Op bezoek bij bioboer Jos: ‘Bio is niet heilig, maar wel anders’

© Sophie Nuytten
Laura Dhaese
Laura Dhaese Redactrice Weekend.be

Onder het motto ‘je onthoudt het beter als je het zelf ziet’, trok Knack Weekend naar het Haspengouwse platteland. Daar voelden we biologisch veeteler Jos De Clercq aan de tand: waarin verschilt een bioboerderij nu echt met een gewone? Na een rondleiding werd theorie omgezet in praktijk en konden we het biorundsvlees proeven.

Lichtjes verscholen achter hoge bomen in het Limburgse Zepperen ligt de Natlandhoeve van boer Jos. Al 17 jaar lang draagt hij de titel van bioboer met trots en ondertussen heeft hij zo’n 50-tal koeien onder zijn hoede. “Sinds ik gestart ben, probeer ik ieder jaar een trede hoger te kruipen. Mijn werk is nooit klaar en het wringt als ik andere boeren het tegenovergestelde hoor zeggen. Je moet jezelf elk jaar opnieuw proberen overtreffen. Dat wil niet per se zeggen dat je bedrijf alsmaar groter moet worden, het is vooral belangrijk dat het blijft evolueren en ontwikkelen.”

Bio is een lastenboek met veel regels waaraan je je moet houden

Moet biolandbouw dan op een voetstuk geplaatst worden? “Absoluut niet. Bio is niet heilig, maar wel anders. We doen ons best om alles zo goed en verantwoord mogelijk te doen binnen een strikt wettelijk kader met verplichte controles. Ik beweer ook niet dat we het duurzaamste bedrijf van het land zijn, het kan nog veel beter. Bio is ook niet zo simpel, het is een lastenboek met veel regels waaraan je je moet houden.”

Op bezoek bij bioboer Jos: 'Bio is niet heilig, maar wel anders'
© Sophie Nuytten

Net omdat het niet zo simpel is, geeft Jos ook nog les aan toekomstige landbouwers. “Ik ben halftijds leerkracht en voltijds boer. Mijn vader, die ook landbouwer was, zei dat ik maar beter geen boer werd. Als landbouwer moest je volgens hem altijd hard werken en profiteerde iedereen altijd van je. De enige fout die hij maakte om mij echt te ontmoedigen, was dat hij me liet meewerken op het veld. Ik kreeg als klein gastje de microbe te pakken en kan sindsdien niet meer zonder. Het is een ziekte die je niet uit je kleren krijgt.”

Maar hoe anders is de boerderij van boer Jos nu? Zoals elke leerkracht legt de man het graag zelf uit.

Door ze dagelijks te bezoeken in hun stal vermijd ik ongewenst gedrag en hebben ze mij graag

Laat een koe een koe zijn

“Eerst en vooral heeft elk dier zijn eigen natuurlijke gedrag. Ik probeer dat gedrag zoveel mogelijk te respecteren omdat het bijdraagt tot een beter dierenwelzijn. De Limousin-koe is een ras dat perfect is voor mijn bedrijf: ze zijn redelijk op zichzelf gesteld doordat het kuddedieren zijn met goede moedereigenschappen. In de zomer grazen mijn koeien in natuurgebieden en boomgaarden en in de winter lopen ze rond in vers ingestrooide stallen. Het instrooien is een dagelijkse taak, iets wat tijd en extra investeringen vergt, maar ook winst oplevert. Limousins zijn robuuste dieren en hebben nood aan menselijk contact om niet te verwilderen. Door ze dagelijks te bezoeken in hun stal vermijd ik ongewenst gedrag en hebben ze mij graag.”

Op bezoek bij bioboer Jos: 'Bio is niet heilig, maar wel anders'
© Sophie Nuytten

Even later, wanneer we ons op een zandpad langs de kant van een weide bevinden, wil Jos aantonen dat de koeien niet bang zijn van hem door ze naar zich toe te lokken. De knaloranje emmer met eten die hij in zijn handen heeft, moet daarbij helpen. Wanneer dit niet echt vlot voegt Jos eraan toe dat ze waarschijnlijk wat geschrokken zijn door het onbekende volk dat naar hen staart. Uiteindelijk komen de bruinrode dieren wel dichterbij -de emmer bereikt zijn gewenste effect- maar het duurt niet lang of ze zijn weer weg. Niet uit zichzelf. De enige stier die zich onder de koeien bevindt, heeft ons blijkbaar niet zo graag en jaagt zijn vrouwelijke soortgenoten weg van de prikkeldraad. “Dat is echt uitzonderlijk. Limousin-stieren vertonen normaal geen beschermend gedrag. Ik dacht eerst dat hij toenadering zocht tot de bronstige koeien, maar hij jaagt ze gewoon weg!”

Bio, ook op het menu

“Een ander principe houdt in dat alle dieren biologisch eten krijgen dat geteeld is zonder chemische pesticiden of kunstmest. Mijn koeien recycleren het ‘afvalgras’ uit natuurgebieden waar geen voedsel voor mensen geteeld kan worden, zo is er geen concurrentie tussen mens en dier. De mest van mijn koeien wordt gebruikt om de akkers van een bevriende bioboer vruchtbaar te maken. Op die manier is de cirkel rond. Hij kweekt aardappelen en samen telen we spelt en baktarwe. De bakgranen die te vochtig zijn om brood van te maken, gebruiken we voor de koeien. De dieren krijgen ook minderwaardige groenten die niet geschikt zijn voor menselijke consumptie, maar die ze zelf wel lekker vinden.”

