De eerste meubelcollectie van Ann Demeulemeester: ‘Net kinderen die we hebben grootgebracht’

De wereld moest er drie jaar op wachten, maar vandaag is de meubelcollectie van Ann Demeulemeester – na het servies, de vazen en de verlichting – er eindelijk. Knack Weekend mocht haar als eerste ontdekken.

‘We zitten hier verstopt’, zegt Ann Demeulemeester. Samen met Patrick Robyn – al veertig jaar lang haar partner en artistieke kompaan – neemt ze me mee naar een nieuw deel van de Serax-hoofdkantoren. Het is afgesloten met een gordijn en een lint om nog even nieuwsgierige ogen buiten te houden. Want naar de meubelcollectie Ann Demeulemeester-Serax wordt bijzonder uitgekeken.

Robyn creëerde voor de gelegenheid een volledig nieuwe vleugel in het gebouw. Gebogen wanden, discrete doorkijken en een muur van gordijnen vormen een museale oase. Hier en daar zijn een glimp van een robuuste sofa, een constructivistische stoel en een elegant wit dagbed met zwarte franjes en dito kussen op te vangen. Die herken ik uit de AD Antwerp boetiek, die Ann en Patrick tegen alle verwachtingen in vorige zomer hebben ingericht. Het modelabel en de ontwerpster gingen namelijk elk hun eigen weg in 2013. Maar sinds de overname in 2020 door Claudio Antonioli wordt er opnieuw samengewerkt, zij het niet vanachter de tekentafel, zoals een aantal maanden geleden in dit blad te lezen was.

Verderop zijn tientallen volumes bedekt onder lakens, klaar om door het duo te worden onthuld. Uit het niets stijgt Brian Eno’s Deep Blue Day op uit de geluidsinstallatie. Het voelt allemaal wat bevreemdend aan, alsof je in een vacuüm wordt gezogen of plots in hogere sferen belandt. ‘Elk stuk moest de ruimte krijgen om voor zichzelf te spreken’, legt Patrick Robyn uit. ‘Ik wilde absoluut vermijden ensembles te maken of woonkamers na te bootsen, laat staan om een bepaalde interieurlifestyle voor te schrijven. Must-haves en trends, wij hebben daar een hekel aan. Het is mijn manier om tegen de stroom in te gaan. Het heeft iets rebels.’

‘Met de kledingcollecties was dat niet anders’, vult Demeulemeester aan. ‘We maken stukken waar mensen zelf betekenis aan geven. Niet andersom.’ Iedereen met de neus in dezelfde richting duwen qua kleur, vorm en volume heeft iets vals, vinden ze. ‘Met meubelen en kleren druk je je persoonlijkheid uit. Maar om welke persoonlijkheid gaat het als zogezegd iedereen hetzelfde in huis moet halen?’

Klaar als het klaar is

Het is niet de eerste keer dat Demeulemeester en Robyn zich aan een rebels meubelavontuur wagen. In 1996 was er de Table Blanche bij Bulo. De eenvoudige tafel – ‘zoals een kind er een zou tekenen’ – was volledig met schildersdoek overtrokken. Ze nodigde uit om beklad te worden, vuil en indien nodig zelfs opnieuw geschilderd. ‘Dat was toen shocking’, herinnert Demeulemeester zich. ‘Op dat moment was de designtheorie dat alles klinisch moest zijn, steriel en statisch.’ De tafel dook op in hotels, musea en interieurs – bij Panamarenko en Karl Lagerfeld – en vormde een van de vele redenen waarom Demeulemeester en Robyn de eerste Vlaamse Cultuurprijs voor Vormgeving in de wacht sleepten. Toch plantte het destijds géén kiem voor Ann Demeulemeester-Serax. Het enige wat ze gemeen hebben is het gebruik van schildersdoek als afwerking. De tafelbladen van Kubé en Cici zijn er eveneens mee overtrokken. ‘Maar dat is omdat het materiaal ook echt eigen is aan de Ann Demeulemeester-stijl.’

Waarom deze collectie er vandaag is, heeft vooral te maken met de drang van het koppel om alles zelf te doen, tot in de kleinste details. Toen het porseleinen servies en de bijbehorende glazen in 2019 gepresenteerd moesten worden aan de pers, ontwierpen ze meteen ook een tafel, krukjes en een lamp om de juiste sfeer, precies zoals zij die voor ogen hadden, te kunnen neerzetten. En dat hoefde niet eens te verbazen: Robyn is al zijn leven lang in de zijlijn met meubelen, architectuur en interieurvormgeving bezig. ‘Als tiener zag mijn kamer er om de drie maanden weer anders uit. Eerst een kajuit van een boot, later stonden mijn muren vol psychedelische bollen. Je wilt niet weten hoeveel scoutslokalen ik destijds heb ingericht, hoeveel meubelen ik getimmerd heb’, lacht hij. ‘Trouwens, de afstand tussen een stoel maken en een broek, die is niet eens zo groot’, gaat Demeulemeester verder. ‘Beide gaan om proporties opzoeken, lijnen uitzetten, schoonheid creëren.’

