mijn ding. Wat meespeelde was dat mijn vader, een invoerder in de audiosector, me vaak meenam op zijn reizen naar het buitenland. Terwijl hij aan het werk was, verkende ik de lokale architectuur en musea en cultiveerde ik mijn artistieke oog. Achteraf bekeken was dat de ideale voorbereiding op wat ik nu doe. Dingen opbouwen en weer afbreken, altijd andere plekken ontdekken, openstaan voor het onbekende: dat vertoont veel gelijkenissen met de manier waarop een interieurarchitect telkens nieuwe ruimtes onderzoekt en opnieuw begint.’

Zijn liefde voor maatwerk

‘Sinds het begin van de pandemie heeft mijn telefoon amper stilgestaan – veel mensen zijn het voorbije anderhalf jaar kritischer geworden voor hun woonomgeving. Sommigen zien in dat een andere indeling van een bepaalde kamer een mooier uitzicht zou opleveren, anderen beseffen dat hun huidige zetel niet geschikt is om urenlang in te werken. De belangstelling voor meer gepersonaliseerde interieurarchitectuur en unieke, op maat gemaakte meubelen neemt toe, en dat is ook waar ik me op toeleg.

Omdat ik vaak tafels in terrazzo en marmer ontwerp, ontstond mettertijd een familie van tafels, maar zulke miniseries ontstaan al doende, op basis van interieurprojecten en bestellingen waarbij ik altijd met een andere vorm, met andere afmetingen of marmersoorten werk, maar toch binnen dezelfde logica blijf. Ik erfde ook het ondernemerschap van mijn vader, en hoewel ik samenwerkingen met bedrijven als Cassina en Molteni of een grote woonketen niet uitsluit, doe ik het alleen als ik mijn DNA kan behouden. Moet het eenvoudiger, minder doordacht, met minder nobele materialen of een minder kwalitatieve afwerking, dan pas ik.’

Zijn inspiratiebronnen

‘Ik ben aan geen enkele periode, stijl of cultuur gebonden. Ik hou net zozeer van strak jarentwintigmeubilair en de speelse omgang met de materie van de Memphis-groep als van de modernistische jarenvijftigarchitectuur in de Verenigde Staten of het Braziliaanse brutalisme. Van al die dingen sluimeren bepaalde aspecten in mijn hoofd, maar ik interpreteer ze op mijn manier en leg verbanden.

Als interieurarchitect vind ik het moeilijk om níét met design bezig te zijn, om niet voor specifieke ruimten te willen ontwerpen. In die zin kijk ik op naar architecten-designers uit de eerste helft van de twintigste eeuw zoals Charlotte Perriand, mensen die totaalwerken creëerden en zich over alles bogen, van de façade en de deurknoppen tot het bestek. Daar zit een doorgedreven, allesomvattende visie achter, en dat mogen uitdenken is een plezier.’

Zijn bewondering voor vakmanschap

‘Tijdens mijn buitenlandse stages werkte ik met lokale ambachtslieden die soms heel andere technieken en tradities hadden, wat heel verrijkend was. Omdat ik vaak verschillende materialen combineer en ze op een vernieuwende manier gebruik, zoek ik nog steeds die samenwerking met gespecialiseerde vakmensen – marmerbewerkers, steensnijders, ijzersmeden, timmermannen of keramisten die je voeden met hun knowhow en meedenken. Dat vind ik heel fijn: een team van mensen verzamelen rond een project en hen dan pushen om nog een stap verder te gaan. Gaat het om een project in Zuid-Frankrijk of Spanje, dan ga ik op zoek naar lokale vakmensen. Hen vinden is zelden een probleem, dankzij de wedergeboorte van de ambachten en de hernieuwde interesse in handwerk en materiaalbewerking.’

Duurzaamheid

‘Mijn eerste zorg is altijd om interieurs, meubilair en andere zaken te maken die een lange levensduur hebben en zich makkelijk aanpassen. Daarnaast werk ik bewust met vintage meubilair en moedig ik klanten met renovatieprojecten altijd aan om waar mogelijk bruikbare nobele materialen te recycleren – een doorleefde houten vloer bijvoorbeeld of mooie stenen. Ik hoef ook niet alles van a tot z te tekenen. Je draai vinden op een plek die al een hele geschiedenis heeft, de ziel van een woning respecteren – dat maakt renovatieprojecten enorm boeiend.’

Het belang van dialoog

‘Tegenwoordig tonen mensen je vaak voorbeelden van interieurs en stukken waar ze van houden: zaken die soms totaal niet passen bij hun project, maar die mogelijk wel mijn eigenheid vertroebelen. Dan vertrek ik liever van een goed gesprek en mijn indrukken van de woning zelf. De héritage van een plek, de rol die ze speelde in iemands leven, hoe mensen een ruimte gebruiken en wat ze nodig hebben: dat haal je niet uit enkele prentjes.

Daarna doe ik graag snel een vrij gedetailleerd en soms gedurfd voorstel, zodat klanten daarop kunnen reageren. Hun commentaar kan positief of negatief zijn, maar dan weet ik tenminste wat al dan niet mogelijk is. Sowieso moet je compromissen kunnen sluiten – door financiële beperkingen, tijdsdruk, de voorkeuren van de klant of eerdere bezittingen die ook een plaats moeten krijgen – maar voor mij is de dialoog cruciaal om het reflectieproces te voeden.

