27.500 ton Belgisch fruit wordt vernietigd: zijn er alternatieven?

Maar liefst 25.700 ton appelen en peren worden dezer dagen vernietigd om zo de prijs in stand te houden. Vlaams parlementslid voor Groen Bart Caron vraagt zich vandaag af of er geen andere oplossingen zijn voor het overaanbod. Wij stelden dezelfde vraag aan enkele mensen uit de sector.

Het zijn trieste beelden: tonnen perfect eetbaar fruit die op velden liggen te wachten om in de aarde gewerkt te worden. Onze Belgische boeren raken namelijk hun hard fruit, vier jaar na de start van de Europese boycot tegen grote afnemer Rusland, nog steeds niet kwijt. Maar liefst 25.700 ton zal worden vernietigd en dat zorgt voor heel wat verontwaardiging.

“En wij maar resoluties schrijven in het Vlaams Parlement om voedselverspilling tegen te gaan. En de horeca, grootkeukens, zorgvoorzieningen en particulieren oproepen om zo weinig mogelijk voedsel weg te gooien,” stelt Vlaams parlementslid voor Groen Bart Caron in De Standaard en op Radio 1. Het parlementslid oppert enkele alternatieven op de vernietiging, maar zijn die wel haalbaar?

Waarom

Sinds augustus 2014 werd de export van groente en fruit naar Rusland tegengehouden, als reactie op de houding van Europa in de Oekraïnecrisis. Dat betekent concreet dat onderandere twee miljoen ton Europees hard fruit dat geteeld werd voor de Russische markt, een andere afzetmarkt moeten vinden. Om de producenten te ondersteunen, kondigde Europa tijdelijke en uitzonderlijke ondersteuningsmaatregelen af wanneer haar boeren een deel van hun oogst van de markt halen, om zo de prijs in stand te houden.

“Dat levert verschillende opties op,” zegt Philippe Appeltans van het Verbond van Belgische Tuinbouwveilingen (VBT). “Ofwel wordt er simpelweg niet geoogst en laten boeren hun fruit wegrotten op het veld, ofwel oogsten ze wel en worden er alternatieve afzetmarkten gezocht. Dat kunnen de voedselbanken zijn, de dierenvoedingssector en de energiemarkt.”

Alternatieven

Bart Caron klaagt vandaag aan dat er te weinig wordt ingezet op die alternatieven. We vroegen Philippe Appeltans of hij daar hetzelfde over denkt. “In dierenvoeding kunnen we niet het hele overaanbod kwijt: een teveel aan appelen of peren is niet goed voor dieren. Hetzelfde verhaal geldt voor de energetische valorisatie. Een bepaald deel van de appelen en peren die in België geproduceerd worden, gaan inderdaad naar biogascentrales. Maar ook daar kunnen we geen 25.700 ton kwijt, want om biogas te maken, heb je specifieke verhoudingen van groenafval nodig, niet enkel appels of peren.”

Voordat we toespitsen op de voedselbanken, kan je je ook afvragen of de boeren niet beter een verwerkt product zoals sap of gebak zouden aanbieden. “Dat is in eigen voet schieten,” stelt Appeltans. “De gangbare prijs voor een kilo fruit in de verwerking is 4 cent. Bovendien is dat geen oplossing, want hier gaat het om appels en peren die perfect zijn om te eten. De vruchten die naar de verwerking gaan, zien er minder gaaf uit en verkopen daarom niet in de winkels. Als we nu ons mooi ogend fruit weggeven aan zo’n lage prijzen is er later op het seizoen geen vraag meer naar dat ‘minder mooi’ fruit. De teler betaalt altijd de rekening.”

Voedselbank

“Ook de voedselbanken zijn geen oplossing voor het grote overschot,” aldus Appeltans. “Elke geregistreerde hulpbehoevende kan jaarlijks 150 kilogram groenten en fruit krijgen via de voedselbanken. (N.v.d.r.: de gemiddelde Belg at in 2014 87 kilogram verse groenten en fruit.) We zouden al die mensen misschien wel bij wijze van spreken twintig kilogram appels en peren kunnen geven, maar dan gaat dat af van hun jaartotaal. En dat terwijl de voedselbanken een gevarieerde voeding willen aanbieden.”

Een iets andere stem komt van bij de Belgische Federatie van Voedselbanken. Zij krijgen doorgaans onverkochte appels en peren van de fruitveilingen, maar dat is sinds mei met het einde van het seizoen stilgevallen. De koelcellen van de voedselbanken bevatten op dit moment geen appels of peren meer. Pas over twee weken verwachten ze een nieuwe (grote) lading appels en peren via die bron.

Dat lijkt moeilijk te verzoenen met de beelden van velden vol appels en peren, maar Ignace Bosteels van de Federatie van Voedselbanken relativeert: “Wat je nu ziet, is een momentopname. Het lijkt alsof er veel weggesmeten wordt, maar via andere kanalen komt er later nog veel bij ons terecht.”

Toch ís er een groot deel appels en fruit dat op dit moment geen afzetmarkt vindt. “We zouden op dit moment appels en peren kunnen ontvangen en opslaan in onze koelcellen, maar we zitten met een logistiek probleem,” zegt Bosteels. “We kunnen wel vervoer regelen, maar we hebben te weinig vrijwilligers om het fruit zelf te gaan rapen. Bovendien zijn er tal van regels waarmee rekening gehouden moet worden, zoals de noodzaak van de koude keten. Daarom werken we wanneer zoveel mogelijk via de veiling.” Toch is Bosteels duidelijk wanneer hem gevraagd wordt of de voedselbanken op dit moment meer appels en peren kunnen gebruiken: “Ja.”

Politiek probleem

Het Verbond van Belgische Tuinbouwveilingen is al jaren druk op zoek naar andere afzetmarkten voor de producten van Belgische appel- en peertelers, maar dat is een werk van lange adem. “Die onderhandelingsprocedures duren drie à vijf jaar, en dan moet je nog een markt creëren voor een nieuw en onbekend product. Zoiets vraagt gemakkelijk tien jaar,” klinkt het.

“Het enige positieve aan dit verhaal is dat mensen nu zien hoe wij als sector de prijs betalen voor een politiek spel.”

Daarom is de oplossing waar de sector nu voor kiest degene waar ze het minst gek op zijn: hun producten nog enigszins nuttig gebruiken om de grond van hun akkers te verbeteren. Door appels en peren in de aarde te verwerken, keren de voedingsstoffen daarin terug naar het begin. Daarvoor krijgen ze een Europese compensatie van 9 cent per kilo apels en 12 cent per kilo peren. De kostprijs om het fruit te telen is 50 cent per kilo.

“Dit steekt echt in mijn hart en dat van de sector,” vertelt Philippe Appeltans. “Onze missie is onze appels en peren verkopen, niet wat er nu gebeurt. Het enige positieve aan dit verhaal is dat mensen nu zien hoe wij als sector de prijs betalen voor een politiek spel.”