Designer Dave Hakkens wil af van plasticafval: ‘Allemaal samen zijn we een leger’

Wat als iedereen zijn eigen plasticafval zou kunnen recycleren? Die utopie heet Precious Plastics en is een van de vele projecten van de Nederlandse designer slash wereldverbeteraar slash seriële innovator Dave Hakkens. ‘Ik probeer globale problemen op te lossen door er ideeën op af te vuren.’

Hoeveel blauwe mondmaskers heb je het afgelopen anderhalf jaar al in de vuilnisbak gekieperd? Wellicht enkele honderden, want elke minuut gebruiken we er wereldwijd drie miljoen. Zonde, want je had er ook stoelen van kunnen maken. Of sleutelhangers. Of muren. Maar dan moet je eerst Dave Hakkens leren kennen. Hij is de man achter Precious Plastics, een programma waarmee iedereen zijn eigen plasticafval kan recycleren. Hakkens: ‘Mondmaskers hergebruiken is niet zo moeilijk. Ze zijn gemaakt van polypropyleen, hetzelfde materiaal als het bakje van de afhaalchinees. Als je ze goed gesorteerd inzamelt, kun je meteen aan de slag. Gisteren zag ik op Instagram nog twee Britse broers die van mondmaskers een buitenzitbank gemaakt hadden.’

DIY-machines

Dave Hakkens bedacht het Precious Plastics project in 2012 als student aan de prestigieuze Design Academy in Eindhoven. Bedoeld als oplossing voor het groeiende plasticafvalprobleem. ‘Wie hout wil hergebruiken koopt een zaag en een boor. Voor metaal heb je voldoende aan een lasapparaat en een slijptol. Maar om zelf plastic te recycleren moet je professionele machines kopen van tienduizenden euro’s of meer. Ik ontwikkelde versimpelde versies die je zelf kunt bouwen. Zo’n DIY-machine werkt even goed als een duur ding, alleen wat trager en minder fijn.’

Online deelt Hakkens handleidingen voor de zeven verschillende toestellen die hij tot nu toe ontwikkelde. Waaronder een shredder die je plasticafval verhakselt tot kleine brokjes. In een spuitgietmachine worden die brokjes gesmolten en in een mal gespoten, bijvoorbeeld de vorm van een stopcontact. Er is ook een pers die de plastic korrels verhit en tot platen perst waarmee je vervolgens bijvoorbeeld meubels kunt maken. Behalve handleidingen om machines te bouwen zijn er handleidingen om producten en mallen te maken. Er is een marktplaats om zelfgemaakte spullen te verkopen. En kant-en-klare businessplannen om een lucratieve plastic werkplaats op te zetten. Allemaal gratis te downloaden. Of in tech-jargon: open source. ‘Mijn doel was altijd dat zo veel mogelijk mensen zo veel mogelijk plastic zouden hergebruiken. Dus besloot ik alle kennis en tools gratis te delen.’

Piepklein fabriekje

Wie zelf een machine bouwt, belandt op de Precious Plastics-site als piepklein plasticfabriekje. De teller staat wereldwijd op ruim duizend van Kenia tot Kazachstan. En misschien zelfs meer, want lang niet iedereen registreert zich. De site fungeert echt als platform voor de Precious Plastics-community met meer dan tachtigduizend leden waarin iedereen zijn kennis deelt. Open source, weet je nog? En waar iedereen elkaar helpt. Dat is de kracht van open source: als twee mensen in Hasselt en in Hongkong met hetzelfde probleem zitten, vinden ze elkaar online. Dat noemt hij de sleutel van het succes: ‘Precious Plastics is een heel logisch idee. Bovendien zijn we eerlijk, transparant en gratis. Zónder kleine lettertjes. Het is een missie-gedreven bedrijf. Mensen voelen dat.’

Los van de gedeelde tools en de kennis wil Hakkens vooral de mentaliteit rond plastic veranderen. ‘Plasticvrij leven is onrealistisch en ook niet nodig, want het is geen slecht materiaal. We gebruiken het gewoon slecht. Het gaat jarenlang mee, maar toch maken we er wegwerpproducten van. Als we wegwerpspullen nu eens van papier maken en plastic reserveren voor duurzame spullen, dan zijn we al heel ver.’

