Om de zoveel tijd wordt er wel eens een spannende, nieuwe manier van gezond eten voorgesteld, maar die trends zijn volgens doctor in de voedingswetenschappen Erica Rutten niet zaligmakend. In haar nieuwe boek ‘De bewuste Bourgondiër’ legt ze uit hoe gezond eten wel kan, en dat heeft weinig met hippe trends te maken.
Nooit is voeding meer over de tong gegaan dan vandaag. Niet onterecht, vindt Erica Rutten, doctor in de voedingswetenschappen en schrijfster van ‘De bewuste Bourgondiër’. Alleen zijn de discussies niet altijd onderbouwd en raken er door de verschillende luid roepende stemmen heel wat mensen in de war. Zelfs wie bewust en gezond wil eten, loopt vandaag vaak verkeerd door het opkomen van bijvoorbeeld superfoods, veelbelovende maaltijdvervangers en glutenvrije producten. Helaas hebben al die producten niets te maken met gezondheid, wel met marketing. De centrale boodschap: het gaat er niet om of een product gezond is of niet, maar wel of een voedingspatroon dat is.
‘Een product is niet gezond of ongezond, een patroon is dat wel’
Wat dan gezonde voeding is en wat niet, is een vraag die vandaag voor veel onduidelijkheid blijft zorgen. Toch hebben we het antwoord ooit wel geweten: voor de industrialisatie die volgde op de wereldoorlogen, kwamen welvaartsziekten als obesitas en diabetes opmerkelijk minder voor.
Rutten legt in haar boek het verband met de veranderde manier van koken: voor de wereldoorlogen deden mensen dat vers en volgens de seizoenen. Ook vandaag zijn de meest bekende, wetenschappelijk onderbouwde gezonde voedingspatronen het mediterrane dieet en consorten, waarbij groenten en andere plantaardige basisproducten centraal staan. Dierlijke producten als gevogelte, vis, zuivel en eieren worden er stelselmatig gematigd genuttigd, rood vlees en bewerkte producten beperkt.
Plantaardig eerst, dan de rest
In haar boek ‘De bewuste Bourgondiër’ houdt Erica Rutten een pleidooi om terug te keren naar een gelijkaardig eetpatroon. Daarmee bedoelt ze uiteraard niet dat we enkel nog Italiaanse tomaten en aubergines mogen eten, wel integendeel. Ze pleit voor een terugkeer naar groenten die zoveel mogelijk uit de omgeving komen, zodat ze nog vers zijn wanneer ze ons bord bereiken. ‘Elk gewas heeft zijn specifieke gebied, temperatuur en seizoen waarin het het best tot uiting komt. Elke stap die daar van afwijkt, gaat ten koste van de nutritionele waarde van een product.’
Scorelijst voor groenten, uit ‘De bewuste Bourgondiër’
1. Vers, lokaal en seizoensgebonden verdient de absolute voorkeur;
2. Onbewerkte ingevroren producten zijn een goed alternatief;
3. Producten die trans-Atlantisch of van een ander continent komen, volgen daarop;
4. Op de vierde plaats komen de conserven en blikken, aangezien ze een productieproces ondergaan en vaak veel zouten of suikers bevatten;
5. Ten vijfde kunnen de groenten gehaald worden uit kant-en-klare maaltijden. Voor de groentevoorziening scoren kant-en-klare maaltijden slecht omdat deze maaltijden te weinig groenten en te veel saus en zout bevatten. Een goed alternatief wanneer er toch eens een kant-en-klare maaltijd op het menu staat, is om er een extra portie groenten bij te voegen. Deze kant-en-klare maaltijd is het best geen dagelijkse kost!
Ook fruit, peulvruchten, granen, noten en zaden verdienen volgens Rutten een belangrijke plek in het dagelijks menu. Met dierlijke producten mag volgens haar dan weer wat zuiniger worden omgegaan en ze raadt dan wel aan om het gebruik van alcohol te beperken, maar ze stelt niet dat alcohol op zich ongezond is. ‘Een product is niet gezond of ongezond, een patroon is dat wel. Het is het samenspel van de producten en de variatie ervan die een lichaam al dan niet optimaal doen functioneren. Voeding is niet te reduceren tot één product.’
Niets nieuws, wel nodig
Centraal in ‘De bewuste Bourgondiër’ staat gezond verstand: ten volle genieten van eten, maar wel op een bewuste manier. Dat komt niet alleen je lichaam ten goede, maar uiteindelijk ook de planeet. Een omschakeling van je denken over eten gebeurt wellicht niet op een dag tijd, maar vanaf het moment dat je je bewust wordt van een aantal zaken, gaat de bal aan het rollen en kan die niet meer gestopt worden. Achteraan het boek vind je alvast een aantal recepten en een seizoenskalender om te wennen aan de manier van koken.
Door plantaardige ingrediënten centraal te stellen en voeding te benaderen als patroon in plaats van per ingrediënt, vertelt Rutten eigenlijk niets nieuws: ook de typische voedingsdriehoek doet dat al jaren. Toch blijken heel wat mensen vandaag het noorden kwijt en durven ze niet meer te genieten van voeding, waardoor boeken als dit broodnodig blijven. Dit nuchtere, op wetenschappelijke studies gebaseerde werk is dan ook een absolute aanrader voor wie het allemaal even niet meer weet.
‘De bewuste Bourgondiër’ is verschenen bij Garant Uitgevers en kost € 18.50.