Waar blijft de agricultuur voor menselijke consumptie?

“Er is iets grondig mis met ons huidige landbouwsysteem. Vlaanderen heeft 600.000 à 700.000 hectare aan landbouwgrond waarvan meer dan de helft bezaaid is met eten voor dieren. Waar blijft de agricultuur voor menselijke consumptie? Voor mij is het zeer belangrijk dat ik met mijn beschikbare gronden meer eten voor de mens kan produceren. Het was een weldoordachte keuze om voor de verkoop van vlees via de korte keten te kiezen. Op die manier blijven de voedselkilometers van mijn vleespakketten die ik verkoop aan particulieren beperkt.”

Wat met de dierenarts?

Boer Jos wil net zoals alle andere biologische veehouders zo weinig mogelijk medisch ingrijpen en vermijdt preventief gebruik van antibiotica bij zijn dieren: “Ik heb opzettelijk voor Limousin-koeien gekozen omdat die in normale omstandigheden zonder keizersnede kunnen bevallen. Ik heb een koe die bij wijze van spreken eens moet hoesten en het kalfje is er, zo vlot gaat het.

Op bezoek bij bioboer Jos: 'Bio is niet heilig, maar wel anders'
© Sophie Nuytten

In al die tijd dat ik dit werk doe, heeft de veearts nog maar één keer een keizersnede moeten uitvoeren bij een koe die een bekkenbreuk had. We hadden toen geen andere keuze. De veearts moet bijna zijn gps inschakelen om tot hier te geraken, zo weinig komt hij. Vorig jaar bedroegen mijn dierenartskosten 125 euro, dat is belachelijk weinig in vergelijking met die van andere veetelers.”

Op eigen tempo

Tot slot krijgen de dieren op een bioboerderij de kans om op een natuurlijk ritme te groeien. Dwangvoederen is absoluut uit den boze. “Mijn kalfjes mogen 8 tot 12 maanden zuigen bij de moeder, wat veel langer is dan gemiddeld. Doordat ik mijn koeien meer tijd geef om op te groeien, verblijven ze langer op de boerderij voor ze naar het slachthuis gaan. En toch kan ik het niet opbrengen om ze elk een persoonlijke naam te geven. Mocht ik dat wel doen, zou ik te gehecht raken aan hen en elke keer afscheid nemen van een koe die je heel graag hebt, is mentaal niet doenbaar. Ik ben ook maar een mens.”

Elke keer afscheid nemen van een koe die je heel graag hebt, is mentaal niet doenbaar

Even later hoor ik boer Jos toch praten over zijn koe Dorien. Is zij een liefdevolle uitzondering of klopt zijn uitleg niet volledig? “Wanneer een vaarskalfje geboren wordt en ik zeker weet dat zij geschikt is om voor langere tijd in de kudde te blijven en kalveren te baren, dan krijgt ze wel een naam. Ze behoort dan voor vele jaren tot de groep en dan zou het vreemd zijn om haar geen naam te geven. Stieren krijgen sowieso nooit een naam omdat die geen jongen kunnen baren en na 20 maanden naar het slachthuis moeten.”

Ouderdom telt niet

Alsof de rondleiding op de boerderij van boer Jos nog niet genoeg is, worden we nadien getrakteerd op een barbecue. Hij wil ons het verschil laten proeven tussen drie soorten vlees: kalf van zeven maanden oud, entrecote van een twintig maanden oude vaars (zoals hij hem aan particulieren verkoopt) en als laatste rundsvlees van een tien jaar oude koe. Terwijl we onze voeten onder tafel schuiven in de schuur van Jos, piept er een stier door de spleten van de aanpalende stal. Een aanwezige vegetariër maakt al lachend de opmerking dat die nu een laatste groet komt brengen aan zijn overleden zusje.

Ronde één was redelijk doorbakken waardoor het moeilijk was om het jonge kalfsvlees correct te vergelijken met de andere twee rondes. Toch vond iedereen unaniem dat de derde proeverij de beste was, ondanks de oudere leeftijd van het dier. Boer Jos legt uit dat net door de ouderdom van de koe het vlees meer tijd heeft gehad om zich te ontwikkelen waardoor de smaak veel sterker en dus lekkerder is.

Op bezoek bij bioboer Jos: 'Bio is niet heilig, maar wel anders'
© Sophie Nuytten

Een picknick na het barbecueën? Het klinkt misschien overdadig maar met prachtig weer en een heerlijk gevulde picknickmand konden we niet anders dan instemmen. De dag werd afgesloten met een biertje en praatjes over koetjes en kalfjes.

Campagneweek Bio Mijn Natuur

Van 3 tot 11 juni kan je op verschillende bioboerderijen en op de website van Bio Mijn Natuur meer leren over biologisch vlees. Wat betekent biologisch vlees voor het milieu en voor het dierenwelzijn? Waarom kies je best voor minder, maar beter vlees? Je kan genieten van een twintigtal activiteiten en verschillende acties in biowinkels. De kalender vind je op hun website.

Wil je zelf ook eens een kijkje nemen op de bioboerderij van Jos? Op zondag 4 juni vindt er op de Natlandhoeve een zomerse wandeling plaats met bioproeverij en picknick. Meer info en inschrijven kan via hier.

Fout opgemerkt of meer nieuws? Meld het hier

Partner Content