Waarom glutenvrij eten als je niet glutenintolerant bent geen goed idee is

Gluten blijven voor verwarring zorgen en ze onterecht mijden, kan net nadelig zijn voor je gezondheid. Enkele redenen waarom je je scepsis beter bewaart bij bepaalde voedselhypes.

Ken je die mop van die persoon met een glutenallergie op restaurant? Als de chef aan haar tafel komt om het menu te bespreken, vraagt hij: ‘coeliakie?’, en antwoordt de gast: ‘Ja, lekker, doe maar.’ Je kan er om lachen, maar het is eigenlijk geen mop. Wel een anekdote van een Nederlandse chef die aantoont dat je niet per se veel hoeft te weten over gluten om te beslissen ze niet meer te eten.

Heel wat mensen schrappen vandaag gluten, het plantaardige eiwit dat aanwezig is in granen als rogge, tarwe, gerst of spelt, uit hun menu. Dat blijkt bijvoorbeeld ook uit een persbericht van Delhaize: de keten biedt ondertussen al meer dan zeventig alternatieve producten zoals brood, pasta en charcuterie aan en zegt dat assortiment nog te zullen uitbreiden vanwege de grote vraag. Heel wat mensen die glutenvrij eten, zien dat als lifestyle: je zou er van afvallen, het is gezonder, je bent er energieker door en je voelt jezelf niet meer zo opgeblazen. Iemand met de ziekte coeliakie is al lang blij dat hij zijn darmen wat onder controle krijgt.

Er is geen medicijn voor de darmaandoening en de enige manier om de symptomen onder de duim te houden, is een streng dieet volgen. Maar dat coeliakiepatiënten zich beter voelen door gluten te schrappen, wil niet zeggen dat het goed is voor iedereen. Stoppen met iets te eten waar je niet allergisch aan bent, lijkt even onzinnig als stoppen met buitenkomen omdat er nu eenmaal zoiets bestaat als hooikoorts en sommige mensen dat hebben. Hier nog vijf andere redenen waarom je beter wél gluten eet (tenzij je coeliakielijder bent, uiteraard).

1. Je zorgt ervoor dat mensen met coeliakie minder serieus worden genomen

Mooi he, de verhoogde aandacht voor glutenvrij eten in horecazaken? Niet helemaal. Door de hype verkochten inderdaad heel wat zaken plots glutenvrije brownies en ander lekkers, maar die liggen vaak wel broederlijk naast de gewone exemplaren. En dat is een probleem. Te weinig personeel is goed opgeleid en op de hoogte van kruisbesmetting. Als een glutenvrij brood op dezelfde plank gesneden wordt als een gewoon exemplaar, is dat al genoeg om een coeliakiepatiënt erg ziek te maken.

Een keuken die glutenvrij koken ernstig neemt, houdt dus een grote schoonmaak en moet een behoorlijke denkoefening maken. Het is natuurlijk een beetje sneu als die grote inspanning niet helemaal nodig bleek. En dan is het ook een tikkeltje logisch dat het keukenpersoneel twee keer zal nadenken, de volgende keer dat er gevraagd wordt of er ook iets glutenvrij te krijgen is. En misschien wel eens met de ogen zal rollen. Erg triest wanneer dat gebeurt bij iemand die echt ziek is: lijden aan coeliakie is geen trendy lifestyle.

2. Je loopt een groter risico op obesitas

Glutenvrije producten bevatten meer vet en minder eiwitten dan de reguliere varianten. Dat zeggen Spaanse onderzoekers die 655 gewone producten vergeleken met 654 glutenvrije varianten. Zo bleek glutenvrij brood gemiddeld twee keer zoveel vet en twee tot drie keer minder eiwitten te bevatten dan gewoon brood. Andere studies wezen al aan dat ook de hoeveelheid suiker vaak hoger lag in glutenvrije producten. We citeren iemand uit de sector: ‘Een glutenvrije bagel kopen voor je gezondheid als je niet allergisch bent, is dan ook een beetje dom.’

‘Glutenvrije producten hebben een kleinere voedingswaarde en je krijgt er minder variatie mee binnen,’ stelt journaliste en schrijfster van Kilocomplot An Bogaerts. ‘Er zijn enkele eilanden in de wereld waar de inwoners opvallend oud worden en gezond blijven, en zij eten wel gewoon gluten.’