Precious Plastics wordt stilaan volwassen. Draaide het vroeger op vrijwilligers en donaties, dan is er nu een klein fulltime team en er zijn structurele samenwerkingen met bedrijven. Hakkens blijft aan boord voor langetermijnplannen, niet meer voor de day to day business. Want als wereldverbeteraar moet je je tijd verdelen. Zo runt hij ook nog Storyhopper: een videokanaal om mensen op een verteerbare en begrijpelijke manier de complexe wereldproblemen uit te leggen. Daarnaast startte hij Fixing Fashion, zeg maar Precious Plastics voor mode. Via video’s leer je technieken om je kleren te repareren en te upcyclen. Dave Hakkens: ‘In de mode is het afvalprobleem minstens even groot als bij plastic. Al vraagt het een andere aanpak omdat esthetiek, trends en smaak een grotere rol spelen. Plastic is functioneler. Dus maken we niet alleen praktische video’s, maar proberen we het ook zo aantrekkelijk mogelijk in beeld te brengen. We moeten af van het idee dat een gerepareerd kledingstuk tweede keus is.’

Bellen met blokken

De kans is groot dat je Dave Hakkens eigenlijk al kende, zonder het te weten. In 2013 werd hij namelijk een internethype toen hij een filmpje lanceerde over een modulaire telefoon, Phonebloks genaamd. Die kreeg miljoenen views op YouTube en werd eindeloos gedeeld. Rapper Will.i.am noemde het ’the dopest thing ever’ en de site om het project te steunen kon het aantal bezoekers niet aan. Dave bedacht Phonebloks uit frustratie over elektronisch afval. ‘We gooien een apparaat weg, terwijl er vaak slechts een onderdeel stuk is.’ Phonebloks is modulair, dus kun je als gebruiker zelf kapotte onderdelen vervangen. Heel eenvoudig, volgens een Legoachtig kliksysteem.

Hakkens: ‘Voor mij was Phonebloks een klein project, gewoon een video die ik maakte. Maar het internet maakte er een hype van. Het was nooit mijn doel om zelf zo’n telefoon te maken. Veel te moeilijk. Ik wilde de industrie laten nadenken over modulariteit. Dat werkte. Verschillende merken waren ermee bezig, Google voorop. In twee jaar tijd bouwden ze met hun project Ara een werkende modulaire smartphone, terwijl ik dacht dat de ontwikkeling zeker vijftien jaar zou duren. Helaas trokken ze er in 2016 de stekker uit, omdat ze liever focusten op software dan op hardware. Ook LG, Motorola en Fairphone zetten modulaire stapjes, maar we zijn er nog niet’, aldus Dave. Heeft Google ooit betaald voor zijn idee? ‘Nee. Ik wilde ook geen geld. Ik wilde dat iemand die telefoon zou maken. Google bood me wel een vetbetaalde job in Silicon Valley aan, maar daar heb ik voor bedankt. Ik wil mensen sensibiliseren. De technische uitwerking boeit me minder. Bovendien wilde ik verder werken aan Precious Plastics, mijn andere, veel grotere afstudeerproject, waar ik meer potentieel in zag.’

Eén groot experiment

We planden voor ons interview een tripje Eindhoven, maar Hakkens woont intussen in Portugal. Daar stampt hij weer iets heel nieuws uit de grond: Project Kamp. Dat is een stuk grond van tien hectare waar hij het antwoord probeert te vinden op de vraag: hoe kun je elke dag aangenaam leven, zonder het gevoel te hebben dat je een ramp bent voor de planeet? ‘Ik bouw hier mijn leven op van nul, op een zo duurzaam mogelijk manier: van huisvesting en voedsel tot energievoorziening en water. Het is één groot experiment.’

Precious Plastics, Phonebloks, Fixing Fashion, Project Kamp. Hakkens toverde al veel uit zijn hoed. Al die projecten groepeerde hij een paar jaar geleden onder de noemer One Army. ‘We voelen ons echt zo. Er is een leger nodig om alle grote problemen van vandaag aan te pakken en te veranderen’, legt Dave uit. ‘Eigenlijk veranderde alleen de naam. De paraplustructuur waaronder al mijn projecten vallen was er al. Maar ik wilde niet langer dat het Dave Hakkens heette. Bijna alle designers werken onder hun eigen naam, maar ik voelde me er niet goed bij. Ik doe geen soloprojecten, maar samenwerkingen met tientallen getalenteerde anderen, van designers en ingenieurs tot webdevelopers. Allemaal samen zijn we een leger. En met de kracht van het internet kunnen we de strijd tegen vervuiling winnen. Als miljoenen mensen kleine stapjes zetten, kunnen we echt iets veranderen.’