In 2019 was de globale nieuwsgierigheid alleszins gewekt. Of die tafel en krukken ook konden besteld worden? ‘Maar de druk van een collectie te lanceren en tegelijk te moeten stilstaan bij de volgende, dat wilde ik niet meer. Na de zomer kwam de winter, na de vrouwen weer de mannen. Als modelabel brachten we jaarlijks vierhonderd ontwerpen uit, dertig jaar lang. Het stopte nooit. Nu nemen we de vrijheid om te creëren waar we zin in hebben, en iets pas uit te brengen als het ook echt klaar is. Die traagheid is een luxe die ik vroeger nooit gekend heb’, geeft ze toe. ‘Ook dat niet seizoensgebonden zijn’, pikt Robyn in. ‘Dat wat we maken na drie maanden niet meer gesoldeerd wordt, dat het ook zijn waarde behoudt. Dat is een verademing.’

Geen obligate salontafel

Een voor een trekken ze de lakens weg om de rest van de collectie te onthullen. Beiden genieten evenveel van het spektakel als ik. Behalve het obligate zwart en wit verschijnt ook verrassend veel lila, varengroen, aubergine, zachtroze. ‘Die noem ik onze zon-in-huis.’ Demeulemeester wijst naar sofa Ono, waar je geen link met Yoko achter hoeft te zoeken, ook al heeft het ontwerp iets Japans. Met zijn gekantelde profiel en achterpoten die tot halverwege de rug verankerd zijn is het een sofa die je perfect midden in een ruimte kunt plaatsen. Elke kant verdient het om bewonderd te worden. In de uitvoering waarin Demeulemeester intussen naast me zit, werd mandarijnoranje fluweel gecombineerd met ongekleurd linnen op een frame van donkerbruine eik. ‘We leven met de stempel zwart-wit, terwijl we altijd kleur hebben gebruikt, zij het subtiel. Meubelen vragen meer kleur. Dat maakt ze ook interessant. Op een zwarte vloer, zoals bij ons thuis, geeft dat oranje fantastisch.’ Zelf omschrijven ze het als een actieve zetel. Een waarin je niet alleen kunt inzakken en indommelen voor de televisie, maar een stevig exemplaar waarin ze mensen zien kaarten, puzzelen, werken of eten. Een weerspiegeling van hoe ze zelf zijn. ‘We zijn West-Vlamingen, hè’, grapt Robyn. ‘Nietsdoen, dat gaat niet. Er zijn mensen die zithoeken ontwerpen en er zijn er die erin zitten. Het eerste ligt me helemaal, het tweede helemaal níét.’

Het opvallend ruime aanbod aan sokkels, tafels en bijzettafels – altijd heel uitgepuurd, met veel zin voor geometrie en lichtinval, die er een extra dimensie aan weten te geven – is ook te danken aan hun eigen manier van wonen. Net als de bewuste afwezigheid van de obligate lage salontafel die altijd met een zetel wordt gecombineerd. ‘Omdat die symbool staan voor statische luiheid’, vindt Robyn. ‘Je kunt er niks anders mee dan er een boek of glas op zetten. Terwijl zulke dingen constant van plaats en functie zouden moeten kunnen veranderen.’ Het ene moment een sokkel in een hoek, het andere een nachttafel naast je bed of een kruk in de keuken. ‘Dat maakt de ruimte levendiger.’

