Bruut geweldig: binnenkijken in Villa Stuyven, een monumentale kubistische betonvilla

“Hier zijn, doet iets met je”, vinden Bram Kerkhofs en Lore Baeyens. En samen met hen ook iedereen die hun al een bezoek bracht in de monumentale Villa Stuyven, net buiten Leuven. De eerste stappen om de woning op de erfgoedlijst te krijgen zijn intussen gezet.

Ze moeten nog landen, verontschuldigen Bram en Lore zich wanneer ik hen, bijna dag op dag een jaar geleden, voor het eerst bezoek. Het koppel en hun drie zonen lieten hun rijwoning in de stad achter om net voor de zomer te verhuizen naar Villa Stuyven, een monumentale, kubistische betonvilla die Architectenburo Vanderbiest & Reynaert begin jaren 70 in de bossen van Holsbeek, tegen de heuvelflank van de Attenhovenberg, heeft neergezet. “Van plotsklaps heel hevig verliefd te worden, daar krijg je achteraf ook een slag van”, zegt Lore lachend. Dat is ook het risico als je immosites als Architectenwoning afschuimt zonder de bedoeling om te verhuizen. Even scrollen kan je leven zomaar omgooien. “Er was eindelijk eens een huis vlakbij, en het was meteen ook een eigendom waarvan we nog nooit iets hadden gehoord of gezien. Van de buren weten we intussen dat het al die tijd verstopt lag achter struiken en bomen.”

Misschien is het wel haalbaar?, stuurde Bram naar Lore. Al bij de eerste aanblik voelde hij dat het klopte. “Dat brutalisme, dat is mijn stijl. Dat is ook hoe ik ontwerp. Ik hou niet van gedoe, wel van zuiver en strak. En dat is hier ook zo”, verklaart Bram zijn instant crush. Zijn werk is je zeker niet onbekend. In 2018 vergaarde hij internationale waardering met Coil, een serie vitrinekasten en opbergelementen waarin elastisch touw een onder- en bovenblad van staal met elkaar verbindt. Daardoor ontstaat een semitransparant gordijn dat je rondom rond kunt opentrekken. In 2021 rijfde hij nog een Henry van de Velde Award binnen voor Meander, een ontwerp dat verder gaat op het succesvolle concept. “Toen ik voor het eerst om de hoek van het huis naar de tuin klom, zag ik hoe volumes in en uit de zijgevel sprongen. Dat kubisme, maar ook hoe de vensters en lichtpunten zijn bepaald. Compositorisch vond ik dat allemaal meteen heel straf. Ik herinner me nog dat ik me hardop afvroeg: hoe kan iemand zo bezeten zijn door architectuur? Dat werd nog maar eens bevestigd in de eerste nacht dat hij in Villa Stuyven sliep. “Ik dacht dat iemand het licht had laten branden in de gang. Maar het was het licht van de volle maan dat door de lichtkoepels viel. Hier hoef je geen klok, je leest de tijd aan het zon- of maanlicht op de muren.”

Geliefde zonderling

De kunstschilder en filosoof Jef Stuyven, vader van muzikant Daan, was de oorspronkelijke bewoner van ‘De Bunker’, zoals de alleenstaande villa in de buurt wordt genoemd. “Een staaltje rationeel minimalisme. Daar stonden de architecten om bekend in het Leuvense”, gaat Bram verder. “Reynaert en Stuyven behoorden tot dezelfde artistieke beweging tijdens de sixties. Ze hebben dit samen als vrienden gebouwd.”

Zoals wel vaker in kunstenaarswoningen is het oorspronkelijke atelier van Stuyven – vandaag de studio van Bram – ontworpen als het kloppende hart van het huis. Het is veruit de grootste en mooiste ruimte, met aan drie zijden een uitzicht op het bos. Het zonlicht, gefilterd door het loof, valt op uitgebrachte ontwerpen, nieuwe prototypes en talrijke studieobjecten van Bram. Elke blik naar buiten levert een tableau vivant op. Maar zijn eigen schilderijen hield Stuyven vooral voor zichzelf. “Hij leefde teruggetrokken. Jaarlijks maakte hij voor buurtbewoners een persoonlijk kaartje met een tekening en zijn nieuwjaarswensen. Het waren kleine kunstwerkjes met een grote emotionele waarde. Hij was een geliefde zonderling.”

Er hingen dan ook veel emoties rond de verkoop. In de buurt maakte men zich zorgen dat het afgebroken zou worden om plaats te maken voor een nieuwbouw met een zwembad. “Maar voor ons was het een uitgemaakte zaak dat we het zouden behouden”, vertelt Bram. “Het huis was nog niet beschermd, maar we hebben het gerenoveerd alsof dat wel het geval was.” Naast de nodige poetsbeurt en schilderwerken zijn de vensters vernieuwd en de keuken herdaan volgens de oorspronkelijke plannen. “Het interieur draait om specifieke materialen en kleuren. Zwarthouten ramen, bordeaux tegelvloeren, grijs beton en witgeverfde bakstenen. Ze komen overal terug in het huis. Omdat de eiken vloer enkel in de woonkamer voorkwam, hebben we eikenhout in de keuken gebruikt. We proberen het vormelijk zoveel mogelijk te respecteren.” Terwijl ik Bram volg door de gang die ons leidt langs de uniform ontworpen kinderkamers, een utilitaire badkamer – een stap terug op het vlak van comfort vergeleken met de moderne inloopdouche die ze in hun vorige woning achterlieten, aldus Bram – en de home office van Lore in de vroegere kinderkamer, merk ik een groepje jongeren op in de tuin. Ze rollen een sigaret en steken ze op. Het zijn geen wandelaars maar stagiaires van Bram, die ook lesgeeft aan LUCA Gent en Brussel. “Het is een plek die inspireert. Vroeger moest ik moeite doen om tot een ontwerpconcept te komen, hier komt het vanzelf. Het huis, het licht, het bos. Het is hier constructief zó puur en zó juist, dat elk idee logisch aanvoelt. Alles valt zuiver in de plooi. Dat merken we intussen aan iedereen die hier komt. Het zou zonde zijn om het, nu het wel kan, niet te delen.”

Huis van iedereen

Een jaar later blikken Bram en Lore terug op verschillende experimenten om Villa Stuyven een publiek karakter te geven. Het huis diende als set voor filmopnames, lezingen en netwerkavonden. Maar net omdat de villa en haar omgeving zo’n groot aura hebben, besloten ze om vooral in te zetten op creatieve residenties. Kunstenaars, fotografen, schrijvers, een pop-upgalerie. Ze worden gezocht via Cas-co en andere lokale, culturele spelers. “Dankzij residenties zal het huis nog meer betekenis krijgen omdat het een rol zal spelen in het werk van anderen.” Intussen werden ook de eerste stappen gezet om Villa Stuyven officieel op de erfgoedlijst te plaatsen. “Wat het ongetwijfeld complexer zal maken om het huis verder te renoveren. Maar het is in dat kader dat we willen handelen. Dit is te mooi, dit willen we bewaren.”