Designer van het jaar Vincent Van Duysen: ‘Als ik woningen ontwerp, wil ik in de huid van de bewoners kruipen’

De regels van onze award Designer van het Jaar zijn simpel: de winnaar mag niet ouder zijn dan 40. En toch gaat de prijs dit jaar naar een vijftiger.

We konden er niet omheen: Vincent Van Duysen (54) stak er met kop en schouders bovenuit. De Antwerpse architect werd creatief directeur bij het grote, prestigieuze Italiaanse designhuis Molteni. Vergelijk het met Raf Simons aan het hoofd van Dior.

Hij staat bekend om zijn gebouwen, maar maakte enkele jaren geleden ook de switch naar productdesign. Hij zit nog niet op zijn stoel of hij is al aan het vertellen. Over zijn vakantie ‘wat een prachtige plek aan de zee’, over de komende weken ‘eerst Milaan, dan Londen, daarna Tokio en Kortrijk.’ Zijn enthousiasme kenmerkt hem. Zijn charme ook, en zijn perfectionisme. Al 26 jaar runt hij zijn architectuurstudio, intussen omringd door twintig medewerkers.

Zo snel hij praat, zo traag is zijn werk. Schreeuwen doen zijn gebouwen, interieurs en objecten nooit. Zachtjes fluisteren veeleer. Vincent Van Duysen is een man van het antispektakel.

Dat is ook duidelijk in zijn witte kubus (‘beenderkleur’, zegt hij zelf), die hij ter ere van zijn titel Designer van het Jaar, op Biënnale Interieur heeft ingericht. ‘Het is een gesloten box, een serene, contemplatieve, rustige, zachte plek. Met meubelen van B&B Italia, Molteni&C, Paola Lenti, maar ook enkele unieke stukken. En met een verlicht wit canvas, een soort James Turrell-achtige abstracte opening.’

Tenoren van het minimalisme

‘Ik wil de essentie van wonen vooropstellen. Dat wordt door sommige van mijn collega’s al eens vergeten. Velen evolueren in hun carrière naar steeds minder gezinswoningen, maar ik doe er nu meer dan vroeger.’ Architectuur en interieurinrichting worden dikwijls los van elkaar gezien. Ten onrechte, vindt Van Duysen. ‘Ik mis soms de gevoeligheid, de poëzie en het menselijke in hedendaagse architectuur. Soms is het beroep te theoretisch ingevuld. Als ik woningen ontwerp, wil ik in de huid van de bewoners kruipen.’

Van Duysen startte zijn carrière in de jaren tachtig na zijn studie aan het Gentse Sint-Lucas en zijn stageperiode in het atelier van Sottsass Associati in Milaan. Hij kwam uit de Italiaanse stad terug als een ontwerper met bijzonder gevoel voor interieurs en design, waar de meeste architecten toen minder belangstelling voor hadden. Bovendien ging hij een tijdje samenwerken met de destijds vermaarde Antwerpse interieurontwerper Jean De Meulder, wat de zin voor elegantie nog verfijnde. Ondertussen bouwde hij zijn architectuuroeuvre uit met tal van woningen in binnen- en buitenland, van Parijs en Londen tot in Dubai en New York.

Van Duysen ging van toen af ook winkels en kantoren inrichten voor gerenommeerde huizen als Natan, Copyright, Xandres, Emporio Armani, Calvin Klein, Capco, Selfridges en La Rinascente. Het inrichten van de flagshipstore van Alexander Wang in 2015 in London bracht hem helemaal op de internationale scène.

Zijn band met het interieur is uitgesproken architecturaal van aard. Daardoor wordt Van Duysen als een van de tenoren van het minimalisme in één adem genoemd met Peter Zumthor, Tadao Ando, Alvaro Siza en John Pawson. Ondertussen bouwde hij ook zijn carrière uit als designer en werkte hij samen met onder meer Cappelini, Poliform, Varenna, B&B Italia, Pastoe, Swarovski, Flos en When Objects Work. Sinds dit jaar is hij creatief directeur van Molteni. Kortom, Van Duysen heeft zich ontpopt tot een van de meest Italiaans getinte vormgevers van Noord-Europa.

Piramide vs. Tate

Als je hem vraagt naar zijn favoriete plekken, heeft Vincent Van Duysen het zowel over een tempel in Egypte als over de gloednieuwe Tate-uitbreiding in Londen. Dat daar eeuwen tussen zitten, deert hem niet. Tijdloosheid is een kenmerk van zijn werk. Zijn projecten van twintig jaar geleden kunnen evengoed vandaag gemaakt zijn. Trends volgt hij niet, maar sommige objecten lijken wel voorlopers. Zijn Pottery voor When Objects Work bijvoorbeeld zijn ondertussen meer dan tien jaar oud, maar blijven in hippe interieurs opduiken. De modulaire Totem-collectie die hij voor Pastoe bedacht in 2010 is de voorouder van een hele generatie boxkastjes die vandaag de huiskamers sieren.

Van Duysen heeft gerenommeerde namen op zijn klantenlijst staan, zoals B&B Italia, Flos, Paola Lenti of het Belgische Bulo. Hij bouwde in binnen- en buitenland woningen, kantoren en zelfs een jeugdherberg. Hij richtte winkels in voor Calvin Klein Jeans, La Rinascente, Alexander Wang en Aesop. Maar hét grote nieuws van dit voorjaar sloeg toch nog in: Vincent Van Duysen werd benoemd tot artdirector van de groep Molteni.

Het bedrijf en de architect ontmoetten elkaar bij de inrichting van een kantoorcomplex in Riyad. Het klikte en Van Duysen ontwierp eerst een kastensysteem, dan een keuken en enkele meubelen voor de meubelgroep, waar de merken Molteni&C, Dada en Unifor onder vallen.

In het Italiaans

Van het een kwam het ander. ‘Natuurlijk zei ik ja.’ Een goede creatief directeur heeft een communicatieve rol en die neemt Van Duysen graag voor zijn rekening, in het Italiaans zelfs. ‘Natuurlijk kunnen ze wel Engels, maar het is meer vertrouwelijk in het Italiaans. Molteni&C is een familiebedrijf, begonnen als kleine meubelboer in Brianza, waar het wemelt van meubelbedrijven. Geleidelijk aan zijn ze gegroeid, ook vanuit samenwerkingen met architecten als Aldo Rossi, Alberto Meda, Carlo Scarpa. Mijn uitdaging bestond erin om weer een sterke identiteit op te bouwen.’

Die titel, Designer van het Jaar, daar is hij minstens even blij mee. ‘In België wordt het mooie en het esthetische al eens met een scheef oog bekeken in de architectuurwereld, het is dus fijn dat deze prijs interieurarchitectuur toch valoriseert. Ik ben dertig jaar bezig, ik zie het als een bekroning van die drie decennia.’