Ode aan de traagheid: hoe een ‘banaal’ rijhuis verpopte tot highbrow architectuur

Vraag je lievelingsarchitect, behoud meer dan je sloopt, neem de tijd en voer alles zelf uit: ziehier het geheime recept.

Een oud rijhuis verbouwen is voor veel Belgen de vaak hobbelige weg naar een eigen stek. In theorie zijn de opties legio. Maar in de praktijk eindigen velen met krak dezelfde oplossing: de koterijen achteraan afbreken en vervangen door een strakkere aanbouw met een leefkeuken en groot schuifraam. We zien zo veel witte blokken dat we ons soms afvragen of het anders kan. Gelukkig wel. Het bewijs? Dit rijhuis van radiopresentatrice Ayco Duyster en grafisch ontwerper Joachim Wemel in Enghien. Al zullen sommigen dit stadje dat flirt met de taalgrens kennen als Edingen.

Langzaam maar zeker

‘Toen we gingen verbouwen, wisten we vooral wat we níét wilden’, aldus Ayco. ‘Een wit blok met schuifraam.’ Maar ze zochten wél een oplossing voor het probleem dat alle oude rijhuizen delen: de koterijen belemmeren het contact met de tuin. Hier was dat obstakel dubbel zo groot, omdat achter hun rijwoning nog een achterhuis stond dat amper connectie had met de ruimtes vooraan. Lees: hier heeft een architect een stevige kluif aan. Het koppel belde naar het Gentse bureau Architecten De Vylder Vinck Taillieu (advvt). Een betere keuze hadden ze niet kunnen maken. Want dit bureau – dat intussen niet meer bestaat – benadert de dialoog tussen het bestaande en het nieuwe op een heel eigen manier. Met een zeer groot respect voor wat er al is. En dat was precies wat ze zochten. Joachim: ‘We kochten het huis om zijn charme. Nadat het was gebouwd in de jaren 30, bleef het altijd in de familie. Alle authentieke elementen en de typerende rijkdom aan materialen waren er nog. Dus die wilden we zeker niet slopen.’

Zo begon een klus van lange adem. Nadat Ayco en Joachim in 2010 het huis kochten, verruilden ze het bloemetjesbehang voor witte muren, pelden ze het tapijt van de plankenvloeren en vernieuwden ze de elektriciteit en de verwarming. In 2012 belden ze voor het eerst naar het architectenbureau advvt. ‘Het ontwerpproces duurde twee jaar en pas in 2014 begonnen we te verbouwen. Pas sinds een half jaar is het helemaal af. Deze verbouwing is een ode aan de traagheid. Want het heeft ook voordelen. Omdat alles zo lang duurde, kreeg elk detail de aandacht die het verdient’, aldus Joachim, die zo goed als alles zelf deed, in zijn eentje, weekends aan een stuk. ‘De grootste prestatie van deze verbouwing is de discipline om vol te houden en alles volgens het plan af te werken’, oppert Ayco. ‘We zijn altijd in het project blijven geloven, ook al was het af en toe doorbijten. Zo woonden we vier jaar lang in de kelder en zaten we twee jaar zonder achtergevel. We hadden één stelregel: pas als de ruimte helemaal af is, nemen we hem in gebruik. Het huis van mijn ouders is nooit af geraakt en dat was mijn nachtmerrie.’

Geen Dexter-keuken

Het ontwerp is even onconventioneel als vernuftig en zit bomvol details. Je blijft nieuwe dingen ontdekken, zoals de opengewerkte open haarden, een smalle doorgang naar de living en een zwevende half afgezaagde deur. Een deel van het achterhuis, waarin het toilet en de bijkeuken zaten, werd buitenruimte. Het dak ging eraf en uit de muren werden stukken gezaagd. Er viel meer licht binnen, je zag de tuin en de charmante faiences bleven behouden. ‘Deze aanbouw staat op de originele tekening, dus die wilden we zeker niet slopen’, aldus Joachim. ‘We wilden ook per se alle oude tegelvloeren behouden. Dat hierdoor nu enkele leidingen in het zicht liggen, stoort ons niet.’ Ook de originele ramen bleven, omdat ze zoveel karakter geven aan de ruimtes. Ze haalden het glas eruit en plaatsten nieuwe exemplaren aan de buitenkant tegen de gevel.

Uniek aan deze verbouwing is ook dat het ontwerp tijdens het proces nog enorm evolueerde. De diagonale wanden in de badkamer zijn bijvoorbeeld bedacht tijdens een werfbezoek, net als het inbouwbad dat als een gedokt schip op houten blokken staat. Omdat ze nergens vonden wat ze zochten, werd ook het ontwerp van de keuken jarenlang uitgesteld. Ayco: ‘Ik wilde geen Dexter-keuken, zoals ik dat noem. Superclean, net een drugslabo. Van mij mag je zien dat het een keuken is. Uiteindelijk tekende de architect twee open rekken in staal: een eiland en een zwevend element boven het aanrecht waarin je alles ziet staan. De kastjes zijn van Ikea met een mooie afwerking. Alles samen kostte de keuken maar een paar duizend euro.’

Hoe belandde het koppel eigenlijk bij De Vylder en co, vragen we ons nog af. ‘We kenden enkele projecten van hen, zoals het zelfbouwhuis Rotelenberg en de Gentse boetiek Twiggy. Die projecten prikkelen je fantasie. Er zit poëzie in hun architectuur, een glimlach, iets onverwachts en speels’, legt Ayco uit. ‘Al hun projecten zijn uniek. Al zien we af en toe elementen terugkomen uit ons huis. Zoals de patio’s met rood grind en bomen bij Caritas in Melle en de wand van serreglas bij de Kortrijkse boetiek Tangram.’