De overtreffende trap van behangpapier: ‘Het is alsof je hier een schilderij binnenstapt’

Waarom zijn murals trending? Omdat ze als tattoos voor je huis zijn: ze geven je interieur een unieke persoonlijkheid. Haal inspiratie bij streetart, Sol LeWitt, Jean Cocteau, Le Corbusier, of ga gewoon zelf aan de slag. “Het is alsof je hier een schilderij binnenstapt.”

‘De laatste tijd echt zin in fresco’s!’ postte Victoria-Maria Geyer vorige maand op Instagram. De Brusselse interieurarchitecte is zeker niet alleen met haar enthou-siasme. Murals zijn trending in interieurs. Google meldt dat het afgelopen jaar 48 procent meer mensen zochten naar ‘living room murals’. Waarom hedendaagse fresco’s in de lift zitten? Omdat ze je huis echt uniek maken. Omdat ze de overtreffende trap zijn van behangpapier. Ze hebben de impact van een tattoo op je muren: ze maken van je huis het ultieme verlengstuk van je persoonlijkheid. Pure wall power is het. Ze tillen een ruimte meteen op, zelfs als het interieur voor de rest niet zoveel soeps is.

En dat maakt ze zo aantrekkelijk voor retail of horeca. Vraag maar aan de Amerikaanse (interieur)designer Laura Kirar. Zij opende twee jaar geleden Mesón Hidalgo in het Mexicaanse San Miguel de Allende: een guesthouse met drie kamers en een decoratiewinkel. De plek ging pas viraal toen Brenda Jaramillo een handgeschilderd fresco aanbracht in de shop. Goed voor 50.000 likes op de account van Nowness. De Antwerpse landschapsschilder Nils Verkaeren realiseerde recent een muurschildering voor het Antwerpse Hotel Robert. ‘Ze loopt zelfs door tot op het plafond. Als je in bad ligt, kun je ze zien’, zegt Verkaeren. Ook de Brusselse textieldesigner Claire de Quénetain maakte voor het Parijse restaurant La Gare een muurschildering die de wereld rondging. Terecht, want haar grafische gebladerte spat van de muur. Tien maanden werkte ze in totaal aan de opdracht die ze via interieurarchitecte Laura Gonzalez binnenkreeg. ‘Ik doe een vijftal fresco’s per jaar’, zegt ze. ‘Ik schilder ze altijd in één keer, zonder voorbereidende schets op muur. Al bespreek ik natuurlijk wel de kleuren en het dessin met de klant. De kleuren van zo’n fresco zijn een pak frisser dan die van behangpapier. Het voordeel is: een muurschildering stopt niet bij de muur, je kunt ook alle hoekjes en kantjes meenemen. Het resultaat is altijd heel homogeen. Alsof je een schilderij binnenstapt.’

Scampi of naakt

‘Muralists are the new ceramists’, kopte het Amerikaanse designmagazine Domino. ‘Geschilderde muren zijn dé kunstvorm van het moment. Wat murals zo aantrekkelijk maakt, is dat ze een omgeving volledig kunnen transformeren. Ze maken een plek levendig. En meestal toveren ze een glimlach op je gezicht’, klinkt het.

Dat laatste is zeker het geval bij de murals van Philippine d’Otreppe. De Brusselse illustratrice heeft een mooi atelier in de Blaesstraat 38, waar ze schildert en tekent op papier, canvas en keramiek. En de laatste tijd ook op muren. Recent liet ze zich helemaal gaan op de spatwand in haar keuken. Het werd een mural waar je spontaan honger van krijgt: in haar typische, vrouwelijke stijl schilderde ze scampi, citroenen, perziken en een volslanke naakte vrouw. Hoe doorsnee de keuken ook is, de muurschildering pepte de plek helemaal op.

Hoewel de keuken er net iets minder banaal was, deed Luke Edward Hall een gelijkaardige smakelijke mural in de Californische Flamingo Estate. De hippe Brit schilderde de contouren van een naakte jongeling, poserend tussen Griekse zuilen en gebladerte. De mosterd haalde hij – nogal schaamteloos – bij Jean Cocteau, de Franse kunstenaar die zich in 1950 niet kon bedwingen om bijna alle muren van Villa Santo Sospir aan de Côte d’Azur te beschilderen. Niet met perziken, maar met homo-erotische en mediterrane scènes.