Mijn favoriete ruimte om aan te werken is de keuken. Omdat ik graag kook en er zelf veel tijd in doorbreng, maar ook omdat net keukens zo’n uitwisseling van ideeën bevorderen. Het zijn intieme ruimten waar altijd iets gebeurt, die door iedereen anders begrepen en gebruikt worden, waar mensen van binnen en buiten het gezin komen en gaan – keukens maken altijd verhalen los.’

Zijn eerste publieke ruimte

‘Toen Silversquare me vorig jaar benaderde voor een nieuwe coworkingspace in de Brusselse Leopoldwijk heb ik niet geaarzeld. Ik had tot dan enkel kleinschalige thuiskantoren verzorgd, een open office van ruim zeshonderd vierkante meter was een uitdaging.

Mijn uitgangspunt was een humane werkomgeving. Niet puur functioneel en rationeel, maar met de nodige sensualiteit en warmte, een beetje zoals een vakantiehuis waar je graag bent. De traditionele codes van werkruimten heb ik dus gemeden. Natuurlijke materialen als terracotta, leer en stevig linnen, zachte kleuren en organische vormen doen je haast vergeten dat het om een werkomgeving gaat, terwijl zithoeken en opengewerkte scheidingswanden in baksteen – een typisch Belgisch product dat nog amper gebruikt wordt in interieurs – intieme plekken creëren in de open ruimte.

Omdat ik ook elementen als de hang- en wandlampen in keramiek verzorgde en het project een strakke timing had, moest ik veel in één keer bedenken en tekenen. Bovendien werd het meubilair naar mijn normen in grotere aantallen geproduceerd. Of ik de smaak nu te pakken heb? Het hotelwezen spreekt me zeker aan, daar vergen projecten ook een globale visie en elementen die allemaal een eigen signatuur dragen, maar samen toch coherentie en continuïteit uitstralen.’

EXPERTEN OVER CAPORUSSO

— Dieter Van Den Storm

Jurylid, creatief directeur MAD Brussels en curator van de expo Please, have a seat van Biënnale Interieur.

‘Ongewone tijden vragen om verrassende keuzes. Sébastien Caporusso past helemaal in het rijtje designers van het jaar: een ontwerper met een uitgesproken esthetische aanpak, een voorliefde voor duurzame materialen, en dat met een ambachtelijke productie. Hij heeft kennis van het individuele object, maar is even sterk in het ontwerpen van totaalprojecten. In zijn oeuvre weet hij ook telkens de beste Belgische ambachtslui samen te brengen, wat de tijdgeest mooi samenvat: lokale productie, internationale uitstraling. We zullen de komende jaren nog veel van hem horen.’

— Lise Coirier

Mededirecteur van de galerie Spazio Nobile in Brussel die Caporusso sinds 2018 vertegenwoordigt.

‘Wat me enorm boeit, is dat Sébastien ook binnenhuisarchitect is. Hij heeft echt oog voor detail en de afwerking en creëert als onderdeel van zijn projecten op maat gemaakte stukken. Daarin leeft hij zich uit en kan hij zich van een zeker formalisme bevrijden. Heel sterk is ook de manier waarop hij met marmer omgaat, naar de bron gaat en speelt met de eigenheid en kenmerken van het materiaal, zonder zijn aandacht voor duurzaam ontwerpen te verliezen. Hij is altijd te vinden voor experimenten die buiten zijn comfortzone liggen en doet dingen die doorgewinterde designliefhebbers en veeleisende verzamelaars aanspreken: niet-alledaagse objecten met een ziel, vervaardigd in de beste ateliers.’

— Tanguy Van Quickenborne

CEO van Justastone, de groep achter onder meer Van Den Weghe (marmer en andere natuurstenen) en Dominique Desimpel (tegels en mozaïek).

‘Vijf jaar geleden werkten we bij Van Den Weghe samen aan een tafel en een lamp, sindsdien was ik betrokken bij verschillende van zijn interieurprojecten voor particuliere klanten, onder meer voor badkamers, vloeren, sokkels en keukenbladen. Hij brengt design en architectuur samen en combineert in zijn interieurobjecten materialen als natuursteen en hout, waardoor die een eigen signatuur hebben. Het is altijd duidelijk dat het om een ontwerp van Sébastien gaat. Met de jaren ontwikkelden we naast onze professionele band ook een vriendschap, ik hoop nog vaker met hem samen te werken.’

— Etienne van den Berg

Oprichter van Iceberg Architecture Studio in Brussel en docent aan het CAD.

‘Sébastien volgde bij mij een creatief atelier waarin ik studenten heel uiteenlopende opdrachten geef, van het ontwerp van een hedendaagse feloek voor een Nijlcruise tot de inrichting van duizend vierkante meter voor een modedefilé. Zulke uitdagingen lagen hem, ook omdat hij zo nieuwsgierig en onderzoekend is. Tegelijk was hij een harde werker die projecten tot een goed einde kon brengen. Geweldige ideeën zijn slechts het begin, je moet ze ook kunnen concretiseren. Ongetwijfeld heeft hij nog meer in zijn mars. Hij zoekt de confrontatie van ideeën en disciplines op, hij heeft de nederigheid om te beseffen dat je niet alles alleen kunt doen en de intelligentie om een beroep te doen op de kennis van vakmensen – dan kun je veel verschillende projecten aan.’