’25 procent van de Europese landbouw in 2030 moet bio. Kan Vlaanderen dat?’

Als sectororganisatie wil BioForum mee de groei van de biologische sector in Vlaanderen stimuleren. Maar groei kan alleen op een duurzame manier. We verliezen de waarden van de biologische landbouw (de basisprincipes zijn gezondheid, ecologie, zorg, eerlijkheid) en de intrinsieke kwaliteit van onze bioproducten dus niet uit het oog.

Maatschappelijke uitdagingen

Dat er verandering nodig is, beseft ook Europa. Landbouwgronden zijn steeds minder vruchtbaar en zien steeds vaker af door droogteperiodes. Waterlopen zijn vervuild door een teveel aan meststoffen en residuen van chemische gewasbeschermingsmiddelen. De natuur in landbouwgebieden wordt steeds armer. Dat zien we vooral bij insecten. Op een paar decennia tijd is er een dramatische achteruitgang in het aantal soorten.

Het positieve nieuws is dat we met biologische landbouw voedsel kunnen produceren met een veel kleinere impact op het omringende milieu. We kunnen kiezen voor een landbouw die de kringlopen sluit en de draagkracht van de natuur respecteert. Biologische boeren dragen zorg voor een gezonde biodiversiteit en een vruchtbare bodem.

Vlaamse wake-up call?

Voor een land als Oostenrijk, waar nu al 24% van de landbouw biologisch is, lijkt de Europese ambitie van 25% bio een peulschil. Voor andere landen, zoals België, is het een wake-up call, een signaal dat er extra inspanningen nodig zijn om meer bio te realiseren.

Steeds meer mensen besteden aandacht aan duurzame voeding, maar toch weten consumenten vaak niet goed waarvoor ‘bio’ precies staat

De biologische landbouw in België groeit elk jaar, maar vooral Wallonië trekt de kar met duidelijke doelstellingen voor meer biolandbouw. In 2013 streefde dat landsdeel naar 14 procent biologisch landbouwareaal. Toen bleek dat die doelstellingen sneller gehaald zouden worden dan verwacht, verhoogde Wallonië de lat naar 18%. Voor 2030 mikken ze nu op liefst 30% bio voor het totale landbouwoppervlak. Van ambitie gesproken! In Vlaanderen wordt momenteel slechts 1,4% van het landbouwoppervlak biologisch bewerkt. De cijfers evolueren wel in de goede richting. Veel nieuwkomers in de landbouw kiezen expliciet voor bio. Eind 2019 waren er 562 biologische landbouwbedrijven, 9 procent meer dan het jaar ervoor.

Bewustwording bij de burger

Net zoals de Europese Commissie biologische landbouw naar voor schuift als hét voorbeeld voor duurzame landbouw, verwachten we dat ook Vlaanderen dit doet en expliciet de voordelen van bio in de kijker zet om de vraag naar bio te stimuleren.

De consumptie van bio groeit heel geleidelijk. In 2019 gaven de Vlamingen 5 procent meer uit aan biologische voeding dan in 2018, goed voor een totaal van 200 miljoen euro. De lockdown in het voorjaar 2020 heeft bewezen dat bio zelfs in moeilijke tijden standhoudt. Meer nog, dat burgers net dan meer interesse hebben in het biologische aanbod.

Steeds meer mensen besteden aandacht aan duurzame voeding, maar toch weten consumenten vaak niet goed waarvoor ‘bio’ precies staat. Bewustwording creëren door informatiecampagnes over de betekenis van bio, het financieren van biologische melk en fruit op scholen, bekijken hoe je het prijsverschil tussen gangbaar en bio kan verkleinen… zijn noodzakelijk als we de Europese doelstelling willen halen.

Als Denemarken de weg van 800.000 biologische maaltijden per dag kan inslaan, dan wij ook

Het systeem van true cost verrekent in de prijs van een voedselproduct bijvoorbeeld ook de zogeheten ‘verborgen kosten’, zoals die van waterzuivering, de CO2-uitstoot en zelfs de kosten voor gezondheidszorg. Het stimuleren van ‘milieuvriendelijke landbouw’ en het belasten van vervuilende praktijken kan ertoe leiden dat bio voeding goedkoper wordt en andere voeding duurder.

Lef bij biologische marktspelers

Biologische marktspelers, van boer tot handelaar, kunnen hun rol opnemen om kwalitatieve bio van eigen bodem toegankelijk te maken. In het bijzonder denken we bijvoorbeeld aan grootwarenhuizen, die veel meer lef moeten vertonen om kwalitatieve bio van eigen bodem af te nemen aan prijzen die aantrekkelijk zijn voor de toeleveranciers, de boeren. Rechtstreekse korte-keten-verkoop tussen boeren en burgers is ‘booming business’ en zal hierin de trend zetten.

De overheid kan haar voorbeeldfunctie ook opnemen door te streven naar zoveel mogelijk biologische catering van eigen bodem. Voor het succes van bio in Denemarken heeft de samenwerking tussen de overheid en de biologische sector bijvoorbeeld een grote rol gespeeld. Dagelijks worden er 800.000 biologische maaltijden geserveerd in kantines, ziekenhuizen en crèches, en de Deense burgers hebben veel vertrouwen in de manier waarop producten door een staatsagentschap gratis worden gecontroleerd, van boer tot supermarkt. Als Denemarken die weg kan inslaan, dan wij ook!

Zullen we daarmee 25% bio realiseren? Wellicht niet. Maar als iedereen – overheid, onderzoekers en de hele voedselketen, van boer tot burger – samenwerkt voor meer bio in het winkelschap en op het bord, dan maken we de vlucht vooruit in duurzame landbouw. En dat was net de bedoeling van de Europese Commissie, niet?

Alexander Claeys

Voorzitter BioForum