100 miljoen Latijns-Amerikaanse kinderen eten gezonder dankzij school

Al meer dan 100 miljoen Latijns-Amerikaanse en Caraïbische kinderen eten gezonder dankzij de schoolkantine. Het Braziliaanse voorbeeld inspireerde dertien andere landen tot een eigen schoolmaaltijdenprogramma.

Sunita Daniel weet nog goed hoe de schoolmaaltijden in haar geboorteland Saint Lucia er tot een paar jaar geleden uitzagen: veel verwerkt voedsel, meestal geïmporteerd, en weinig lokaal geteelde producten.

Dat veranderde toen ze in 2014 Brazilië bezocht en er het schoolmaaltijdenprogramma leerde kennen. Daarin is voortdurend aandacht voor evenwichtige voeding en integratie met lokale, familiale landbouw.

‘Toen ik terugkwam, vertelde ik aan mijn regering: dit is een goed voorbeeld van wat we kunnen doen’, zegt Daniel, die toen Hoofd Planning van het ministerie van Landbouw was.

Nu werkt ook het kleine Caraïbische eiland aan de verbetering van zijn schoolmaaltijden en krijgen lokale producenten, vooral van familiale landbouw, voorrang.

Moeders kweken zelf groenten

In Belle Vue, een gemeente in het zuidwesten van Saint Lucia, inspireerde de schoolkantine de vrouwen van de gemeenschap zelfs om hun eigen groentetuin te beginnen. ‘Ze kwamen naar de schoolkantine en zeiden dat ze groenten wilden produceren’, zegt Daniel, ondertussen directeur van het schoolmaaltijdenprogramma op Saint Lucia.

‘Velen van hen hebben kinderen op de school.’ De school organiseerde daarom een kinderdagverblijf om voor de kinderen te zorgen die nog niet schoolplichtig waren. Zo konden de moeders zich aan de tuin wijden. Dertig moeders ontvangen hierdoor nu een vast inkomen.

In Belle Vue, een gemeente in het zuidwesten van Saint Lucia, inspireerde de schoolkantine de vrouwen van de gemeenschap zelfs om hun eigen groentetuin te beginnen.

Saint Lucia is niet alleen. In de hele Latijns-Amerikaanse en de Caraïbische regio zijn de voorbije jaren nieuwe schoolmaaltijdenprogramma’s gelanceerd, die gezonde voeding, openbare aankopen bij familiale landbouw en sociale integratie combineren.

Brazilië geldt daarbij als voorbeeld. Het nationale schoolmaaltijdenprogramma is er al jaren actief en vormt nu de kern van een regionale samenwerking. Die is momenteel gericht op dertien landen en heeft de steun van de Voedsel- en Landbouworganisatie (FAO) van de Verenigde Naties.

Elke dag gezonde voeding

‘Wij bieden elke schooldag gezonde voeding aan, en koppelen we dat aan voedingseducatie en aankopen bij familieboeren’, zegt de Braziliaanse Najla Veloso, regionaal coördinator voor schoolmaaltijdenprogramma’s, over de situatie in haar eigen land.

In Brazilië, een land met 208 miljoen inwoners, krijgen meer dan 41 miljoen leerlingen een of meer maaltijden in schoolkantines, via een gecoördineerd beleid van de federale, deelstaat- en lokale overheden.’In geen enkel land bestaat zoiets’, zegt Veloso.

In 2009 gingen vijf Latijns-Amerikaanse landen samenwerken rond schoolmaaltijden, vandaag zijn ze al met dertien: Belize, Costa Rica, El Salvador, Grenada, Guatemala, Guyana, Honduras, Jamaica, Paraguay, Peru, de Dominicaanse Republiek, Saint Lucia en Saint Vincent en de Grenadines.

Wij bieden elke schooldag gezonde voeding aan, en koppelen we dat aan voedingseducatie en aankopen bij familieboeren.

Volgens Veloso hebben al meer dan 68 miljoen schoolkinderen in de regio, de Braziliaanse niet meegerekend, geprofiteerd van deze vernieuwende programma’s. Ook de banden met lokale gemeenschappen en boeren zijn er sterker door geworden.

In elk land hebben de schoolmaaltijdenprogramma’s een andere vorm aangenomen. In Saint Lucia bijvoorbeeld heeft de overheid zich met de privésector gelieerd om fondsen op te halen. Zo kan ze vandaag acht- tot negenduizend schoolgaande kinderen van vijf tot twaalf jaar gezonde maaltijden bieden, zegt Daniel.

Impact gedurende tientallen jaren

In Honduras groeide een samenwerking van onderuit, bij gemeenten en scholen. ‘Wij hebben pas sinds vorig jaar een schoolmaaltijdenwet, maar dat heeft ons niet tegengehouden omdat ons werk vanuit de basis komt’, zegt Joselino Pacheco, coördinator van het Hondurese schoolmaaltijdenprogramma. De nieuwe Hondurese wet ondersteunt de sociale organisaties die bij het proces betrokken zijn.

Alles wat we bij kinderen nalaten op het vlak van eetgewoonten, is later veel moeilijker te veranderen.

Dit zijn investeringen die op de korte termijn lonen, met een betere voeding van de kinderen, maar die ook gedurende tientallen jaren een impact hebben op de volksgezondheid, zegt Ricardo Rapallo, coördinator van het programma Midden-Amerika Zonder Honger. ‘Alles wat we bij kinderen nalaten op het vlak van eetgewoonten, is later veel moeilijker te veranderen.’

Iedereen is het erover eens: wat in de schoolkantines gebeurt, is essentieel voor de economische, sociale en ecologische ontwikkeling van Latijns-Amerika. Het is een cruciaal instrument om verschillende van de zeventien duurzame ontwikkelingsdoelen (SDG’s) te halen, waarvoor de deadline 2030 is.