3. Je kan er jezelf diabetes mee geven

Als je iets weglaat uit je voeding, zal je lichaam extra gevoelig worden aan dat ene product. Of het nu melk is of gluten die je weglaat: je kan jezelf allergisch maken aan voeding. Een grote aan Harvard uitgevoerde studie concludeerde dat je risico om type 2 diabetes te ontwikkelen met 13 procent stijgt als je weinig eiwitten eet.

De onderzoeksgroep bestudeerde medische gegevens van bijna 200.000 patiënten, verzameld tijdens een periode van dertig jaar. De meeste deelnemers aten 12 gram gluten per dag – het equivalent van twee tot drie sneetjes volkoren brood – en zij bleken een lager risico te lopen om diabetes te ontwikkelen dan de groep die tot vier gram gluten per dag at. De studie werpt ook licht op de oorzaak daarvan: wie gluten schrapt uit zijn dieet is ook geneigd om minder vezels te eten, terwijl daarvan net bekend is dat ze beschermen tegen diabetes.

Dit werd ook al aangetoond door de tweelingbroers Chris en Xand Van Tulleken, die elk een maand land een dieet volgden. De ene broer schrapte vet, de andere schrapte alle suikers. Na een maand eindigde die laatste dan wel als ‘winnaar’ op de weegschaal, hij werd ook gediagnosticeerd als prediabeticus.

4. Glutenvrije producten bevatten meer zware metalen

Tarwebloem wordt in glutenvrije producten vaak vervangen door rijstmeel en dat brengt zo zijn gevolgen met zich mee voor wie ze vaak eet. Zware metalen als arsenicum en kwik hopen zich op in rijst en wie de alternatieve producten die ermee gemaakt worden regelmatig eet, bleek twee keer zoveel arsenicum en tot 70% meer kwik in hun bloed en urine te hebben dan mensen die wel gluten eten. Dat was de conclusie van een Amerikaanse studie.

Zowel kwik als arsenicum zijn giftig en worden gelinkt aan kanker, hart- en vaatziekten en neurologische aandoeningen. Het is wel nog onbekend of de hogere blootstelling door het eten van glutenvrije producten genoeg is om die daadwerkelijk te veroorzaken.

5. Je wordt bij de neus genomen

En het ergste van dit alles? Je betaalt te veel voor glutenvrije producten. Wij zullen de eersten zijn om te zeggen dat je voor eerlijk voedsel een eerlijke prijs moet willen betalen, maar heel wat glutenvrije producten zijn eigenlijk veredeld fastfood die meesurfen op een hype en zich met de hulp van een uitgekiende marketingstrategie profileren als een must voor je gezondheid.

De beloftes op de verpakkingen zien er misschien mooi uit, toch heeft glutenvrij eten geen enkel gezondheidsvoordeel als je geen coeliakie hebt.’Het is nog nooit wetenschappelijk aangetoond dat restrictiediëten werken,’ zo zegt An Bogaerts. ‘Het idee dat brood ongezond is bijvoorbeeld, dat is overgewaaid vanuit Amerika, en brood daar is een heel ander verhaal dan onze broodcultuur hier. Die typisch Amerikaanse witte boterhammen uit de supermarkt zijn inderdaad niet heel wenselijk, maar dat is amper te vergelijken met ons brood van de bakker.’

Iedereen heeft wel eens last van opstandige darmen, maar dat wil niet zeggen dat je een chronisch fysiek probleem hebt waarvoor je een specifiek dieet moet volgen. An besluit: ‘Het is fijn voor die een procent van de mensen die aan coeliakie lijden dat het aanbod producten uitbreidt, maar al de rest moet er vanaf blijven.’

Het lijkt erg gemakkelijk om één voedingsgroep te bestempelen als oorzaak van overgewicht of fysieke ongemakken, want zo weet je precies waarvan je weg moet blijven. Helaas zit het niet zo eenvoudig in elkaar, al is het meest betrouwbare voedingsadvies vaak wel het simpelste: eet van alles wat, maar nooit te veel.