Betonblokkendoos: binnenkijken in een onbekende brutalistische woning van architect Juliaan Lampens

Woning Vierstraete is de enige privéwoning van architect Juliaan Lampens in Gent. De brute shelter in beton, glas en baksteen is subtiel gerenoveerd, zonder aan de ziel te raken. ‘Dit huis versterkt alle emoties.’

Woningen van de Belgische architect Juliaan Lampens (1926-2019) komen maar zelden op de markt. En als er al eens een bij een immomakelaar in de portefeuille zit, dan lokken die panden meer architectuurliefhebbers dan effectieve kandidaat-kopers. Dat was ook het geval toen Woning Vierstaete in Sint-Amandsberg enkele jaren geleden te koop kwam. De belangstelling op de kijk­dagen was enorm – ik was zelf een van die kijklustigen zonder verhuisambitie.

De woning uit 1968/1969 was dan ook uniek, en niet alleen omdat de familie Vierstraete er zo goed voor gezorgd had. Voor Gentse fans van het brutalisme was het vooral een buitenkans omdat Woning Vierstraete het enige privéhuis is dat Juliaan Lampens ooit realiseerde in Gent. Dat momentum ving Wim De Dobbeleer. De grafisch vormgever en zijn toenmalige vriendin kochten de woning in 2019 en loodsten er – met het grootste respect – hedendaags comfort binnen.

Hard, maar poëtisch

Woning Vierstraete is een minder bekende realisatie van Lampens. Maar in zijn oeuvre situeert het zich perfect tussen zijn bekendste werken: de bedevaartskapel van Edelare (1963-1966) en Villa Van Wassenhove (1970-1974) in Latem. Kenners zijn het erover eens: woning Vierstraete is Lampens grand cru. Spartaans, hard en radicaal, maar tegelijk ook poëtisch. ‘Het materialenpalet hield hij zeer beperkt. Ruw zichtbeton, baksteen, glas en hout, meer had hij niet nodig om een diepe indruk te maken. We waren daar enorm door geraakt’, zegt Wim De Dobbeleer. Minstens even radicaal is Lampens’ woonfilosofie, die in de kangoeroewoning zeer tastbaar is.

De architect uit Eke brak met de traditionele indeling in kamers en afgesloten ruimtes. Hij pleitte voor maximale openheid. Ja, zelfs in vertrekken waar privacy doorgaans vanzelfsprekend lijkt, zoals een toilet, badkamer of slaapkamer. ‘Beneden sliep de inwonende grootmoeder. Van die ruimte heb ik mijn kantoorstudio gemaakt’, zegt Wim. ‘Boven sliepen de vier kinderen vroeger samen in één open ruimte. Privacy was er nauwelijks. De bedden waren niet afgebakend met wandjes, wel met manshoge houten kleerkasten, ontworpen door Juliaan Lampens.’

Ook aan die indeling prutste De Dobbeleer niet. Met dat verschil dat hij geen kinderkamers nodig had. Met de dennenhouten kasten deelde hij de open ruimte op in een dressing, fitnessruimte en masterbedroom. ‘Door de bandramen en die halfhoge kasten krijgt het licht hier boven vrij spel’, zegt hij. ‘Maar in de winter kan de woning, met al dat beton, nogal somber zijn. Het is hier intens wonen. Het huis versterkt alle emoties.’

Oog voor het origineel

De woning is in 2020 grondig gerenoveerd, maar het knappe is dat je dat nauwelijks ziet. ‘Een energieneutrale woning zal je er nooit van kunnen maken, als je de architectuur van Lampens zoveel mogelijk wilt respecteren. En dat is ook wat wij wilden’, zegt Wim. De ramen zien er origineel uit, maar het glas is bijna overal vernieuwd. De eettafel is een kwartslag gedraaid én een tikje verhoogd voor het zitcomfort.

Het metselwerk had vorstschade en is op onzichtbare wijze geretoucheerd. ‘De grootste aanpassing was de nieuwe lintkeuken, ontworpen door het Gentse bureau Fragmenture. Aan de positie van de kookzone is niks veranderd, maar de materialen – grenenhout en rood beton – zijn een interpretatie in de geest van Lampens.’ Ook Wim inspireerde zich op Lampens’ meubilair om zelf enkele houten creaties te laten maken. De krukken, het televisiemeubel en het bureau verwijzen wel naar zijn ontwerpen, maar verschillen er duidelijk van. ‘Ik heb die meubelen puur laten maken voor eigen gebruik, als hommage aan Juliaans werk. Het zijn geen replica’s’, garandeert De Dobbeleer.

Intussen verkocht Wim de woning zelf na zijn relatiebreuk. ‘Ik heb vorige winter twee maanden in Australië rondgereisd. Toen ik terugkwam in dat grauwe huis in grijs weer, voelde het als een bunker.’ De familie Vierstaete kan gerust zijn: hun ouderlijk huis zal na Wim opnieuw in goede handen zijn. ‘Er was een kandidaat die van de bovenverdieping allemaal aparte kamers wou maken. Dat wrong toch bij mij. De nieuwe eigenaar zal het huis houden zoals het is.’