Dat ze makers pur sang zijn komt regelmatig terug in artikelen over het koppel achter het merk. Ze onderzoeken ideeën in al hun dimensies, ze denken met hun handen en nemen de nodige recul. Zoals een beeldhouwer dat doet met een sculptuur of een architect met een maquette. ‘Als ik vroeger een schoen ontwierp, wilde ik eerst schoonheid creëren. Ik boetseerde de leest eerst helemaal hoe ik hem wilde, overtrok hem met leer en paste hem dan pas om te zien of ik hem ook kon dragen. Daarna gingen we er net zo lang aan werken tot hij ook functioneel was’, vertelt Demeulemeester. Dezelfde manier van werken hield stand bij deze meubelen. Elé, een bijzonder lichte stoel met een delicaat profiel dat overgaat van vierkant naar cirkel, en Eloïs, een tafel waarvan het onderstel buiten het volume staat, zijn oefeningen in elegantie. Beide lijken de grond nauwelijks aan te raken. ‘Zoals een spin, denk maar aan het werk van Louise Bourgeois’, duiden ze terwijl ze synchroon spinnen nabootsen met hun handen. ‘Onze enige rechtstreekse inspiratiebron.’ De stoel Boho, die aan de onderrug aanvoelt alsof je omarmd wordt, en tafel Malé, een aaneenschakeling van verschillende planken met dezelfde breedte, zijn dan weer een studie in eenvoud. Niks te veel of te weinig, bijna constructivistisch. ‘Toen we jong waren, hebben we een ruïne van Le Corbusier gekocht, zijn enige werk in België. We restaureerden ze en woonden er bijna dertig jaar. Soms denk ik dat het huis ons enigszins heeft opgevoed. Misschien zelfs extra bewondering voor licht en proporties heeft bijgebracht.’

The end?

Sinds de lancering van de collectie in de lucht hing – ze was voorzien op het Salone del Mobile in april vooraleer het verplaatst werd naar juni 2022 – en de bijbehorende geruchtenmolen zijn werk deed, tonen ook heel wat internationale meubelproducenten interesse in een samenwerking met het duo. Maar voorlopig is dat niet aan de orde. ‘Waarom zouden we om de haverklap het vliegtuig op springen als we dit kunnen creëren op nog geen twintig minuten van huis?’, vraagt Robyn zich af terwijl hij rond zich wijst. Na verschillende andere muziekfragmenten, met zorg uitgekozen door Demeulemeester zelf, begint Brian Eno opnieuw aan zijn Deep Blue Day. ‘Ik heb er zo van genoten om samen door Vlaanderen te rijden, op zoek naar Belgische fabrikanten om onze eigen meubelstoffen, zelfs onze eigen franjes, te ontwikkelen op machines die uit de industriële revolutie leken te komen. Ik had eerlijk gezegd geen idee dat hier nog dergelijke ateliers bestonden. Dat is magnifiek.’ ‘Met Serax hebben we het gevoel dat we iets in gang hebben gezet samen, dat we evolueren. En vooral: ze hebben geen schrik van onze ideeën.’

Beiden zien er opvallend ontspannen uit aan de vooravond van een nieuw hoofdstuk in de wereld van het merk Ann Demeulemeester. ‘We zijn blij met het nieuwe elan. Alles voelt aan als een verrijking. De meubelen zijn net kinderen die we grootgebracht hebben – en dat geeft zeker een druk – maar nu is het tijd voor hen om een eigen leven te gaan leiden.’ Dat deden het servies, de vazen en de verlichtingcollecties hun voor. Via sociale media ontvangen Ann en Patrick berichten over hoe objecten van hun hand een plek wisten te veroveren in het leven van alledag van mensen uit de vier uithoeken van de wereld. Kleine verhaaltjes over hoe blij mensen worden van dagelijks een sinaasappel te snijden op een van hun borden. Of van een vrouw uit Oekraïne, die een bericht stuurde naar de persagent. ‘Ze mailde dat ze in haar Ann Demeulemeester-boots was gevlucht. Om zich sterk te voelen.’ Opnieuw gaan heel wat emoties door haar heen wanneer ze het verhaal vertelt. ‘Als iets zoveel voor iemand kan betekenen… dat is het mooiste dat je jezelf kunt toewensen. Dan is voor mij de cirkel rond. Daarvoor heb ik het gedaan.’

De nood aan rust. Het geen zin hebben om de volgende collectie in te plannen wanneer de voorgaande nog maar net op de wereld is gezet. Moeten we dan binnenkort misschien toch een the end-aankondiging verwachten? Of zit er nog iets in de pijplijn? ‘Ik hou ervan als de toekomst openblijft. Komt er iets op ons pad, zoals dit avontuur, dan kunnen we het overwegen. Die vrijheid is belangrijk.’ Robyn fronst. ‘Ik zou toch graag eens één jaar niks willen doen’, biecht hij op, vooraleer Demeulemeester besluit: ‘Wel, laten we daar nu aan beginnen. Alleen geloof ik er niks van. Na drie dagen is hij alweer een idee aan het uitwerken’, verzekert ze me al lachend. ‘Maar bon, misschien wordt dat iets dat de buitenwereld dan níét te zien krijgt.’