Hoe makkelijk of moeilijk maken supermarkten het ons om duurzaam te eten? De ‘Superlijst Milieu’, dat de komende maanden Colruyt, Delhaize, Carrefour, Aldi en Lidl onder de loep neemt, zal het ons binnenkort vertellen.
Voeding is goed voor bijna een derde van de ecologische afdruk van gezinnen – meer dan bijvoorbeeld energieverbruik. Bovendien bepalen voedingskeuzes voor 48 tot 70 procent van de impact van gezinnen op land- en waterverbruik. Maar hoe weet je als consument hoe je dat kan veranderen? Wat doet je favoriete supermarkt om de verkoop van vlees of verspilling te verminderen? En kun je er als klant kiezen voor groenten uit duurzame landbouw of producten zonder ontbossing?
De antwoorden zijn binnenkort te vinden in ‘Superlijst’, een scoresysteem dat de milieu-inspanningen van Colruyt, Delhaize, Carrefour, Aldi en Lidl onder de loep neemt. ‘Meer dan 80 procent van wat wij eten komt via de supermarkt op ons bord’, zegt Jelle Goossens van Rikolto, het voormalige Vredeseilanden. ‘Supermarkten kunnen dus een significante bijdrage leveren aan een milieu- en klimaatvriendelijk voedingspatroon en aan de verduurzaming van de hele voedingsketen.’
Kernthema’s
Superlijst focust op drie thema’s: duurzame landbouw, de ‘eiwitshift” en voedselverspilling. Die werden gekozen op basis van de expertise van milieuorganisaties als BOS+, IEW en Bond Beter Leefmilieu. Duurzame landbouw betekent onder meer overmatig gebruik van kunstmest en pesticiden vermijden. ‘Superlijst gaat ook na of supermarkten actie ondernemen om ontbossing tegen te gaan, met name bij de teelt van soja, palmolie en cacao’, zegt Pieter Van De Sype, beleidsmedewerker van BOS+. ‘Ontbossing door landbouw en veeteelt draagt immers bij tot de klimaatcrisis en het verlies van biodiversiteit.’
Ook onze vleesconsumptie veroorzaakt een grote milieu-impact. Het gemiddelde Belgische dieet bevat relatief veel dierlijke eiwitten zoals vlees en kaas, met een zware druk op het milieu. Met een focus op de ‘eiwitshift’ gaat de lijst na wat supermarkten doen om de plantaardige keuze makkelijk te maken.
Tot slot komt ook het verlies van voedsel in het vizier. ‘Alleen al in Vlaanderen gaat jaarlijks ongeveer 907.000 ton voedsel verloren’, zegt Gil Op de Beeck van FoodWIN. ‘Superlijst gaat daarom na in hoeverre supermarkten een ambitie en een plan hebben om voedselverlies en -verspilling tegen te gaan, zowel in de supermarkt als bij hun leveranciers en de consument.’
Wetenschappelijk onderbouwd
De Nederlandse stichting Questionmark is de ontwikkelaar van de onderzoeksmethode van Superlijst, in samenwerking met een raad van wetenschappers. Ook experts van de supermarkten zelf hebben ze geconsulteerd. De methode detailleert voor elk thema de maatregelen die supermarkten kunnen nemen en indicatoren om de acties van supermarkten te beoordelen.
‘Het is het eerste meerjarig Europees onderzoeksproject dat inzicht geeft in wat supermarkten doen om hun klanten te helpen kiezen voor gezond, duurzaam, diervriendelijk en eerlijk’, zegt Charlotte Linnebank, directeur van Questionmark. Op termijn moeten nog meer thema’s worden toegevoegd aan het onderzoek, zoals mensenrechten en gezondheid.
Superlijst werd voor het eerst gelanceerd in 2020 in Nederland. Daarnaast zijn inmiddels twee Superlijsten gepubliceerd in Groot-Brittannië en is ook in Zweden het onderzoek voor de eerste Superlijst gestart. De onderzoeksmethode is nu al beschikbaar op superlijst.be. De resultaten worden begin november verwacht.
