Meer lokaal, fair en bio graag: corona zet Belg stevig aan het denken over zijn eten

Belgen zijn te vinden voor meer duurzame en faire producten. Dat blijkt uit een studie van onderzoeksbureau Dynata bij duizend Belgen, in opdracht van Fairtrade Belgium.

Naar aanleiding van World Fair Trade Day op zaterdag 9 mei maakt Fairtrade Belgium de resultaten van een onderzoek bekend. De belangrijkste les die eruit te trekken valt: meer dan ooit hecht de Belg belang aan duurzaamheid wanneer hij inkopen doet. Bijna de helft van de duizend ondervraagde Belgen uit alle lagen van de bevolking zegt na de coronacrisis meer aandacht te willen besteden aan duurzame voeding dan ervoor.

Hoe die duurzame voeding er voor hen uitziet? 42 procent van de respondenten geeft aan vaker voor lokale producten te kiezen, 23 procent zegt dan vaker een fair trade product te zullen kopen en 14 procent geeft aan dat hun voorkeur voor bio is toegenomen.

De bevraging ging vooral over intenties, niet over wat mensen daadwerkelijk gekocht hebben. Toch ziet Johan Vrancken, managing director van onderzoeksbureau Nielsen, op dit moment ook al een gedragsverandering bij de consument. ‘Tijdens de lockdown merkten we een sterke stijging op van de verkoop van Fairtrade-producten in supermarkten. Terwijl de koffieverkoop sinds het begin van de lockdown met 19,8 procent is gestegen, is de Fairtrade-koffieverkoop met 29,5 procent gestegen. Soortgelijke trends worden waargenomen voor thee en chocolade.’

Psychologische schok

De crisis heeft de respondenten van de bevraging meer dan vroeger stil doen staan bij de herkomst van ons eten, de grenzen van ons economisch systeem en de menselijkheid van de hele voedselketen. 74 procent van de Belgen vindt dat we door de crisis opnieuw de mens centraal moeten stellen in commerciële relaties en bij uitbreiding de hele economie. 60 procent geeft aan zich nu meer bewust te zijn van de rol van de telers en boeren in onze voeding. 57 procent zegt dat de crisis ertoe heeft geleid dat zij meer belang hechten aan de vergoeding van boeren die hun voedsel verbouwen.

‘Ik was zelf heel verrast door de resultaten’, zegt Nicolas Lambert, directeur van Fairtrade Belgium. ‘Ik had wel enige impact van de crisis verwacht, maar deze cijfers had ik niet durven voorspellen. Corona is een grote psychologische schok geweest, en dat gecombineerd met voor sommige mensen meer tijd om na te denken. We voelen ineens dat we kwetsbaar zijn. Voedsel vinden was voor ons altijd vanzelfsprekend: we konden ons niet anders voorstellen dan dat we naar de winkel gaan en het er konden kopen. En ineens werden we geconfronteerd met lege winkelrekken en files voor de winkels. Plots zien we de mensen achter ons eten. Dat beseffen we nu: de economie gaat niet om geld, de economie gaat om mensen.’

Stappen naar post-coronawereld

De resultaten van de bevraging vormen een belangrijk signaal volgens Fairtrade Belgium, en wel een waar gehoor aan zou moeten gegeven worden door supermarkten en overheden. Een aanzienlijk deel van de Belgen (59 procent) is van mening dat supermarkten en distributeurs naar aanleiding van de coronacrisis nog meer nadruk moeten leggen op lokale (59 procent), fair trade (40 procent) en biologische (26 procent) producten. Nicolas Lambert: ‘We zien dat mensen aangeven na de crisis meer te zullen gaan winkelen bij lokale supermarkten of kruideniers (23 procent), openluchtmarkten (21 procent) of zelfs rechtstreeks bij de boer (33 procent). Dat zou allemaal ten koste van conventionele supermarkten kunnen gaan. Het is dus in hun eigen belang om óók op duurzaamheid in te zetten. Investeren in duurzaamheid is op korte termijn misschien wat kostelijker, maar het is wel investeren in de toekomst.’

Daarnaast blijkt zeven op tien Belgen van mening dat overheden moeten helpen bij een transitie naar een duurzame economie. Zeventig procent van de respondenten staat bijvoorbeeld achter een verlaging van de btw op lokale, biologische en/of eerlijke producten. Een ding is alvast zeker, aldus Lambert: ‘Verandering kan alleen komen wanneer consumenten, industrie en beleid samenwerken.’

De groep mensen die in deze enquête aangeeft hun koopgewoonten te zullen veranderen na de coronacrisis is dan wel groot, toch zijn er ook heel wat respondenten die deze tijd niet zien als kantelpunt in hun visie op eten. Zo ziet Nicolas Lambert dat verschil: ‘Er zijn verschillende manieren om te reageren op een crisis. De ene mens zal zeggen dat het zo niet verder kan en dat er verandering moet komen, de andere zal bang worden en vasthouden aan de wereld die hij altijd gekend heeft. Ook dat moeten we begrijpen, maar we mogen die mensen wel laten zien dat de wereld zoals hij nu is ook oké is. Kijk nu naar wat vaker de fiets nemen in plaats van de auto: dat is eigenlijk best plezant. Af en toe thuisblijven in plaats van verre reizen maken: waarom niet? Of laten we hen eens fair trade koffie proeven, dat blijkt dat die lekkerder is en soms zelfs goedkoper dan gewone.’