Visuele spanning

Figuratieve muurschilderingen zijn wel fun, maar vaak ook nogal letterlijk. Ze neigen naar anekdotiek, terwijl abstracte murals net iets suggestiever (en ons inziens decoratiever) zijn. Ook Ramdane Touhami, bezieler van beautymerk Buly 1803, neigde meer naar Sol LeWitt dan naar de Sixtijnse Kapel toen hij het fresco in zijn living tekende. Zijn grafische ontwerp in felle kleuren en krachtige contourlijnen doet zelfs letterlijk aan de wall drawings van de Amerikaanse minimalist denken. Touhami: ‘Ik liet me vooral inspireren door de ruimte zelf. We wonen in een jarendertigduplexappartement, gebouwd boven op een 18de-eeuws herenhuis in Parijs. Eerst ontwierp ik de muurschildering, daarna ook de bijpassende velours bank en de poefs. De vele felle kleuren passen bij onze maximalistische smaak.’

Vraagt zo’n fresco dan om een overdadig of net een uitgepuurd interieur? ‘Beide kunnen’, zegt Ellen Van Laer, interieurarchitecte bij AE Studio. Zij woont zelf eerder minimalistisch, maar wilde van haar traphal toch graag een knallende eyecatcher maken. ‘Veel kamers kijken uit op die ruimte, dus er mocht daar visueel wel iets spannends gebeuren’, zegt ze. ‘Mijn vriend Arno en ik hadden net de Bauhaus-site in Weimar bezocht. We raakten geïnspireerd door het kleurgebruik in de interieurs. Gebaseerd op hun modernistische palet en lijnenspel begon ik een mural in die sfeer te schilderen. Gaandeweg groeide de compositie met kleurvlakken en diagonalen. In totaal heb ik er een jaar aan gewerkt. Het patroon mag dan dynamisch zijn, toch zorgt de muurschildering voor rust. En het werd opgemerkt, want recent kregen we de vraag om een gelijkaardige mural te maken in een kantoor.’

Eenzelfde scenario hoorden we bij Florence Geens. De Brusselse illustratrice kennen we vooral van haar abstracte digitale kunstwerken en haar prints. Maar tijdens de eerste lockdown waagde ze zich voor de lol aan haar eerste fresco in haar privéwoning. ‘Ik wilde eens voelen hoe het is om op een muur te werken in plaats van op een canvas. Ik deelde mijn proces via sociale media en mensen toonden al snel interesse. Een paar weken later had ik mijn eerste opdracht binnen van de Brusselse cowerkplek Womade. Mijn digitale schetsen vertaalde ik daar naar een groot fresco met acrylverf, viltstiften, balpennen en bladgoud.’

Van Kahlo tot Le Corbusier

De term fresco en muurschildering gebruiken we nu eigenlijk door elkaar. Maar technisch gezien zijn fresco’s muur- of plafondschilderingen die meteen in de natte kalk worden aangebracht. Vreselijk moeilijk, want de kalk droogt snel en retouches zijn quasi onmogelijk. De Egyptenaren, Etrusken en Romeinen gebruikten de techniek al om tempels, paleizen en woningen op te smukken. In de middeleeuwen en renaissance waren muurschilderingen in de natte kalk een kunstvorm op zich, vraag maar aan Giotto, Piero della Francesca, Michelangelo of Cimabue.

De fresco-techniek zelf is in de 20ste eeuw zowat uitgestorven, maar muurschilderingen zijn wel een blijver gebleken. Beroemde voorbeelden genoeg. Gustav Klimt realiseerde er rond 1900 verschillende in privéwoningen, waaronder Palais Stoclet in Brussel. Frida Kahlo en Diego Rivera maakten belangrijke muurschilderingen in Mexico, waar het muralisme sowieso een belangrijke stroming was. In ons land maakte kunstenaar Jozef Peeters van zijn atelierflat één grote muurschildering met subtiele kleurvlakken die elkaar overlappen. En in zijn flat in Rome beschilderde de Italiaanse futurist Giacomo Balla zijn hal en studiolo in gekke organische vormen. Strevend naar een ‘synthese van de kunsten’ verwerkte architect-kunstenaar Le Corbusier ook graag muurschilderingen in enkele realisaties, waaronder Le Cabanon. Al pleegde hij zijn beruchtste muurschildering in de modernistische kustvilla van conculega Eileen Gray. Le Corbusier schilderde suggestieve voorstellingen van blote vrouwen en zelfs een triootje, wellicht een commentaar op Grays openlijke biseksualiteit. Was het jaloezie of een egokwestie? Eileen Gray noemde het vandalisme, haar biograaf hield het bij ‘verkrachting’. ‘Als een pissende hond die zijn territorium afbakent’, veroordeelde de Britse architectuurcriticus Rowan Moore Corbu’s daad.

