Bat-signal voor designkenners: hoe de iconische vleermuislamp van Gae Aulenti haar weg vond naar het grote scherm

Wat begon als een ontwerp als daad van verzet, werd later een iconische lamp in talloze films en series. Chef design Amélie Rombauts duikt in het verhaal achter de Pipistrello van designer Gae Aulenti.

‘Ik streef ernaar om verschillen te creëren in plaats van homogeniteit’, liet Gae Aulenti, de architect aan wie we sinds de jaren 80 het Musée d’Orsay te danken hebben, ooit optekenen. En daar is Pipistrello een perfecte illustratie van.

Het verhaal achter de lamp is verweven met Olivetti, dat in de sixties furore maakte met stijlvolle typemachines waar de secretaresses in strakke deux-pièces in de tv-serie Mad Men op tokkelden. Zelfs de showrooms en kantoren van het Italiaanse bedrijf waren hot. Denk maar aan het ontwerp van Carlo Scarpa in Venetië, voor architectuurfans een iconische plek. Toen Aulenti de vraag kreeg om niet één maar twee showrooms voor het merk in te richten, in Parijs en Buenos Aires, was dit dus een unieke kans om een statement te maken.

De op dat moment 38-jarige architect, die ook scenograaf en productdesigner was, keek immers met een kritische blik naar de strakke, rationele lijnen van het modernisme. Ze putte liever inspiratie uit fauna en flora, nieuwe proporties en materialen. Daarmee stond ze mee aan de wieg van een nieuwe, Italiaanse golf van het neoliberalisme.

In Parijs bedacht Aulenti een showroom in de vorm van een klassieke Italiaanse piazza met Afrikaanse sculpturen die mensen moesten voorstellen. Het zou een plek worden voor ontmoeting en interactie, net een echt plein, diffuus verlicht. Ze schetste een lamp met een telescopische, metalen steel die het mogelijk maakte om ’m van hoogte te verstellen, van tafel- tot vloerlamp, en modelleerde het opaalachtige plastic dat ze voor ogen had voor de kap in een vloeiende vorm. Die deed denken aan de uitgespreide vleugels van een vleermuis, pipistrello in het Italiaans. Met die elementen daagde ze de gevestigde ideeën uit over wat ‘modern’ was. Een lamp, een hele showroom zelfs, als teken van verzet.

Pas toen Pipistrello in 1972 werd opgepikt in de expo Italy: The New Domestic Landscape in het MoMA kreeg de lamp een icoonstatus. Hij dook sindsdien ook op in talloze films en series, van Batman tot House of Gucci.

Voor de 60ste verjaardag van de lamp worden dit jaar nieuwe edities verwacht.
Prijs vanaf 871 euro voor de mini. martinelliluce.it

Lees ook: Een ufo met engelenvleugels: hoe designer Francesco Binfaré zijn droom omzette in een zetel