De voorgeschiedenis belemmerde William Phlips alleszins niet om Corbu’s muurschilderingen uit Le Cabanon – zijn compacte hutje van 13 vierkante meter – te reproduceren in zijn Oostendse appartement. ‘Ik schilderde ze na met behulp van een rooster’, zegt de kunstenaar. ‘Het effect van zo’n muurschildering is fantastisch. Zeker omdat het zulke felle kleuren zijn. Kleur is energie. Het heeft de kracht om een ruimte te veranderen. Daarom werk ik er zo graag mee.’

Streetart in huis

Volgens Bjørn Van Poucke, curator van het Oostendse kunstfestival The Crystal Ship, waait de mural-trend over uit de streetart. Streetartkunstenaars palmen vaak muren in de openbare ruimte in met hun vrije creaties op groot formaat. En nu streetart stilaan mainstream wordt, krijgen die kunstenaars ook weleens de vraag om indoor muurschilderingen te maken. ‘Momo, de Amerikaanse artiest die we recent solo exposeerden, deed al murals voor Facebook, Pepsi en het World Trade Center. Ook Maya Hayuk nam al zulke indoor opdrachten aan’, zegt galerist Alice van den Abeele van de Brusselse Alice Gallery.

In België maakt bijvoorbeeld Steve Locatelli zulke indoor murals op bestelling. Net als Oli-B, Jeps & Boris en Hell’O Monsters. Antoine Detaille en Jérôme Meynen, de kunstenaars achter collectief Hell’O Monsters, realiseerden inderdaad al een paar muurschilderingen bij privéklanten. ‘Onze laatste was in Mons. We maakten een vrolijke muur met planten’, zegt Antoine. ‘Zo’n opdracht is minder carte blanche dan een muur op een publieke plek. We krijgen een wand toegewezen en het kleurenpalet en de motieven worden op voorhand afgesproken met de klant. Al ligt de realisatie altijd in de lijn van ons vrije werk, dat heel optimistisch is. We gaan niet plots iets compleet anders doen.’

Neem tape en verf

Stel, je bent helemaal gewonnen voor zo’n persoonlijk statement in je huis. Hoe begin je dan aan een muurschildering? Natuurlijk kun je een professionele artiest of schilder vragen, maar dan betaal je al snel een paar duizend euro. Je kunt ook gerust zelf aan de slag gaan. Met een beamer of overheadprojector kun je eerst een patroon op de muur tekenen of afplakken met tape en daarna invullen met verf. Maar waarom niet uit de losse hand iets schilderen? Daar hoef je zelfs geen enorm artistiek talent voor te hebben. Met eenvoudige vormen als strepen of stipjes kun je al een heel decoratief patroon maken. Google ‘freehand wall’ of ‘Niele Toroni’ of check de site van het magazine Domino voor meer inspiratie.

De Amerikaanse kunstenares Angela Chrusciaki Blehm liet haar twee kinderen de speelkamer schilderen. Achteraf werkte ze het zelf wat bij met witte verf. ‘Een huis moet wat humor hebben’, vindt ze. Je kunt natuurlijk ook een sjabloon gebruiken. Colora ontwikkelde samen met Wonderwalls een reeks muurstickers die je gewoon kunt plakken en verfstickers die je zelf nog moet inkleuren. Fijn: zo’n muurschildering vraagt minder verf. Vaak heb je met enkele testers al voldoende. Voor wie nog wat koudwatervrees heeft: het ergste wat er kan gebeuren, is dat je het moet overschilderen en opnieuw beginnen. Valt nog mee, toch?